Hiermee heb ik een 18/20 gehaald.
Dit is een samenvatting van het vak Sociologie bachelor I. Het wordt gedoceerd door Bram Spruyt en Christophe Vanroelen. Het bevat 16 hoofdstukken van het handboek Sociologie, een inleiding geschreven door Mark Elchardus en Bram Spruyt.
12. MACHT EN STRATIFICATIE .............................................................................................. 94
13. MACHT EN DE ARCHITECTUUR VAN DE SAMENLEVING .............................................. 105
14. DE AANLOOP TOT MODERNISERING ............................................................................ 116
15. DE TRANSFORMATIE ..................................................................................................... 125
16. DE TRANSFORMATIE VAN INTERACTIEKADERS (ZELFSTUDIE) ..................................... 134
Bron: lessen en powerpoints gegeven door prof. Bram Spruyt en Christophe Vanroelen 1
, 1. Wat is sociologie?
Met een definitie van sociologie ben je heel weinig. Er zijn definities maar iedereen kijkt daar
op een andere manier naar. Voor sommigen gaan deze definities kloppen, voor anderen
niet. Hier kunnen we uit opmaken dat dit een diep verdeelde wetenschap is.
- Een definitie helpt ook niet om te begrijpen
- Sociologie is nog een jonge discipline en daarom nog heel levendig. Het wordt gezien
als een avontuur.
- Sociologie is gegroeid vanuit de antropologie
Het belangrijkste in de sociologie: “Alles is contingent, maar daarom niet arbitrair.”
“Alles is contingent”: alles wat we in onze samenleving aantreffen, had ook anders kunnen
zijn.
“maar daarom niet arbitrair.”: het is niet omdat de dingen anders hadden kunnen zijn, dat
de manier waarop wij onze samenleving inrichten willekeurig (= arbitrair) is.
- Wetenschap van kansen dus ook gemakkelijk om kritiek op uit te voeren
George Murdock deed onderzoek naar de verschillende culturen. 1 van zijn
onderzoeksgebieden waren de huwelijksvormen. Zijn resultaat was dat 20% van al zijn
onderzochte culturen monogaam waren en 80% deed aan polygamie. Onder die 80% was en
79,3% polygynie (= man met meerdere vrouwen) en 0,7% polyandrie (= vrouw met
meerdere mannen). Polyandrie kwam vooral voor in China en Brazilië en was er als er sterke
economische tegenspoed was.
Wat kunnen we hieruit leren?
- Huwelijk varieert over tijd en ruimte. Dit is het beschrijven. (contingent)
- Link tussen economisch klimaat en polyandrie. Dit is het verklaren. (arbitrair)
Het verspreiden van het bewustzijn van het contingent. Hierdoor laat je zien dat wat in onze
samenleving vanzelfsprekend is, heel anders is in een andere samenleving. Dit gebeurde
door info aan te reiken, onderzoek te doen maar vooral door samenlevingen zichzelf te laten
observeren.
- Van: wetten en reglementen opgelegd door God of natuur
- Naar: wetten en reglementen gemaakt door de mens
Dit zorgt voor veel onrust. Wat je aantreft in de samenleving is gemaakt door de mens en
ook zij kunnen dit veranderen. Dit leidt dan tot de vraag: “Waarom houden mensen zich dan
aan bepaalde wetten en reglementen?”
Rousseau (18e eeuw): hij was hier heel bezorgd over. Hij vertrekt vanuit vaststellingen:
- Het is niet mogelijk om samen te leven als je niet tot een beperkt aantal regels komt
die mensen naleven
o Maar je kan deze niet zomaar opleggen met brute kracht
o Kijk naar de dictatuur. Als zij hun wil opleggen met geweld stort het in
o Tot nu toe is alleen religie hierin geslaagd. Zij kunnen mensen regels laten
volgen in het belang van de gemeenschap
- Dus hierdoor is het belangrijk dat wij een burgerlijke of civiele religie installeren
Bron: lessen en powerpoints gegeven door prof. Bram Spruyt en Christophe Vanroelen 2
, o Religie die de mensen ertoe aan zet op de regels belangrijk te vinden en deze
te respecteren
o Dit is nodig als je een samenleving wilt ontwerpen die zich bewust is van het
contingente
Wij zijn hier soort van in geslaagd door massaal mensen naar het onderwijs te sturen en te
voldoen aan de vakoverschrijdende eindtermen.
- Bv.: opvoeden tot burgerzin: hierin wordt het ideaalbeeld van een goede burger in
opgelijst
- Dit is waar Rousseau het over had. Mensen socialiseren en het aanleren van respect
en waardering voor bepaalde eigenschappen van bepaalde vaardigheden.
Waarom is het contingente niet arbitrair? Hoe komt het dus dat er patronen inzitten?
