Medische domeinkennis periode 4
Hoorcollege 1
Je kunt de oorzaken, verschijnselen en complicaties van diabetes mellitus herkennen en interpreteren
Oorzaken:
- Erfelijkheid. Type I kan erfelijk van belang zijn, maar type II is vooral in hoge mate erfelijk
- Auto-immuniteit. Hierbij is sprake van vorming van antilichamen tegen insulineproducerende
bètacellen. Geleidelijk verdwijnen deze cellen en ontstaat een type I DM. Een diabetes door
auto-immuniteit kan lang zonder symptomen blijven en wordt aangeduid met LADA (Latente
auto-immunological diabetes in adults).
- Beschadiging van het pancreas. Acute of chronische ziekteprocessen van het alvleesklier
kunnen dit veroorzaken. Vaak zijn virale kinderziekten, zoals bof de oorzaak van de
beschadiging van het pancreas.
- Leeftijd. Bij ouderen komt suikerziekte vaker voor. Dit komt ook door de veroudering van de
alvleesklier, waardoor de functie ervan gaat afnemen. Verder heeft men vastgesteld dat de
perifere gevoeligheid voor insuline vermindert met het stijgen van de leeftijd.
Naast oorzaken zijn er uitlokkende situaties waardoor de diabetes zich eerder manifesteert.
Voorbeelden zijn:
- Overgewicht. Bij personen met overgewicht heeft men insulineresistentie vastgesteld. Men
denkt dat deze resistentie wordt veroorzaakt door vermindering van insulinereceptoren op de
celmembranen, of doordat in de cel het effect van insuline tekortschiet .
Bestaan er nu bij dezelfde persoon tevens oorzakelijke factoren, bijvoorbeeld erfelijke aanleg
voor suikerziekte, dan zal de diabetes zich eerder openbaren. Lukt het de persoon om te
vermageren, dan kan de insulineresistentie geheel verdwijnen en kunnen diabetische
verschijnselen teruggaan.
- Zwangerschap. Vooral in de tweede helft van de zwangerschap bestaat een vergrote
insulinebehoefte. Dit is een gevolg van de productie van een placentair syndroom HPL, dat het
effect van insuline in het lichaam tegenwerkt. Heeft de zwangere vrouw aanleg voor diabetes
mellitus, dan kan deze zich nu manifesteren. Bij een reeds bekende diabeticus moet de tevoren
ingestelde behandeling worden bijgesteld
Verminderde insulineproductie en/of DM type 2
verminderde gevoeligheid van de weefsels (er is dus nog wel insuline !)
(insulineresistentie)
Koolhydraatstofwisseling - cel neemt minder dan normaal glucose op
hyperglykemie glucosurie, polyurie,
polydipsie
Vetstofwisseling - geen vorming van ketonzuren
- wel vaak hogere cholesterol- en
triglyceridenwaarden
,Zonder insuline DM type 1
Koolhydraatstofwisseling - cel neemt geen glucose op
hyperglykemie glucosurie,
polyurie, polydipsie
Vetstofwisseling - vetverbranding wordt gestimuleerd
en vorming van ketonzuren
ketonemie ketonurie, ketoacidose
- Kussmaulademhaling
Verschijnselen:
- Polyurie en polydipsie. Bij aanwezigheid van een hyperglykemie zal de nierdrempel voor
glucose worden overschreden. Er ontstaat een osmotische diurese, want glucose neemt water
mee naar buiten. Ten gevolge van de polyurie ontstaat een verminderde vaatvulling en zal de
persoon gaan drinken, soms wel liters per dag.
- Moeheid. Dit komt omdat het glucose de cel niet ingaat en er daar zure afbraakproducten
ontstaan
- Verhoogde gevoeligheid voor infecties. Dit komt waarschijnlijk doordat de cellulaire afweer
verminderd is. Voorbeelden : urineweginfecties, mondinfecties , Pruritus vulvae( jeuk aan de
geslachtsdelen bij een vrouw) en balantis (ontsteking van de eikel bij de man).
- Amenorroe(afwezigheid van menstruatie) en impotentie(erectiestoornis). Beiden zijn
reversibel en herstellen zodra de diabetes goed is geregeld.
- Slecht zien. Dit komt doordat de concentratie van glucose achterblijft in het oog waardoor een
andere osmolariteit optreedt. Ook dit is reversibel.
