Praktische informatie:
- Geen boek
- Slides + notities + teksten die op bb komen (verplicht)
- Examen
o Open boek examen (laptop mag meegenomen worden)
o Uw mening over een thema
o Wat zijn de voordelen en nadelen van een bepaald iets
o Mondeling examen
o 2 vragen met 40 min voorbereiding
o Gesprek 20 min
o 1 analytische vraag (cijfers, grafiek, tabel)
o Synthetische vraag ( verbinding tussen verschillende sota’s, toepassing in een
bepaalde context, kritische benadering)
o Bv denk jij dat flexecurity helpt om de tewerkstellingstargets te halen ja of nee?
- De synthesevragen die bij de teksten zijn gegeven, zijn belangrijk voor het examen
- We moeten alle lessen volgen, maar er zijn 3 lessen waar geen vragen over gesteld worden
op het examen
- Clusteropdracht: topic naar keuze dat vanuit sociologisch en economisch standpunt moet
bestudeerd worden, liefst met kwantitatieve analyse ( 1 meeting semester 1, de rest is in het
2de semester)
Les 1:
- Geen leerstof voor de cluster
- Zie PowerPointpresentaties
Les 2:
The post-industrial labour market: is more inequality inevitable?
Purpose of this lecture
We gaan het hebben over het domein van de arbeidsmarkt
De verhouding tussen vraag naar arbeid en aan de andere kant de kenmerken van de
werknemers
o Hoe goed matcht dit?
Heel die arbeidsmarkt zit in het grotere geheel van de economie, welvaartsstaat en
instituties
1
, Dit resulteert in verschillende uitkomsten zoals kwaliteit van het werk, werkzekerheid,…
Zijn er voldoende behoorlijke jobs?
Is er een trade-off?
o Er is een afruil, omdat je bij een economie bv competitiviteit hebt als een belangrijke
uitkomst
o De vraag achter die competitiviteit is of dat het niet voor meer ongelijkheid zorgt?
o In het verhaal van wereldhandel
Het doel van de les:
Wat is de impact van globalisering en technologische verandering?
o Is er nog voldoende behoorlijk werk voor iedereen?
o Hoe speelt beleid hier op in?
Why Labour Market Developments Matter…
De meeste mensen gaan moeten leven van het werk
o De levensstandaard hangt af van de positie op de arbeidsmarkt
Ook de sociale status hangt vaak af van welke job men doet
o Wie men is
Setting the scene
A short history of post Golden Age thinking about labour markets in industrial countries
A short history
The golden age = periode na de wereldoorlog
o 3 decennia van economische groei
o Er moest veel heropgebouwd worden
o Er is veel internationale samenwerking gekomen
o Het was een periode van volledige tewerkstelling (mannen)
Die vorige eeuw kwam allemaal abrupt ten einde begin jaren 70
o Vergelijkbaar met coronacrisis die we nu kennen (heel plots)
o Economieën waren zeer afhankelijk van olie
o OPEC landen hadden veel marktmacht en hebben op een moment de prijs x3 gedaan
o Dit heeft zich verder gerimpeld doorheen heel de economie
o Toen de bevolking van de babyboom op de arbeidsmarkt kwam, was het juist een
periode van weinig werk + periode van vrouwenemancipatie
1970-1980: een explosie van de werkloosheid
o Zelfs in die periode was er nog de hoop dat de crisis iets tijdelijk zou zijn
o Er was een heropleving, maar de werkloosheid wilde niet voldoende naar beneden
Eind jaren 89, begin jaren 90
o Misschien zijn er zaken structureel aan het veranderen
o In de tijd van technologische verandering werden er een aantal mensen overbodig
▪ Deze mensen vielen structureel uit de boot
▪ De mensen zouden moeten leren leven met lagere lonen (idee dat toen
begon te groeien)
2
,Belgium, people with some unemployment benefit
Er zijn in verloop van de tijd veel verschillende varianten van werkloosheidsuitkeringen
gekomen
Ook in de gouden jaren waren er wat wisselingen
Midden jaren 70: explosie
De totale groep is enkel maar blijven stijgen (ook zien we kleine schommelingen)
Storyline 1: Globalisation has fundamentally changed things…
Foxconn = belangrijke toeleverancier van Apple
o China is aan een razend tempo een grootmacht geworden
o De mensen hebben het beter dan hun ouders/ grootouders
o MAAR ze moeten hier ook ontzettend hard voor werken
o Ze winnen in materiële termen, maar ze betalen hier ook wel een zekere prijs in hard
werken,… voor
De verliezers = de mensen die hun job zijn verloren doordat de productie naar andere
plekken werd verplaatst
De ultieme winnaar is de baas van Apple
o Deze mens wordt rijk door de verplaatsing van productie naar China
o Daar is arbeid goedkoop + het werd een belangrijke markt
o Dit was een slimme keuze
Storyline 2: Technology is destroying jobs…
Kantoorgebouw 100 jaar geleden
o Hier kwam veel arbeid aan te pas
Periode in jaren 50
o Automatisering kwam op gang
o Het is strakker georganiseerd
o Minder supervisors
Vandaag
o Verschillende banktransacties kunnen vanuit thuis gebeuren
o Hier komen vooral computers aan te pas
Esping-Andersen, Gallie, Hemerijck, and Myles in ‘Why we need a new welfare state’
De verhaallijn komt ook in de academische literatuur aan bod
“The tide is now unfavourable because market inequalities are intensifying. This is a long-
term and structural trend that stems from demographic factors (the rise of more vulnerable
households) and changes in labour markets (higher risks of unemployment, precarious
employment and increasing earnings disparities).…It is evident that welfare states faces an
uphill battle to sustain egalitarian ambitions'
o ‘Waar moeten we nu naartoe met de welvaart van de Europese welvaartsstaat?’ Was
de vraag dat er werd gesteld in het rapport
3
,And yet…
Is er ook iets van aan?
