Jeugdrecht
Deel I: INLEIDING
Hoofdstuk 1. Jeugdrecht : een vlag die meerdere ladingen kan
dekken
1 Algemeen jeugdrecht
Ruime opvatting Jeugdrecht = alle regels die bedoeld zijn om het welzijn en de ontplooiing van alle
minderjarigen te bevorderen en te waarborgen
Dus ook:
Regels inzake het verbod van kinderarbeid, de leerplicht, de gezinsbijslagregeling, het algemeen
jeugd- en jeugdwerkbeleid
Regels uit het burgerlijk recht die betrekking of weerslag hebben op minderjarigen, zoals de regels
over het ouderlijk gezag, voogdij, handelingsbekwaamheid, …
2 Bijzonder jeugdrecht
Anderen gebruiken jeugdrecht in enge zin
Men viseert dan enkel die regels die bedoeld zijn voor de volgende groepen jongeren:
* Minderjarigen waarvan welzijn of ontplooiing onvoldoende gewaarborgd worden door het gezinsmilieu
en de algemene maatschappelijke voorzieningen
Vroeger werden deze jongeren “jongeren in gevaar” genoemd
Later “POS” = problematische opvoedingssituaties
Nu: “VOS” = verontrustende situatie
o Deze term dekt ook niet de volledige lading die in het bijzonder jeugdrecht beoogd wordt
o Het bijzonder jeugdrecht biedt ook een juridisch kader voor andere minderjarigen die
eveneens jeugdhulp nodig hebben, maar wiens situatie niet meteen echt verontrustend toe
noemen is
Minderjarigen in moeilijkheden
o Het geheel van regels mbt deze jongeren wordt (de jongste jaren) jeugdhulprecht genoemd
o Jeugdhulprecht voorziet ook in specifieke regels voor een bijzondere groep van
minderjarigen in moeilijkheden: de geesteszieke minderjarigen
* Delinquente minderjarigen = minderjarigen die een jeugddelict hebben gepleegd
“jeugddelict” nieuwe term die wordt gebruikt sinds de inwerkingtreding van het decreet
betreffende de jeugddelinquentierecht
De term vervang de vroegere term MOF en verwijst naar gedragingen die beantwoorden aan
misdrijfomschrijvingen uit de strafwetgeving
De regels mbt tot delinquente minderjarigen zijn vervat in het jeugddelinquentierecht
Bijzonder jeugdrecht kan ook op andere wijze worden ingedeeld, met name door een onderscheid te
maken tussen buitengerechtelijke (=vrijwillige) jeugdhulp en gerechtelijke (=gedwongen) interventie
Buitengerechtelijke jeugdhulp = hulpverlening die op vrijwillige basis (dus niet gedwongen) wordt
toegestaan door niet-gerechtelijke organen, die specifiek daartoe werden opgericht
1
,Gerechtelijke interventies = maatregelen die gedwongen worden opgelegd door een gerechtelijk orgaan
(jeugdrechtbank)
OPGELET!!
Het onderscheid tussen “buitengerechtelijke jeugdhulp” en “gerechtelijke interventies” mag niet worden
verward met het eerst gemaakte onderscheid binnen het bijzonder jeugdrecht
Het is NIET zo dat de buitengerechtelijke jeugdhulp zich enkel richt tot jongeren in moeilijkheden,
en de gerechtelijke interventies enkel gericht zijn op delinquente minderjarigen
o De buitengerechtelijke jeugdhulp is zeker toegankelijk voor delinquente jongeren, ook zij
hebben recht op die jeugdhulp
Aan de andere kant kan de jeugdrechter ook op dwingende manier maatregelen opleggen aan
jongeren die geen delinquent gedrag hebben gesteld
o Maar wel in een VOS verkeren of geestesziek zijn
POS = problematische opvoedingssituatie (vroeger woord) nu: VOS = verontrustende situatie
MOF = een als misdrijf omschreven feit sinds 1 september 2019 wordt de term “MOF” verlaten en
spreken we nu over de term “jeugddelict”
MOF is geen misdrijf
- Bij een misdrijf moeten alle 4 de bestanddelen aanwezig zijn
- Bij een minderjarige: ontoerekeningsvatbaar dus niet spreken van feit (er mist een bestanddeel),
maar een “een als misdrijf omschreven feit”
- Jeugdhulp: buiten het gerecht om (wordt niet opgelegd door de rechter en kan je in principe
weigeren, is vrijwillig)
1.3 Andere termen
Andere gangbare term :
Jeugdbeschermingsrecht :
o Soms gebruikt voor : bijzonder jeugdrecht
o Soms enkel gebruikt voor : recht m.b.t. minderjarige delinquenten
MAAR….verouderd !
