Samenvatting gemaakt door een combinatie van de lesopnames, powerpoints en handboek. Enkel de delen die worden besproken in de les zijn bekeken in het handboek. Indien je deze samenvatting leert en de oefeningen maakt, kan je slagen voor het examen.
Inhoud
Deel 1: inleiding, beschrijvende en verklarende statistiek
1. Inleiding..............................................................................................................................................2
1.1 Onderzoeksvormen binnen wetenschappelijk onderzoek............................................................2
1.2 Soorten variabelen.......................................................................................................................2
1.3 Beschrijvende VS verklarende statistiek.......................................................................................3
1.4 Terminologie.................................................................................................................................3
2. Beschrijvende statistiek......................................................................................................................5
2.1 Inleiding........................................................................................................................................5
2.2 Grafische weergave onderzoeksgegevens....................................................................................5
2.3 Numerieke weergave van onderzoeksgegevens...........................................................................5
2.4 De normale verdeling...................................................................................................................6
2.5 Overzicht.......................................................................................................................................8
3. Achterliggende principes van de verklarende statistiek.....................................................................9
3.1 Inleiding........................................................................................................................................9
3.2 Kansen en kansverdelingen........................................................................................................10
3.2.1 Binomiale kansverdeling......................................................................................................10
3.2.2 Normale kansverdeling........................................................................................................10
3.3 Notatie........................................................................................................................................10
3.4 Toetsen en schatten steekproefgemiddelde...............................................................................11
3.4.1 Toetsen................................................................................................................................11
3.4.2 Tweezijdig VS eenzijdig toetsen...........................................................................................13
3.4.3 Schatten...............................................................................................................................13
3.5 De centrale limietstelling............................................................................................................13
3.6 De t-verdeling.............................................................................................................................14
4. De analyse van continue uitkomstvariabelen...................................................................................15
4.1 Inleiding......................................................................................................................................15
4.2 Het vergelijken van twee metingen bij dezelfde personen.........................................................15
4.2.1 Het vergelijken van een gemiddelde met een standaardwaarde........................................16
4.3 Het vergelijken van twee groepen..............................................................................................16
4.4 Het vergelijken van meer dan twee groepen..............................................................................16
4.4.1 Vergelijken scheef verdeelde uitkomstvariabelen...............................................................17
4.4.2 Non-parametrisch toetsen...................................................................................................17
4.5 Correlatie....................................................................................................................................18
, 4.6 Het analyseren van de relatie tussen een continue uitkomstvariabele en andere variabelen;
lineaire regressieanalyse..................................................................................................................19
4.6.1 Inleiding...............................................................................................................................19
4.6.2 Lineaire regressieanalyse met een dichotome determinant................................................20
