H1: theorie van de communicatie
1.Inleiding
Goede zorg= - “Technologie” van de gezondheidszorg. (We weten als cliënt niet zeker of het
wel allemaal klopt)
- Goede communicatie met cliënten en in team. (Als wij bij de cliënten goed
willen overkomen, dan moet de communicatie ook zeer belangrijk zijn. Hoe
gaat men daar met jou om? Dat is het enige wat ze van jou kunnen
inschatten.)
De deskundigen in de communicatie Logopedist, psycholoog, neerlandicus (spelling), PR
deskundige (persoon die opgeleid is om een
bepaalde boodschap op een zeer goede manier te
communiceren, dienst communicatie)
Communicatie = interactie (!), geen éénrichtingsverkeer, het is een wisselwerking, wat vindt
de ander.
Effectieve communicatie= Interactieproces waarin tenminste 2 personen op elkaar reageren en
elkaar wederzijds beïnvloeden. De resultaten van deze interactie
zijn niet enkel afhankelijk van de gedragingen van één partij (bv.
zorgverlener) maar evenzeer van de reacties en opinies vd ander.
MISVERSTANDEN IN DE COMMUNICATIE:
°De logopedist/audioloog/ergotherapeut begrijpt de cliënt niet goed.
Risico op verkeerde diagnose dus training in communicatie is zeer belangrijk.
°De client begrijpt de logopedist/audioloog/ergotherapeut niet goed.
Risico om af te haken bij de therapie.
2.Basismodel van de communicatie
Basismodel, model van David Berlo (zender en ontvanger) SMCR-model
Komt door morsecode, in 2e WO was morsecode superbelangrijk voor de communicatie.
S= sender
M= message
C= Channel zender, encodeerproces, boodschap, kanaal, decodeerproces,
R= receiver ontvanger, feedback, ruis
Encoderen= De boodschap die je wil overbrengen moet je omzetten in verbale en non-verbale
symbool.
Boodschap= Samenhangend geheel v tekens, signalen en gegevens. De informatie die via
interactie doorgespeeld wordt.
Valkuil: De boodschap die verzonden w komt niet atijd overeen m de boodschap
die ontvangen wordt.
Kanaal= Middel waardoor de boodschap wordt overgebracht van de bron naar ontvanger.
Vijf zintuigen, verbaal aiditief kanaal & lichamelijk-visueel kanaal.
,De luisteraar/ontvanger= Diegene die de boodschap ontvangt en erop reageert (feedback).
Feedback= Informatie over hoe de boodschap is ontvangen. Feedback gebeurd nadat de
boodschap is gedecodeerd.
Decoderen= De boodschap omzetten in gevoelens en gedachten zoals ze door de zender is
bedoeld.
Ruis= Noise, lawaai. =Elke concurrerende stimulus of storing die interfereert in het
communicatieproces.
-Intern lawaai= binnen in de persoon.
-Extern lawaai= vanuit de omgeving.
3. Basisbegrippen bij communicatie/vormen van communicatie
o Verbale communicatie= Alles wat mensen onder woorden brengen, het woordelijke
van de communicatie.
o Paraverbale communicatie= De manier waarop je woorden zegt/uitspreekt.
(intonatie, volume, dialect, mimiek,..), het bevat een heel
gamma van persoonlijke nuanceringen die aan verbale
commmunicatie wordt toegevoegd. Het kan een
boodschap zowel afzwakken als versterken.
o Non-verbale communicatie (lichaamstaal) = -Oudste manier van communiceren
-Gelaatsuitdrukkingen
-Uiterlijk(e kenmerken)
-Lichaamshouding
-Aanrakingen
-Gebaren
-= boodschappen uitzenden via het
gelaat, uiterlijk, lichaamshouding,
aanrakingen, gebaren.
Metacommunicatie en het betrekkingsniveau
Metacommunicatie=
-Communiceren over de communicatie
-Ik geef commentaar op hetgeen dat ik net zeg
-Meta= boven, communicatie= communiceren.