- Polyfagie (een extreem hongergevoel) en vermagering. Vermagering treedt op door
vetafbraak, maar ook door spierafbraak.
Hypoglykemie Hyperglykemie
Oorzaken: Oorzaken:
- Te weinig eten - DM nog niet gediagnostiseerd
- Teveel insuline - Te veel eten
- Teveel orale antidiabetica (te sterke - Te weinig insuline
stimulatie van insulineproductie) - Te weinig orale antidiabetica
- Extra spieractiviteit (sporten) - Versterkte insulineresistentie in
- Alcoholgebruik Weefsels
- Koorts
- Infectie
- Operatie
Verschijnselen: Verschijnselen:
- Snel (minuten-uren) - Langzamer (uren-dagen)
- Adrenerg: bleek, zweten, onrust, agressie, - Algemene verschijnselen hyper- glykemie
tachycardie, tremoren (polyurie, polydipsie, etc.)
- Cerebraal: dysartrie, dubbelzien, hoofdpijn, - Dehydratie: Hyperosmolair coma
verwardheid, sufheid, insulten, coma - Ketonvorming: ketoacidotisch coma met
Kussmaulademhaling
, Je kunt de risicofactoren voor het ontstaan van diabetes mellitus en van de complicaties en
voorlichting geven over de te nemen preventieve maatregelen
Complicaties
- Ketoacidotisch coma. Bij een ketoacidotisch coma is er hyperglykemie aanwezig en daarnaast
een acidose. De hyperglykemie leidt tot hypovolemie en dehydratie. De acidose is een
metabole acidose en ontstaat doordat ketonlichamen in het lichaam aanwezig zijn.
De patiënt hyperventileert en de ademlucht heeft een acetongeur. Het vele plassen leidt tot een
ernstige kalium- en natriumverlies.
Als behandeling wordt er intraveneus fysiologische zoutoplossing toegediend. Hierdoor wordt
het vochttekort aangevuld. Daarnaast wordt er insuline toegediend.
- Non-ketonisch hyperosmulair coma. Dit komt vaak bij ouderen voor. Het coma ontstaat
langzaam.
De patiënt heeft last van polyurie en dehydratie. Daarnaast treedt er een verminderde
dorstgevoel op.
Als behandeling wordt er intraveneus fysiologische zoutoplossing toegediend. Hierdoor wordt
het vochttekort aangevuld. Daarnaast wordt er insuline toegediend.
Late complicaties:
- Atherosclerose
- Micro-angiopatieën. De stolling in de bloedvaten wordt bevorderd. Hierdoor kan er blindheid
en nierfalen ontstaan.
- Neuropathieën. Hyperglykemie bevordert in neuronen sorbiltolvorming, wat schadelijk is
voor het zenuwstelsel. Met namen de gevoelszenuwen zijn aangedaan en dan vooral aan de
voeten en de onderbenen. Hierdoor krijg je tintelingen en een doffe brandende pijn in de
voeten en de onderbenen. Soms is er ook een motorische uitval, leidend tot spierkrachtverlies
in de armen en benen. Als gevolg hiervan ontstaan er sensibiliteitsstoornissen en soms
motorische uitval.
Doordat verwondingen slecht worden opgemerkt, worden die ook niet goed verzorgd. Dit in
combinatie met perifere vaatlijden, leidend tot een slechte bloedvoorziening, kunnen slechte
genezende wonden overblijven. Hierdoor kan gangreen is ontwikkelen, wat tot amputatie kan
leiden.
Je kunt onderzoeks- en behandelingsmogelijkheden bij diabetes mellitus uitleggen
Diagnostiek( GTT)
- De bloedglucosewaarde wordt gemeten
- Wanneer deze op twee verschillende dagen boven de 6mmol/l is of de niet nuchtere waarde
boven de 11mmol/l uitkomt (capillair bloed), dan heeft die persoon diabetes mellitus.
- Drie dagen voor het onderzoek moet een dieet van 250-300 gram koolhydraten worden
gebruikt.
- Tijdens de test moet de patiënt in rust zijn en niet roken.
- Na de eerste vingerprik voor de nuchtere glucosewaarde, wordt 75 gram glucose ingenomen.
Daarna wordt twee uur na de belasting de bloedglucosewaarde nogmaals bepaald.
Behandeling
- Op voeding letten. ( hoeveel koolhydraten neem je in per dag)
- Orale glucoseverlagende middelen
- Insuline