Neostijlen en eclecticisme
Context
Wat heeft geleid tot de industrialisering?
• Groeiend geloof in wetenschappelijk, analytisch en rationaal denken
• Kennis is macht: verslagen v. ontdekkingsreizen, encyclopedieën, …
• Ontdekkingsreizen vergroten toestroom v. kapitaal
• Opgraving skeletten van dino’s → twijfel Bijbel
• Griekse ruïnes: mythe v/d Griekse democratische Cultuur
• Wetenschappelijk inzicht → maatschappelijke vooruitgang
• Verbeteringen in geneeskunde en landbouw
Ontstaan industriële revolutie en maatschappij (18de – 19de eeuw):
• SOCIAAL: Franse Revolutie “vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid” → decadentie
Ancien Régime → bourgeoisie “open denken (arbeidskennis) leidt tot sociale
doorstroming”
Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring (1775) en Verklaring v/d Rechten v/d
Mens en Burger (1789 Franse Revolutie)
• ECONOMISCH: geneeskunde opwaarts + rationelere aanpak landbouw (beter
voedsel) → bevolkingsexplosie → minder arbeid in landbouw → naar de stad voor
inkomsten
Bevolkingsgroei → massale productie nodig → agrarische wordt industriële
maatschappij → kapitaalsaccumulatie (= kapitaaltoenamen door investeringen)
• POLITIEK: natievorming (landen worden onafhankelijk) → identiteit opbouwen →
aanstellen grondwet, regering en architectuur (geeft gezicht aan nieuwe natie)
Eeuw v/d industrialisering en groei v/d wetenschappelijke kennis
• Nieuwe technieken (machinaal, gestoomd beukenhout, getrokken glas, …)
• Nieuwe materialen (staal, beton, gietijzer, …)
➔ Passage, serre (gietijzer en glas)
• Nieuwe productiemogelijkheden
➔ Standaardisatie: staal, beton, genormaliseerde baksteen, … gebruiken in
traditionele gebouwen
• Nieuwe transporttechnieken: plek om in en uit te stappen (trein)
• Technische kennis: bruggen, wegeninfrastructuur → ingenieurs
, (eerste opleiding: Ecole des Ponts et Chaussées)
• Nieuwe functies + gebouwentypes (justitiepaleis, kantoren, musea, grootwarenhuis)
gevolg : grote plattelandsvlucht, diverse beroepen, goedkope werkkrachten in nieuwe
industrieën
- Evolutie energiebronnen: mankracht → paardenkracht, stoom, elektriciteit
- Manufacturen
- Arbeidsdeling: band tss maker en product verdwijnt
Evolutie architectuuropleiding
Academie-onderwijs
→ (Beaux-Arts: artistiek onderwijs gebaseerd op studie v/d architectuur v/d klassieke
oudheid)
- Studie antieke bouworden
- Prix de Rome: wedstrijd voor afgestudeerden met als prijs een reisbeurs naar Rome
om klassieke arch. te bestuderen
19de eeuwse noden:
- Nieuwe visie voor industrialisering
- Professionalisering bouwsector (ingenieurs, aannemers, technische opleidingen)
➔ Opkomst nieuwe onderwijsvormen:
• Academie-onderwijs: Beaux-Arts
• Ingenieursopleiding: Ecole des Ponts et Chaussées (Parijs), Ecole spéciale du Génie
Civil (Gent 1835), Brussel, Leuven
• Sint-Lucasscholen (Gent 1862): theorie + kunst
• Technische scholen (midden 19de eeuw)
Nieuw media en communicatiekanalen
- Tijdschriften
- Wereldtentoonstellingen:
• 1850 Parijs: Les Halles Centrales – Victor Baltard
• 1851 London: Crystal Palace - Joseph Paxton
• 1860 Parijs: Bibliothèque Nationale - Henri Labrouste
• 1889 Parijs: Eiffeltoren - Gustave Eiffel
,Stedelijke transformatie
Bevolkingsgroei → nood aan meer en betere huisvesting en infrastructuur
→ problemen: verkeer, hygiëne, overbevolking, gevaar epidemieën, sociale onrust, moeilijke
levensomstandigheden + slechte levenskwaliteit
Nood aan wateraanvoer, sanitair, riolering, verwarming, verlichting en stedenbouwkundige
planning
1848: opstand Parijs → stadssanering + verfraaiing m.b.v. Haussman
Vb.:
- Opéra: historisch erfgoed vernietigd voor nieuwe straten en woningen
- Ile de la Cité: totaal vernieuwd
Noden (hierboven) naaroverheid toegeschoven
Sociale evolutie: burgerij eist plaats op
, Nieuwe typologieën
Nieuwe bouwprogramma’s en nieuwe noden
Scholen
Eerst 2 onderwijsvormen: privé of religieus
Mensen trekken naar de stad door industrialisering → meer kinderen → nieuwe organisatie
onderwijs nodig?
→ advertentie goede schoolvertrekken → mutueel onderwijs (= kinderen van alle leeftijden
krijgen in dezelfde ruimte les)
1852: ministerie binnenlandse zaken geeft richtlijnen aan architecten voor de bouw van
scholen (goede ventilatie en verwarming voor gezondheid, ergonomisch meubilair
(=aanpasbare grootte))
→ klassikaal onderwijs (= leeftijd per leeftijd)
Brussel: binnenspeelplaats (overdekt)
Antwerpen: buitenspeelplaats tussenin de gebouwen met luifels tegen de regen
Tentoonstellingen, markten, beurzen
- Paviljoenen of hallen → ingenieus
- Wereldtentoonstellingen in hallen
- Economische groei → economische ruimte: markthallen, beurzen (handelsbeurs
Antwerpen: ijzer, glas en traditionele afwerkingen)
Stations
Pro:
• Nieuwe innovatie → veel mogelijkheden
• Economische exapansie
Contra:
• Economisch: beschadiging landbouw, jobverlies steenkoolindustrie, protest inzet
publieke middelen
Vroege Belgische industrialisering en urbanisering:
Snelle groei fabrieks- en mijnidustrie
→ snelle transformatie naar een exportgerichte, industriële economie
→ Transportmogelijkheden = cruciaal element in stads- en netwerkwerkontwikkeling:
Meer aanlag van steenwegen kanalen en spoorwegen