- Je wint tijd door voor jezelf alles ook op een rijtje te zetten.
-Bevat info over de relatie (betrekking) tss zender en ontvanger, wat er zich afspeelt
tss jou en je cliënt.
- Bv. “Dat was maar om te lachen. Ik meende het niet.”, “Ben ik duidelijk geweest?”,
“Sorry dat ik je onderbreek.”,..
-Betrekkingsniveau=
-Communiceren (meestal impliciet) over de relatie (betrekking) tss de zender en
ontvanger.
-Het is te horen aan de manier waarop iemand communiceert met iemand anders.
-“Zo zie ik mezelf.. Zo zie ik jou.”
, -Het wordt vaak gelinkt aan veel of weinig macht, zeggenschap, invloed ten aanzien
van de ander.
-Heeft heel veel te maken met metacommunicatie. Als je iets vertelt zit daar een
element in van ik zie je zus of ik zie je zo.. Wat kunnen we van een ander vinden?
----We vinden hem antipathiek, enthousiast,..
-Heeft veel te maken met sympathie en antipathie, baas en onderdanige.
-Bv. Een lerares komt haar les binnen en zegt: “Er ligt een papiertje op de grond
(boos).” Een leerling kijkt naar de grond en zegt: “Ai sorry, mevrouw.” Door de
woorden anders te gebruiken dan kan de relatie ook anders zijn met de ontvanger, in
de toonhoogte kan je zien hoe de relatie is tussen de zender en ontvanger.
Sociale afstand= Bubbles en ruimte. Mensen uit onze eigen directe vrienden,
familie,.. daarbij is de afstand veel minder klein.
(Intimate= 15-45cm vrienden, familieleden,..)
(Personal= 46-122 cm de mensen met wie we samen studeren)
(Social= 1,23 m-3,60 m vaag contact, met wie je niet echt contact hebt)
(Public= meer dan 3,60 m toevallige voorbijgangers)
Intentie en effect
Communicatie = Het onder woorden brengen van iets wat je bedoelt te zeggen. (onder
woorden brengen, woorden en een bedoeling)
Goede communicatie= Wat je zegt stemt overeen met hoe je iets wil zeggen.
(Lukt het altijd om aan iemand anders te zeggen hoe je je voelt,
woorden schieten vaak te kort.)
Intentie (onze binnenkant) gedrag (onze buitenkant) effect (de overkant).
Zeg ik wat ik bedoel te zeggen?
Door het letten op de reactie (het effect) bij de ander weet ik of ik juist verwoord
heb wat ik bedoelde te zeggen. Effect vertelt of jij de intentie in goed gedrag heb
opgezet.
Speech act Theory Searle
Communicatie is een taalhandeling (met een semantisch (je gaat woorden gebruiken en
die woorden hebben een betekenis) en een sociaal aspect) dat de intentie heeft bij de ander
een effect te bereiken.
Locutie= de fysieke taalhandeling (schrijven, spreken) = gedrag
Illocutie= de bedoeling erachter (wat je er mee wil bereiken), de intentie
Perlocutie= het effect op de ontvanger
Misverstanden bij intentie & effect:
De intentie wordt slecht verwoord en het effect is anders dan men bedoeld had.
Goede bedoelingen hebben niet altijd het gewenste effect.
Bv. Je werkt met een client en opeens wordt die persoon onverwachts boos, je moet
dan stilstaan bij ‘Wat heb ik gedaan of gezegd” en heefthet misschien daarmee te
maken waarom die persoon zo boos wordt.
Bv. Stel een arts wil tegenover zijn patient zo duidelijk mogelijk zeggen welke ziekte
de persoon heeft en de arts zegt ‘Oké ik ga gewoon de meeste gepaste woorden
gebruiken’ de patient antwoordt helemaal niet hoe de arts geantwoord had, antwoord