Before Corona: more people employed than ever before in recorded history
Vlak voor de crisis kwamen er hoera berichten over hoeveel mensen er aan de slag waren in
de EU
Volgens de statistieken waren er meer mensen aan het werk dan ooit tevoren
Dit is heel vreemd als globalisering en technologie jobs zou vernietigen
More prosperity than ever
We zijn allemaal rijker geworden
Gdp/ capita wereld, US, België en China
China is veel rijker geworden
Het verhaal is ook zo voor Amerika en België
Sommige hebben wat meer gewonnen dan anderen, maar iedereen heeft gewonnen
Inequality has risen (but not as much as you might think)
Als we kijken naar de cijfers van de ongelijkheid over de laatste decennia zien we geen
spectaculaire opwaartse trend
Bv in de VS is er wel ongelijkheid toegenomen, maar bv bij Latijns Amerika is het afgenomen
Bij de geïndustrialiseerde landen zien we een relatief stabiele ongelijkheid
o Wel soms een toename, maar niets spectaculair
4
,The impact of globalisation: assumed impact
The theory
Als de logica van het comparatieve voordeel wordt gevolgd, dan kan iedereen winnen
(Hechser-Ohlin)
o Wereldhandel is geen nulsomspel, als de groeiende internationale arbeidsverdeling
de logica van concurrentievoordeel volgt, wint elk land
MAAR het betekent niet dat alle voordelen en nadelen gelijk verdeeld gaan worden
o De landen waar veel arbeid is, zijn de landen waar de massaproductie gaat gebeuren
o Men kan verwachten dat in de rijke economieën het vooral de hooggeschoolden zijn
die voordeel gaan hebben
o Het zullen vooral de laaggeschoolden zijn die in de armere landen zullen winnen
Aspects of intensifying global economic competition
Er is iets institutioneel gebeurd
o Een wereldeconomie kan zich maar ontwikkelen indien landen met elkaar handel
drijven
o Ooit waren er zeer belangrijke handelsbarrières tussen landen
▪ Dit met eigen tarieven die betaald moesten worden ter bescherming van
eigen sectoren
o Naast handelsbarrières ook politieke barrières
o Het transport kan ook goedkoper en sneller
Free trade agreements
1947-1955 GATT
o Hier zijn belangrijke stappen genomen om de handelsbarrières te laten afnemen
1955 Wereldhandelsorganisatie
o Een permanent forum voor onderhandelingen; arbitrage, implementatie en
monitoring
Evolution of Air transport
Zeker zo belangrijk zijn een aantal technologische ontwikkelingen
De 2 zouden elkaar versterken
De evolutie van de kost van luchtvervoer
o Luchtvervoer is veel goedkoper geworden
o Vroeger was vliegen weggelegd voor de elite
o De ontwikkeling was belangrijk voor de ontwikkeling van de wereldeconomie
Cost of communication; Capacity/ Cost transatlantic call
Vroeger waren er verschillende capaciteitsproblemen
Om de communicatie te kunnen laten gebeuren, moesten er veel lijnen zijn
Over de jaren heen zijn er meer lijnen gekomen tegen een lagere kost
5
,Linguistic globalisation
Een wereldeconomie kan zich maar ontwikkelen als mensen dezelfde taal spreken
Het aantal mensen dat Engels spreekt is enorm toegenomen
Handelsintegratie = som van import en export als percentage van het bbp
Financiële openheid wordt gedefinieerd als de som van grensoverschrijdende passiva en
activa als een percentage van het bbp
We zien objectief gezien dat de economische globalisering een realiteit is
Arbeidskost per uur voor verschillende landen:
De kost van arbeid in US dollars uitgedrukt
Bv in landen zoals Indië zien we dat de arbeidskost heel laag is
Dit is aantrekkelijk voor fabrieken waar veel massaproductie aan te pas komt
Not only jobs are delocalised…
Mensen verplaatsen zich ook
Mensen die proberen te vluchten, omdat ze op zoek zijn naar een beter leven
Die mensen die immigreren kunnen concurrentie zijn voor mensen die er oorspronkelijk al
werkten
Technological change: the impact on labour demand
Technical change and the need for labour, especially less-skilled labour
Foto van autofabriek toont ambachtsmensen
Het waren dure producten, omdat er veel gespecialiseerde arbeid in kwam
Een grote evolutie kwam met de uitvinding van de lopende band
o Er waren vaak maar beperkte skills voor nodig, omdat ze vaak maar een bepaalde
handeling moesten uitvoeren
o Er kon meer geproduceerd worden tegen een lagere kost
6
,So what is the real impact of globalisation and technological change?