Dit is een soort rode draad die doorheen de sociologie loopt en geen antwoord op bestaat.
3 voorbeelden:
- Aanloop naar de ontwikkeling van sociologie: De S van vandaag kan je zien als een
poging om tegenstellingen tussen de Verlichting en tegen-Verlichting te overstijgen.
o Verlichting:
§ 17e eeuw – FR
§ Fundamentele verschuiving in het denken van de mensen: het centraal
plaatsen van de rede
§ Verwerpen de rol van religie: mens is niet gemaakt om te volgen maar
om zijn lot in eigen handen te nemen. Mens moet leven naar zijn
natuur
• Godsdienst of extern gezag was een hinderpaal
§ Een deel van deze natuur is de rede
§ Belangrijkste maatschappelijk project: mensen bevrijden. Ervoor
zorgen dat zij de rede op zo’n zuiver mogelijke manier kunnen
toepassen
• Via natuurwetenschappen een grotere rol te geven
• Dit leidt tot vooruitgang en zo tot geluk
• Bijzonder positief mensbeeld en vooruitgangsgeloof
o Tegen-Verlichting:
§ Kritiek op de Verlichting
§ Basis voor het conservatieve denken
§ Geen positief mensbeeld
• Mensen worden gedreven door irrationele behoeften en
goesting
• Mensen vrijlaten gaat ervoor zorgen dat ze ten onder gaan aan
de tirannie van mogelijkheden
• Niet houden aan regels maar eigen belang op korte termijn
nastreven
§ Zij hebben nood aan limieten
• Godsdienst is een manier om mensen te beschermen
• Referentiekader om te weten wat wenselijke doelen zijn
Bron: lessen en powerpoints gegeven door prof. Bram Spruyt en Christophe Vanroelen 3
, ð De discussie in essentie: mogen wij het besef van het contingente
verspreiden? DUS mogen wij de mensen er attent op maken dat zij de
makers van de samenleving zijn?
ð Antwoord:
o Verlichting: JA, alleen het besef van het contingente kan de basis
zijn voor het geloof in de maakbaarheid.
o Tegen-Verlichting: NEE, mensen hebben nood aan beperking. Ze
gaan zich nooit spontaan houden aan regels en gebruiken. Maar
die regels en gebruiken heb je juist nodig om tot een samenleving
te komen. (bv.: gezelschapsspel)
ð Hedendaagse sociologie: deze 2 elementen proberen mee te nemen. Heel
duidelijk een kind van de Verlichting maar we nemen ook het inzicht mee
van de tegen-Verlichting.
- August Comte (1798-1857): hij probeerde als eerste de Verlichting en tegen-
Verlichting samen te voegen. Hij wordt gezien als de 1e socioloog.
o Voorstander van de Verlichting (sociale fysica)
§ Sociologie moest gebouwd worden naar het ideaalbeeld van de
natuurwetenschappen
o Opdracht van de sociologie: het stellen en het beantwoorden van empirisch
te beantwoorde vragen
§ Vragen stellen die je kan beantwoorden door te kijken in de
samenleving, observaties te doen, notities te maken,…
o Samenleving gaan door 3 stadia:
§ Theologisch stadium: alles wat er gebeurt in de samenleving, wordt
toe geschreven aan een natuurkracht of externe godheid
§ Metafysisch stadium: alles wat er gebeurt in de samenleving, wordt
toe geschreven aan een abstract begrip (bv.: de ziel)
§ Positivistisch (= wetenschappelijk) stadium: alles wat er gebeurt in de
samenleving, wordt toe geschreven aan verschijnselen
• Waar je het empirisch verband mee kan onderzoeken
• Hij ontkent hier het contingente
o Gevoelig voor de argumenten van de tegen-Verlichting
§ Hij weet dat orde niet spontaan komt van de mensen maar dat het
gewelddadig opleggen, ook niet de oplossing is
§ Respect voor tradities, wetten en regels heeft zeker een irrationele
grondslag
o Hoe kan de mens het lot in eigen handen nemen zonder dat het moet
steunen om macht en misleiding? (Deze vraag blijft actueel)
o 2 grote krachten in menselijk handelen en geschiedenis
§ Rede: gericht door wetenschap
§ Emotie: gericht door religie
ð Bv.: kiezen uit 5 sporten. Na ze allemaal gedaan te hebben, merk je dat je
beter bent in 1 sport. Je gaat daar dus alleen in investeren. Keuze van die
ene sport: via de rede (kosten-batenanalyse). Keuze van die 5 sporten: via
emotie.
o 1 mogelijkheid: we moeten de rede zelf tot voorwerp van de religie maken
§ Hij stichtte dus de religie van de Mensheid: de rede staat centraal
Bron: lessen en powerpoints gegeven door prof. Bram Spruyt en Christophe Vanroelen 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ryostox. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,50. Je zit daarna nergens aan vast.
