Samenvatting Sociaal Recht
Samenvatting sociaal recht
Domein sociale wetgeving: 2 componenten
1) ARBEIDSRECHT
regelt verhoudingen tussen WN en WG onderling
vb: regels ivm arbeidsovereenkomsten, arbeidsreglement, zondagsrust, nachtarbeid, WN- en
WG-organisaties,…
2) SOCIALEZEKERHEIDSRECHT
maatregelen zodat WN en zelfstandigen in hun levensonderhoud kunnen voorzien in alle
omstandigheden (menswaardig bestaan)
vb: regels ivm ziekteverzekering, pensioen, werkloosheidsuitkering,…
= vooral voor bescherming van werknemers (=zwakkere partij) door minimum aan vrije tijd,
minimuminkomen, … .
1 Collectieve arbeidsverhoudingen
1.1 Organisaties
1) Organisaties voor werknemers
a. Professionele vakorganisaties (vakbond)
WN – per bedrijfstak vb. BTB
b. Interprofessionele organisaties
Professionele vakorganisaties aangesloten (vakverbond) vb. ABVV, ACLVB, ACV
2) Organisaties voor werkgevers
a. Professionele wergeversorganisaties
WG per bedrijfstak vb. Agoria, Assuralia, Fedustria
b. Interprofessionele wergeversorganisaties
Professionele WG-organisaties vb. VBO, Unizo
= geen rechtspersoonlijkheid
= wel functionele rechtspersoonlijkheid: Hiermee kunnen de organisaties bepaalde
rechtshandelingen stellen (vb. sluiten cao, sociale verkiezingen organiseren, …)
1.2 Collectief overleg
Bedrijfsorganisatie = overleginstellingen tussen werkgevers en werknemers (Tafels waarrond
de partijen gaan zitten)
Regionale en federale overlegorganen
Alleen federale overlegorganen kunnen CAO afsluiten (enkel voor sociaal gebied)
Regionale overlegorganen: vb. Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) =
strategische adviesraad
1
,Samenvatting Sociaal Recht
Naam van de tafels: federale overlegorganen
Representativiteit (om afspraken te maken moet men een groot genoeg comité hebben)
Interprofessionele organisaties voor zover voor het hele land opereren en in CRB en NAR
vertegenwoordigd
Vakorganisaties aangesloten bij 1)
Indien niet-representatief
geen deelname aan sociaal overleg
geen CAO’s sluiten
wel syndicale activiteiten
vb: staking, tussenkomst in geschillen
Verschillende overlegorganen:
1) Centrale Raad voor het Bedrijfsleven
Overleg tussen sociale partners over algemene economische toestand
Adviezen over economische conjunctuur
2) Nationale Arbeidsraad (NAR)
a. Samenstelling
i. Paritair (gelijke samenstelling WN- en WG-organisaties)
ACV, ABVV en ACLVB
VBO, middenstand- en landbouworganisatie
ii. Voorzitter + 26 leden (benoeming 4 jaar)
b. Bevoegdheid
i. Adviseren in sociale materies vb: loonkost en werkgelegenheid
ii. Sluiten van CAO’s op nationaal en interprofessioneel vlak
2
,Samenvatting Sociaal Recht
3) Paritair comité
= op niveau van sector/bedrijfstak
vb: Paritair comité voor het bouwbedrijf (124), paritair comité voor het havenbedrijf (301),
paritair subcomité voor de haven van Antwerpen (301.01)
a. Samenstelling
i. Paritair
ii. aantal leden afhankelijk van belangrijkheid sector
iii. Volgnummer
vb: bouw (124), audiovisuele sector (227), banken (310), syndici en
makelaars (323)
b. Bevoegdheid
i. CAO’s
ii. geschillen tussen WG en WN
iii. adviseren (regering, NAR,…)
Overlegorganen op niveau van de onderneming:
4) Ondernemingsraad
a. Begrip
i. op niveau van de onderneming
ii. overleg en samenwerking voor arbeidsaangelegenheden
b. Plicht tot oprichting?
i. onderneming met minstens 100 WN
ii. kleinere onderneming: niet verplicht
c. Samenstelling
i. voorzitter = ondernemingshoofd (vb. CEO)
ii. werkgeversafgevaardigden
1. leidinggevend personeel (dagelijks beheer, gemachtigd om
onderneming te verbinden)
2. aangeduid door de werkgever
3. 4 jaar
iii. -werknemersafgevaardigden
1. arbeiders, bedienden, kaderleden en jonge werknemers (<25j)
2. verkozen door de werknemers
3. 4 jaar
=> Aantal leden = afhankelijk van aantal personeelsleden (niet belangrijkheid sector)
d. Ontslagbescherming (voor leden)
i. Ratio legis? Werkgever kan anders deze kandidaat of lid ontslagen
ii. Gedurende welbepaalde periode
1. Verkozene
2. Kandidaat
iii. Uitzondering op ontslagbescherming
1. ontslag wegens dringende reden
2. ontslag om economische of technische redenen
3. beschermingsmechanisme: verplichte procedure
(afkoelingsperiode, arbeidsrechtbank)
3
, Samenvatting Sociaal Recht
4. sanctie niet-volgen procedure: recht op re-integratie (sancties:
jaren loon betalen)
e. Bevoegdheid
i. Recht op informatie vb.: toekomstverwachtingen onderneming, juridische
vorm, tewerkstelling, sluiting,…
ii. Recht van advies vb.: personeelsbeleid, beroepsopleiding,
arbeidsorganisatie, cao,…
iii. - Beslissingsbevoegdheid
1. opstellen en wijzigen arbeidsreglement
2. vaststelling data jaarlijkse vakantie
3. Inhaaldagen voor feestdagen
iv. - Controlebevoegdheid
1. Toepassing wetgeving ter bescherming van de werknemers en van
de vaststelling van de beroepskwalificaties
2. Toezicht op aanvragen van stelsel van werkloosheid met
bedrijfstoeslag =brugpensioen, maar is geen pensioen, is een
werkloosheidsuitkering + aanvullen met vergoeding van de
werkgever.
5) Comité voor Preventie en Bescherming op het werk (CPBW)
a. Begrip
i. overlegorgaan op niveau onderneming
ii. welzijn van werknemers bij uitvoering arbeid
iii. niet verplicht
iv. maar minstens een interne dienst + preventieadviseur (beide in elke
onderneming)
b. Plicht tot oprichting?
i. onderneming met minstens 50 WN
ii. indien geen CPBW -> syndicale afvaardiging
iii. uiterste nood: werknemers zelf
c. Samenstelling
i. paritair
ii. conform regels ondernemingsraad
iii. werknemersafvaardiging: werklieden, bedienden, jonge werknemers
(GEEN kaderleden)
d. Ontslagbescherming conform ondernemingsraad
e. Bevoegdheid: welzijn op het werk
i. Arbeidsveiligheid
ii. bescherming gezondheid werknemers
iii. ergonomie
iv. arbeidshygiëne
v. verfraaiing arbeidsplaatsen
6) Syndicale afvaardiging
a. Begrip
i. vakbondsafvaardiging
ii. vertegenwoordiging gesyndiceerden (vakbondsleden) binnen
onderneming
iii. niet wettelijk geregeld => CAO nr. 5 (NAR)
4