Dit op de werknemers in die rijkere landen
Wat doet het met de ongelijkheid van de jobs?
“You can see the computer age everywhere but in the productivity statics” – Robert Solow
(1987)
Er zijn veel goede redenen om te denken dat het veel werk heeft vernietigd en toch kan men
zien dat dit niet noodzakelijk zo is
Is inequality on the rise?
Trends in labour market inequalities
First employment
Als globalisering en technologische verandering banen vernietigen, met name
laaggeschoolde banen, dan zou men een afnemende werkgelegenheid en stijgende
werkloosheid verwachten
o MAAR het tegendeel is gebeurd in de afgelopen decennia ...
Employment has kept increasing…
Lange termijn evolutie van tewerkstellingsresultaat
o De tewerkstelling op bevolking op actieve leeftijd
Er is een stijgende trend
Het is meer toegenomen dan afgenomen
Employment and Social Developments in Europe -Quarterly Review – September 2019
“This latest quarterly review shows record high employment: with 241.4 million people in
employment in the EU and 160 million in the euro area. More than 17 million people found a
job since the low recorded in the first quarter of 2019. These are in majority full time,
permanent jobs.”
o Er waren nooit zoveel mensen aan de slag als tevoren
More people in work, but at the price of more inequality?
First trends in wage dispersion
Wat is het verschil tussen iemand die hoger betaald is met iemand die lager betaald is?
o Percentiel 10 wordt met percentiel 90 vergeleken
7
, De VS: bekend voorbeeld van waar ongelijkheid verder is toegenomen
In Frankrijk zien we dat de ongelijkheid veel lager is dan in de VS
o We zien ook meer stabiliteit
Bij Scandinavische landen zien we ook relatieve stabiliteit
o Landen die zeer technologisch geavanceerd en toch niet zo een grote ongelijkheid
Er zijn een aantal landen waar je geen toename van ongelijkheid ziet
Summarizing so far
Globalisering is een echte trend, net als technologische verandering - robotisering,
automatisering
Toch is de werkgelegenheid gestegen en vlak voor de crisis historisch hoge niveaus bereikt
Er is geen algemene toename van de loonongelijkheid, hoewel er soms wel een paar keer
voorkwam
Er zijn echter enkele opmerkelijke "microtrends" ...
One such micro trend
We zien veel stabiliteit, buiten wat de absolute top betreft
de rijkste 0,1% van de bevolking en hun percentage in het totale inkomen
8
,Share of total income
De groei van de topongelijkheid
Superstar earnings emerge
Bepaalde producten kunnen zeer snel verspreid worden
Denk bv aan spotify
o Vroeger moest muziek live uitgevoerd worden
o Tegenwoordig wordt het vooral via streamingdiensten uitgevoerd
In streaming geldt vooral een winner takes it all market
Er zijn heel wat mensen bij gekomen die zich deze zaken kunnen veroorloven, maar
anderzijds is hiervoor een technologische verandering voor nodig geweest. Door de
streaming is dit een nul kost en kan men luisteren naar de beste uitvoeringen
o Dit is een voorbeeld hoe globalisering en technologische elkaar versterken
A virtually new world
De meest succesvolle bedrijven zijn vandaag de bedrijven die virtuele zaken produceren
We zien dus een effect van globalisering en technologische verandering
9
, Global income growth 1988-2008
= Olifantencurve
Iedereen in de wereld is op een verdeling gezet
Er wordt naar de inkomensgroei gekeken van die mensen
Links onderaan zien we de allerarmsten
In het hogere stuk zien we de middenklasse die een inkomensgroei hebben gekend
Wat verderop zien we de mensen die voorheen al wat rijker waren, maar een minder grotere
inkomensgroei hebben gekend
Rechtse punt: de super rijken die een sterke inkomensgroei hebben gekend
We zijn eigenlijk meer geïnteresseerd in wat er in de rijkere landen is gebeurd en wat het nu verklaart.
10