4.6.3 Lineaire regressieanalyse met categoriale determinant......................................................20
4.6.4 Lineaire regressieanalyse met continue determinant..........................................................21
4.6.5 Verklaarde variantie.............................................................................................................21
5. Multipele regressieanalyse: associatiemodellen en predictiemodellen...........................................23
5.1 Inleiding......................................................................................................................................23
5.2 Confounding en effectmodificatie..............................................................................................23
5.3 Associatiemodellen.....................................................................................................................25
5.4 Predictiemodellen.......................................................................................................................28
6. De analyse van dichotome uitkomstvariabelen................................................................................30
6.1 Inleiding......................................................................................................................................30
6.2 Het vergelijken van twee metingen bij dezelfde persoon...........................................................30
6.3 Vergelijken in één groep met bepaalde standaardwaarde.........................................................30
6.4 Het vergelijken van 2 groepen....................................................................................................32
6.5 Het vergelijken van meer dan twee groepen..............................................................................34
6.6 Het analyseren van relaties tussen een dichotome uitkomstvariabele en diverse andere
variabelen; logische regressieanalyse...............................................................................................34
6.7 Meervoudige logistische regressie..............................................................................................37
7. Analyse van overlevingsdata............................................................................................................40
7.1 Inleiding......................................................................................................................................40
7.2 Vergelijken van 2 groepen..........................................................................................................40
7.3 Vergelijken van meer dan 2 groepen..........................................................................................41
7.4 Het analyseren van relaties tss overlevingsdata en diverse andere variabelen: Cox-
regressieanalyse...............................................................................................................................42
8. Sample-sizeberekeningen.................................................................................................................44
9. Een stap verder.................................................................................................................................45
9.1 Normaliteit van continue variabelen nagaan..............................................................................45
9.2 Valkuilen in statistische analyses................................................................................................46
9.3 Meer gevorderde analyses.........................................................................................................47
10. Betrouwbaarheid van meetinstrumenten......................................................................................48
1
, Deel 1: Inleiding, beschrijvende en verklarende statistiek
1. Inleiding
1.1 Onderzoeksvormen binnen wetenschappelijk onderzoek
- Onderzoeken onderverdeeld in 2 groepen (medische of epidemiologische onderzoeken)
o Observationele onderzoeken
Geobserveerd
Metingen aan proefpersoon zonder dat dit de persoon beïnvloedt
Resultaten metingen met elkaar in verband brengen
2 groepen:
Cohortonderzoeken
o Waarbij groep ptn/proefpersonen wordt geobserveerd
o Retrospectief: info verzamelen terugkijkend in de tijd
o Transversaal of cross-sectioneel: info verzamelen op
moment dat onderzoek uitgevoerd wordt
o Prospectief: groep gevolgd over de tijd
Case-controlonderzoeken
o Groep ptn met bepaalde ziekte of aandoening (cases)
vergeleken met groep controlepersonen (controles)
o Groepen w vergeleken obv mogelijke oorzaken van
betreffende ziekte/aandoening
o = retroperspectief onderzoek: terugkijkend in tijd, oorzaken
hebben vnl in verleden plaatsgevonden
o Experimentele onderzoeken
Proefpersoon wordt beïnvloed
Doel: effect interventie evalueren
1.2 Soorten variabelen
- Uitkomstvariabele van onderzoek: meestal continu of dichotoom
o Continue variabelen
Kunnen een oneindig aantal waarden aannemen
Bv. Lichaamsgewicht, lichaamslengte
o Dichotome variabelen
Kunnen 2 waarden aannemen: wel of niet
Bv. Patiënt is OF ziek OF niet ziek
- Categoriale variabele
o Bestaat uit meer dan 2 groepen
o Bv. Lichaamsgewicht als men onderscheid maakt tss normaal gewicht, overgewicht
