Samenvatting van alle lessen uit het vak 'Biologie, hersenen en gedrag', gegeven door professor Robrecht Raedt met verduidelijkende afbeeldingen en schematische voorstellingen (ook van de gastlessen).
Biologie, hersenen en gedrag
Prof. dr. Robrecht Raedt
Slides en lesnotities zijn primair leermateriaal. Gebaseerd op:
Fundamentals of Comparative Cognition (Shettleworth)
Introduction to Brain and Behavior (Kolb and Wishaw)
De slides bevatten soms leerstof die niet is opgenomen in het handboek
Examen: 4 open vragen en 4 meerkeuze vragen
Voorbeeldexamen zal op Ufora worden geplaatst rond de paasvakantie
Inhoud cursus
Het opleidingsonderdeel Biologie, Hersenen en Gedrag wil de student inzicht geven in de
basis van menselijk gedrag vanuit een fysiologische en een evolutionaire benadering. Bij de
fysiologische benadering gaan we tijdens de lessen dieper in op de bouw en de werking van
de hersenen. Bij de evolutionaire benadering bespreken we een aantal aspecten van het
menselijk gedrag waarvan al duidelijke componenten aanwezig zijn bij andere diersoorten.
Fysiologische basis van gedrag
Bouw en functie van de hersenen
Werking van hersencellen
Invloed van drugs en hormonen, motivatie en verslaving
Neurobiologische basis van motivatie en verslaving
Neurobiologische basis van stress en depressie
Neurobiologische basis van pijn en placebo
Evolutionaire basis van gedrag
Evolutie van het zenuwstelsel binnen het dierenrijk
Ritmes en slaap
“Intelligent” gedrag bij andere diersoorten
Sociaal gedrag bij andere diersoorten
Lessenreeks
Les 1: Evolutie van cognitief onderzoek en de hersenen
Les 2 en 3: Sociale relaties en gedrag bij primaten
Les 4: Werking van hersenen
Les 5: Effect van drugs en hormonen op het brein
Les 6: Sensorische percepties
Les 7: Ritmes, slaap, tellen en ordenen
Les 8: Intelligent gedrag bij dieren: beslissen,plannen,inzicht
Les 9: Sociale cognitie
Les 10: Communicatie en taal
Les 11: Stress, depressie en neuromodulatie
Les 12: Pijn en Placebo
,Les 1: Evolutie in cognitief onderzoek
Aristoteles (300 v. Chr. – Griekse Oudheid)
Mentalisme
Het menselijk gedrag heeft geen band met het lichaam of de hersenen.
Oorzaak = niet-materiële entiteit: de ‘psyche’ of de ziel
Psyche heeft een autonoom bestaan (niet met het lichaam verbonden)
→ principe van reïncarnatie (psyche overleeft de dood en kiest voor een ander lichaam)
Functie van de hersenen
Niet de oorzaak van gedrag maar wel ter afkoeling van het lichaam
Descartes (1650)
Dualisme
Het menselijk gedrag wordt veroorzaakt door een immateriële geest (sturing van rationeel
gedrag). Er is wel een link met het materiële lichaam: geest vervat in de pijnappelklier of
epifyse.
Sturing gebeurt via mechanische en fysische principes
(vb. beweging en vertering)
Epifyse (pijnappelklier)
Naast ventrikels (holtes gevuld met vocht)
Verantwoordelijk voor dag-nacht ritme`
Sturing gedrag door stuwing van ventrikelvocht naar
de spieren (flow)
Enkel bij organismen die spreken en complexe problemen oplossen: de mens!
→ dus ook gevoelens
Rest is robot (mechanisch systeem zonder gevoelens) cf. wreedheid kinderen en dieren
,Darwin (1879)
Materialisme
Het menselijk gedrag wordt veroorzaakt door de werking van een zenuwstelsel en niet door
een psyche.
Antropomorfisme
Het verklaren van dierlijk gedrag door menselijke gevoelens
Oorsprong
Vaststelling: geen fundamenteel verschil in cognitieve capaciteiten dieren en mensen
Geen verschil in soort maar in graad. Observatie van dit gebeurde door antropomorfisme en
anekdotisch bewijs maar weinig experimenten.
Vergelijking met dieren (fysische bouw) → natuurlijke selectie (variatie en overerving)
Nadien ook vergelijking hersenen
→ zelfde gedrag bij mensen en dieren want de mens stamt af van de dieren
→ mensen en dieren hebben dus dezelfde intenties
→ gedrag van dieren vanuit menselijke gevoelens vertalen
Voorbeelden
• Groeten van de hond van Pawlow (goed geheugen)
• Honingbijen hebben zelfde intenties als de mens (doorgeven van locatie aan andere
bijen)
• Katten die deuren openen (redeneren dat wat met een hand kan ook met een poot kan)
• Antropomorfisme: medelijden om paard die in de vrieskou staat
Het menselijk gedrag wordt niet veroorzaakt door cognitieve factoren of externe prikkels
maar wel door externe stimuli en leerprocessen
Conditionering: aanleren van gedrag dat wordt aangenomen
door een straf of een beloning (actie-reactie)
Voorbeeld: Skinner box
Dieren (rat-duif) moeten knop indrukken voor straf of beloning
cf. conditionering kind
, Tinbergen (1960) – biologische benadering
Ethologie
Oorzaken van menselijk gedrag onderzoeken in natuurlijke context en niet in een labo
Tinbergen was een vogelliefhebber dus koos hij ganzen als studieobject
Oorzaken gedrag Verklaring Toepassing ganzengezang
Fysiologisch Wat in ons lichaam is de Testosteron en lichamelijke
drijfveer? aanleg nodig
Ontogenetisch Gedrag wordt bepaald door Genen noodzakelijk voor
(zygote → volwassene) ontwikkeling organisme vanaf bepaald gezang (dialecten)
geboorte + kritische periode
Evolutionair Gedrag ontstaat over /
(soort 1 → soort 2) generaties heen
Functioneel Gedrag wordt bepaald door Aandacht trekken en
een functie van dat gedrag territorium afbakenen
Gedragsecologie
Oplossing Tinbergen’s vragen over evolutie van gedrag (cf. Darwin) via wiskundige modellen
Cognitieve revolutie in experimentele psychologie en ethologie (1970)
Gedrag geen studieobject op zich maar een venster op cognitieve processen (geheugen,
timing, oriëntatie,…)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lermyttearthur. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,29. Je zit daarna nergens aan vast.
