Een voorstel om te onderzoeken in welke mate Forum voor Democratie en Thierry Baudet passen binnen het concept van Populisme zoals het door theorie geformuleerd is.
Naam: Roan Buma (studentnr. 2647113)
Vak: Nederlandse Politiek en Kwalitatieve Methoden
Docenten: Krouwel & Overeem
Datum: 31-05-2018
Aantal Woorden: 1489
Extreemrechts populisme
Een inhoudelijke en vergelijkende analyse van Forum voor Democratie
Research topic
Volgens sommige onderzoekers hebben er zich in het immigratie- en integratiedebat grote
verschuivingen gedaan in afgelopen decennia. Zo zouden immigratie- en integratiethematiek
aan belang gewonnen hebben en lijkt de nadruk van culturele aspecten van immigratie- en
integratiethematiek overhand te nemen, ten opzichte van de sociaaleconomische aspecten (van
der Brug, Fennema, van Heerden & de Lange 2009). Andere onderzoekers noemen het
immigratie- en integratiedebat zelfs de op een na belangrijkste scheidslijn in Nederland, na de
sociaaleconomische scheidslijn (Pellikaan, Van der Meer, & De Lange 2007). Pim Fortuyn zou
in 2002 met zijn politieke partij Lijst Pim Fortuyn (LPF) de nieuwe dimensie levend gebracht
hebben en daarmee voor abrupte en blijvende verandering gezorgd hebben in het Nederlandse
partijensysteem (Pellikaan, Van der Meer, & De Lange 2003; van der Brug et. al. 2009). Een
opmerkelijk detail is dat de kritische houding tegenover multiculturalisme, integratie en
migratie, vooral ingenomen wordt door partijen die worden bestempeld als rechts-populistisch.
Forum voor Democratie, in 2014 opgericht als denktank, besloot zich te registreren als partij
voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017, met oprichter Thierry Baudet als lijsttrekker
(Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen, 2019). De partij is kritisch tegenover
multiculturalisme, integratie en migratie, maar is ook fel voorstander van directe democratie
en fel tegenstander van de Europese Unie. De partij is nog weinig behandeld is door
wetenschappers, voornamelijk omdat de partij nog in haar kinderschoenen staat. Het is de vraag
of Thierry ook gezien kan worden als extreemrechtse populist.
Research Puzzle
In de jaren negentig vond een meerderheid van de Nederlandse bevolking dat immigranten zich
moesten aanpassen en dat migratie beperkt moest worden. Er bestond toen in de politiek echter
een taboe op het bespreken van dat onderwerp; partijen waren onder andere bewust van interne
verdeeldheid over het onderwerp (van der Brug et. al. 2009). Centrum democraten (CD), de
partij geleid door Hans Janmaat, hield bijvoorbeeld eind jaren tachtig en begin jaren negentig
anti-immigratie standpunten, kreeg nooit meer dan een paar procent stemmen en werd al snel
gemarginaliseerd door de andere partijen (Pelikaan et. al. 2007; De Lange & Art 2011).
Pim Fortuyn zorgde bij de millenniumwisseling voor de laatste aandacht die nodig was
om het integratiedebat écht op de agenda te zetten. Door het electorale succes van LPF, pasten
de gevestigde partijen uiteindelijk hun partijprogramma’s aan, om het nieuwe thema aan te
snijden. (Pelikaan et. al. 2003; van der Brug et. al. 2009). Na de ondergang van LPF kwam
Geert Wilders in 2006 met zijn Partij voor de vrijheid (PVV) en nam hij bij wijze van het roer
over van ‘de populistische, kritische partij’. Wilders ging daarbij specifiek de fouten vermijden
1
, in partijorganisatie die hadden geleid tot de ondergang van LPF (De Lange & Art 2011).
Hierdoor kon de PVV zich vestigen als partij, die inmiddels bij 4 verkiezingen een
noemenswaardige hoeveelheid zetels heeft weten te winnen.
Hoewel CD, LPF en PVV alle drie kritisch zijn over immigratie en doorgaans als rechts-
populistisch bestempeld worden, is er nog weinig literatuur over de nieuwe partij FvD (De
Lange & Rooduijn 2011). FvD behaalde in de verkiezingen van maart 2017 twee zetels met
een kleine 1,8% van de stemmen (Van Holsteyn 2018). De groei van FvD werd pas echt
zichtbaar bij de uitslag van de provinciale statenverkiezingen in 2019 waar FVD met 14,53%
van de stemmen, de grootste partij werd (Kiesraad, 2019).
Doel en onderzoeksvraag
Dit onderzoek heeft als doel het vaststellen in welke mate FvD en Thierry Baudet passen binnen
de kernmerken van extreemrechts populisme die tot nu toe aanwezig zijn in Nederland en waar
de partij juist afwijkt.
Deze vraag zal beantwoord worden met de volgende deelvragen:
- Welke kenmerken heeft extreemrechts populisme volgens theorie?
- Voldoet Thierry Baudet aan de kenmerken van extreemrechts-populisme?
- In welke mate komen de kenmerken van de literatuur overeen met Nederlandse
extreemrechtse populistische partijen?
- Wat zijn de overeenkomsten en verschillen in het populisme van FvD met het
populisme van andere Nederlandse populistische partijen?
De eerste deelvraag zal de theorie vormen van dit onderzoek en kan met behulp van
bestaande literatuur beantwoord worden. De tweede vraag zou beantwoord kunnen worden
door middel van een discours-analyse van Thierry Baudet. De derde en vierde vraag kunnen
beantwoord worden met een kwalitatieve vergelijkende analyse (ook wel bekend als QCA).
Kenmerken extreemrechts populisme
Aan populisme wijden De Lange & Rooduijn (2011) twee kenmerken toe, namelijk de nadruk
op de centrale positie van het volk en anti-elitisme. De Lange & Rooduijn maken ook een
onderscheiding tussen populisten met een inclusieve of exclusieve opvatting van ‘het volk’.
Aan de tweede opvatting hangt vaak een nationalistische ideologie aan. Het vormen van een
onderscheiding tussen ‘ons’ en ‘hen’ is volgens Mudde (2007) een cruciaal element voor
extreemrechtse populistische partijen, om identiteitspolitiek te kunnen bedrijven.
Extreemrechtse populistische partijen maken daarbij ook een onderscheiding tussen ‘goed’ en
‘slecht’, om de ‘anderen’ – de buitenstaanders – vervolgens te demoniseren. Dit onderscheid
tussen ‘ons’ en ‘hen’ komt overeen met de exclusieve opvatting van het volk van De Lange &
Rooduijn.
De basis ingrediënten van populisme zijn volgens Vossen (2010) de veroordeling van
‘de elite’ als het kwaad enerzijds en de verheerlijking van ‘het volk’ als virtuoos anderzijds.
Daarnaast noemt Vossen nog extra elementen die bijdragen aan of iemand te zien is als
populist. Ten eerste de neiging naar het geloof in samenzweringstheorieën. Ten tweede het
gebruik van een volkse spreekstijl met simpele woorden, directe taal en referenties naar
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper roanbuma. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