en obesitas
o = ordinale categoriale variabelen: er zit bepaalde volgorde in VS nominale (bv.
‘beroep’): geen ordering
2
,1.3 Beschrijvende VS verklarende statistiek
- Beschrijvende: overzichtelijk samenvatten van onderzoeksgegevens, zonder te kijken naar
mogelijke verbanden of relaties tss verschillende variabelen
- Verklarende: schatten van effecten en relaties, hschatten betrouwbaarheid van deze effecten
en relaties en het berekenen van p-waarden
- Voor beide belangrijk de eigenschappen van versch variabelen onderzoeken bepalen
statistische mogelijkheden
1.4 Terminologie
- Uitkomstvariabele: variabele waarover de onderzoeker uitspraken wil doen
o Van wetenschappelijk onderzoek: afhankelijke variabele
o Overige: onafhankelijke variabelen (bv. Rookgedrag) = determinanten = verklarende
variabelen = voorspellers = predictoren = covarianten
- Toegepaste statistiek = analyseren van data om wetenschappelijke vraag te beantwoorden
- Komen tot evidence based practice: gestaafd/ondersteund door evidentie
- Hoe? Data: waarnemingen op variabelen = kenmerken van onderzoekseenheden (individuen
in ons vakgebieden) die kunnen variëren
o BV: leeftijd meten (30 VS 70)
- Door steekproef (=onderzoekspopulatie) nemen van doelpopulatie (hier willen we uitspraken
over doen)
- Nooit volledige doelpopulatie opnemen: bv gezondheid van inwoners België kijken naar
gezondheidsenquête: niet ALLE inwoners door steekproef nemen kunnen we zeggen alle
inwoners
- Onderzoeksvormen
o Observationeel onderzoek: als onderzoekers puur observeren, je komt zelf niet
tussen (BV: gezondheidsenquete)
o Experimenteel onderzoek: interventie studies, je komt als onderzoeker wel tussen
(BV: klinische testen medicijn)
o Onderscheid tijdsaspect
Prospectief: studie loopt in tijd en loopt door (vooruit in tijd)
Retrospectief: keert terug in tijd BV door vroegere dossier gegevens te gaan
meten
Transversaal: crossectioneel, geen longitudinaal, gegevens worden op 1
moment verzameld, niet over langere periode
Case controle onderzoek: spec vorm retrospectief, groep met ziekte
vergelijken met groep die ziekte niet heeft
- Variabelen: kenmerken onderzoekseenheden die we kunnen meten
o Uitkomstvariabelen: afhankelijke (dependent) variabele willen we voorspellen,
verklaren
o Onafhankelijke (independent) = determinanten, verklarende, voorspellende,
waarvan we denken een invloed te hebben op de afhankelijke
- Soorten variabelen: onderscheid goed maken, bepaald welke statische testen nodig
o Categorische/categoriale/kwalitatieve variabelen: die als mogelijke uitkomst een
beperkt aantal mogelijke variabelen hebben (VB: geslacht)
Nominaal (niet geordend): niet op natuurlijke manier ordenen, aantal
mogelijke uitkomsten
3
, Ordinaal (geordend): wel mogelijk om te ordenen
Dichotoom (2 categorieën): dummy codering 1 VS 0 (2 mogelijke uitkomsten)
o Numerieke / kwantitatieve: hele reeks mogelijke uitkomsten die op een continuüm
bevinden
Discreet (gehele getallen / aantallen): niet gewicht bv, wel meting het aantal
keer dat mensen naar huisarts zijn geweest)
Continu (in theorie oneindig aantal mogelijke waarden) VB: BMI
In theorie: hangt af van precisie meetinstrument
Interval-schaal: elk interval heeft dezelfde betekenis of grootte (VB:
gewicht uitgedrukt in kg)
Ratio-schaal: er is sprake van natuurlijk nulpunt, als 0 uitkomst is,
betekent dat afwezig is van kenmerk (VB: bij gewicht 0 = er is geen
gewicht, bij T 0 = geen ratio schaal)
o Mutually exclusive: 1 antwoord mogelijk per proefpersoon
o Pijl van nummerieke naar categorische: VB BMI hangt af van hoe kenmerk is
gemeten en wordt behandeld voor welk soort
o Likert schaal: helemaal niet akkoord – niet akkoord – akkoord ….
- Cohort = groep onderzoekseenheden
- Soorten statistiek (onderscheid steekproef en doelpopulatie)
o Beschrijvende: overzichtelijk samenvatten van data: grafische/numerieke weergave -
eerste stap altijd beschrijvende analyse, puur beschrijven, gegevens verzameld
weergeven
o Verklarende / inferentieële statistiek: schatten van effecten / relaties
betroubaarheud vd onderzoeksresultaten en hypothesen testen
4
, 2. Beschrijvende statistiek
2.1 Inleiding
- Doel: onderzoeksgegevens op overzichtelijke manier samenvatten
- Grafisch of numeriek keuze: doel samenvatting
o Gegevens samengevat in mondelinge presentatie op congres: grafisch
o Wetenschappelijk artikel: numeriek
Voordeel: info compacter en preciezer
1. 2 proefpersonen zijn 19j
2. 2 pf van 21, 3 pf van 22, 1 pf 23 …
- 2 continue variabelen: puntenwolk (scatterplot) visueel idee hoe 2 variabelen aan elkaar
hangen
- Categorische variabelen in:
o Staafdiagram (bar chart)
o 2 variabelen: geclusterd/gesegmenteerd staafdiagram
o Taartdiagram (pie chart)
2.3 Numerieke weergave van onderzoeksgegevens
- Dichotome of categoriale variabelen weergeven in frequentietabel
o Aantallen (freq) + percentages in verschillende groepen
o Valid percent: valide percentage waarbij missende waarden niet worden meegeteld
o Cumulative percent: percentages opgeteld
- Continue variabelen
o Freqtabel niet informatief
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fienx3. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,98. Je zit daarna nergens aan vast.
