Nederlandse communicatie
Rechtstaal: een vak apart
Hoofdstuk 1 Rechtstaalbeheersing
Rechtstaal als afwijkende vaktaal
- Vaktaal = taal eigen aan een bepaalde beroepsgroep
- Rechtstaal = vaktaal van de juristen (advocaten, magistraten,
deurwaarders, notarissen & paralegals)
3 criteria van een vaktaal:
- Wie gebruikt de taal?
- Wat wordt er met de taal gezegd?
- Waar en met wie wordt de vaktaal gebruikt?
Rechtstaal gewone vaktaal!
Gewone vaktaal Rechtstaal
Wie? vakspecialisten Wie? juristen (etc.)
Wat? afgebakend vakgebied Wat? alle domeinen uit realiteit
Waar en met wie? andere Waar en met wie? vakspecialisten,
vakspecialisten (‘vakintern’) maar vooral leken (‘vakextern’)
Kenmerken van rechtstaal
- Het eigen vakjargon
- Verouderde woorden en formuleringen
- Latijnse en Franse woorden
- Vage woorden
- Passieve en zelfstandige naamwoorden
- Lange zinnen met veel bijzinnen
- Extreme precisie
- …
Ontoegankelijkheid
Verklaring 1: Wetteksten zijn zodanig ingewikkeld dat ze specifieke vaktermen
vragen en niet in eenvoudige zinnen uitgelegd kunnen worden.
- Ja, want: door de toename van menselijke kennis en technologie, worden
ook wetten steeds technischer en ingewikkelder.
- Ja, maar: aandacht voor eenvoudige zinsconstructies en een heldere
structuur maf daarbij niet verdwijnen.
Verklaring 2: Heel wat nieuwe wetteksten baseren zich op oude wetteksten en
worden bijgevolg geschreven in een ouderwetse taal.
- Ja, want: de grote basiswetboeken zijn meestal al erg oud en afgeleide
bepalingen moeten de basisterminologie overnemen.
- Ja, maar: wanneer men wetboeken moderniseert, zou men ook de taal
moeten vernieuwen. Bovendien mag men bij het samenvoegen of op
elkaar afstemmen van wetten de formulering aanpassen as dat de inhoud
niet wijzigt (coördineren van wetten)
, Verklaring 3: Modernisering van de rechtstaal brengt de rechtsgeldigheid in het
gedrang.
- Ja, want: als een rechter plots van de bestaande terminologie zou afwijken,
kan zijn vonnis wel eens verworpen kunnen worden in hoger beroep of
cassatie.
- Ja, maar: waarom zouden woorden niet in hun algemeen-aanvaarde
betekenis gebruikt mogen worden?
Verklaring 4: Het recht is een zodanig belangrijke en ‘verheven’
maatschappelijke instelling, dat het recht heeft op een aparte, ‘verheven’ stijl die
past bij het sacrale karakter ervan.
- Ja, want: juridische teksten behoren tot de meer formele taalregisters en
kunnen dus niet in dagelijkse spreektaal geschreven worden.
- Ja, maar: ook een formele, zakelijke stijl kan duidelijk zijn.
Hoofdstuk 2 Evolutie van de Nederlandse rechtstaal in
België
- Grondwet: principe van de taalvrijheid
- Besluit van het Voorlopig Bewind van 16 november 1830
- 1830 – 1898: justitie volledig Franstalig
o 1831: Bulletin officiel des lois et arrêtés royaux de la Belgique:
officieuze vertalingen
o 1841: Karel Ledeganck: vertaling Burgerlijk wetboek erg
dialectisch, stuntelige vertalingen
o 1845: Moniteur Belge: eentalig Frans
o 1870 – 1898: eerste initiatieven
1873: eerste taalwet (wet-Coremans, justitie)
1878: tweede taalwet (bestuurszaken)
1883: derde taalwet (onderwijs)
- 1898: Gelijkheidswet (wet Cooremans – de Vriendt)
o Officiële publicatie van wetteksten in beide landstalen in het
Staatsblad met dezelfde rechtskracht
- 1923: ‘commissie tot vertaling van de wetboeken’ (o.l.v. Emile van
Dievoet)
- 1954: Wetboekencommissie heropgericht
o Nieuwe doelstelling: evenwaardige Nederlandstalige versie maken
- Commissie van Dievoet
o Grondlegger van de officiële Nederlandse rechtstaal in België
Aansluiting bij Nederlandse terminologie (Nederlandse
equivalenten / purismen)
Bv. onderzoek i.p.v. enquête, vrijstelling i.p.v. dispensatie,
getuige ter ontslasting (i.p.v. getuige à décharge)
o Niet alle Franse invloed kon geweerd worden
Vele wetteksten afgekondigd in slecht Nederlands;
Taalgebruik in rechtszaken pas in 1935 volledig geregeld;
Voertaal onder juristen vaak erg Fransgekleurd.
Conclusie
- Historische achterstand
- Pas volwaardige rechtstaal sinds midden 20e eeuw >< Nederland
- Overheersende invloed Frans
- Recent meer aandacht
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kiarajennes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.