2
,Hoofdstuk 2: Wie is bevoegd voor het jeugdrecht
1.Het principe
Bijzonder jeugdrecht persoonsgebonden aangelegenheden geregeld door Gemeenschappen
2 Uitzonderingen
Uitzonderingen : zie art. 5 Bijz. Wet 1980 tot hervorming van de instellingen :
a) De burgerrechtelijke regels m.b.t. het statuut van de minderjarigen en van de familie, zoals die zijn
vastgesteld door het B.W. en de wetten tot aanvulling ervan
Daaronder vallen onder meer:
Het vaststellen van de leeftijd van de meerderjarigheid
De regels mbt het ouderlijk gezag, voogdijgezag, pleegvoogdij
De regels mbt de handelings(on)bekwaamheid van minderjarigen
Adoptie
Ontvoogding
…
Deze materies zullen niet in decreten, maar in federale wetgeving geregeld worden, waaronder het
Burgerlijk Wetboek
Eigenlijk horen deze materies niet tot het “bijzonder”, maar het “algemeen” jeugdrecht
b) de strafrechtelijke regels waarbij gedragingen die inbreuk plegen op de jeugdbescherming, als misdrijf
worden omschreven en waarbij op die inbreuken straffen worden gesteld, met inbegrip van de bepalingen
die betrekking hebben op de vervolgingen
Deze categorie restrictief interpreteren
Het gaat onder meer om:
3
, Het verbod om de identiteit van partijen in jeugdzaken te publiceren
Het tewerkstellingsverbod van kinderen
Bestraffen van volwassenen die hun medewerking verlenen aan jeugddelinquentie
…
c) de organisatie van de jeugdgerechten, hun territoriale bevoegdheid en de rechtspleging voor die
gerechten (maar (excursus): sociale dienst bij de jeugdrechtbank is gemeenschapsmaterie !)
Betreft:
Inrichting van jeugdrechtbanken en jeugdkamers in het Hof van Beroep
Vastleggen van benoemingsvoorwaarden voor jeugdrechters
Het vaststellen van procedureregels voor de jeugdrechtbanken
d) (nieuw !!) de uitvoering van de straffen uitgesproken ten aanzien van minderjarigen die een als misdrijf
omschreven feit hebben gepleegd die uit handen zijn gegeven, behalve voor het beheer van centra die
bestemd zijn voor de opvang van deze jongeren tot de leeftijd van drieëntwintig jaar
Deze uitzondering is ingevoegd voor de zesde staatshervorming van 2014 en trad vanaf 1 juli 2014
in werking
Voor minderjarige delinquenten ziet de situatie, wat de bevoegde overheid betreft, er voortaan als volgt
uit:
- Voor minderjarige delinquenten die NIET uit handen zijn gegeven, zijn de gemeenschappen
bevoegd, zowel wat de opgave van de maatregelen als de uitvoering ervan betreft
- Voor minderjarigen die WEL uit handen zijn gegeven1 is de federale overheid bevoegd, zowel wat
het bepalen van de straffen2 betreft als het uitvoeren ervan
o 1Uit handen gegeven = dat zijn minderjarigen die uitzonderlijk als volwassenen worden
bestraft, ipv door de jeugdrechter
o 2Straffen = straffen behoren immers tot het strafrecht en dat is per definitie een federale
aangelegenheid
Uitzondering op uitzondering d):
Het beheer van opvangcentra voor uit handen gegeven jongeren jonger dan 23 jaar is een
gemeenschapsbevoegdheid (NIET FEDERAAL!)
e) de ontzetting van het ouderlijk gezag en het toezicht op de gezinsbijslag of andere sociale uitkeringen
(ouders verliezen ouderlijke rechten)
Deze laatste uitzondering op de bevoegdheid van de gemeenschappen heeft betrekking op 2
maatregelen die de jeugdrechter kan uitspreken ten aanzien van ouders
Omdat deze maatregelen nauw verband houden met de regels over het ouderlijk gezag
voorbehouden voor federale overheid
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper HV25. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.