Methodologie reader samenvatting
Sabine Nutters
Hoofdstuk 1 – Inleiding
Wetenschappelijk onderzoek is een systematische, gecontroleerde, empirische en kritische
benadering van veronderstelde constructen en van de veronderstelde relaties tussen deze
constructen.
Een construct is een niet direct waarneembaar concept. Bijvoorbeeld leesvaardigheid of
de lengte van een persoon. Met een systematisch en gecontroleerd onderzoek wordt aangegeven
dat wetenschappelijk onderzoek zó is opgezet dat er staat kan worden gemaakt op de resultaten
en dat het onderzoek door anderen kan worden herhaald en daarbij dezelfde resultaten oplevert.
Als wetenschappelijk onderzoek empirisch van aard is wil dat zeggen dat als een onderzoeker
iets veronderstelt, hij dat ook aan moet tonen; toetsen aan de werkelijkheid.
Een onderzoeker definieert niet alleen constructen, maar specificeert ook de relaties tussen deze
constructen. Een theorie is een verzameling van gerelateerde constructen, definities en
proposities die door de specificatie van de relaties tussen de constructen een gesystematiseerde
kijk op de werkelijkheid bieden, met als uiteindelijk doel het verklaren en voorspellen van de
werkelijkheid.
Sociaalwetenschappelijk onderzoek kan geclassificeerd worden: onderscheid tussen
verschillende disciplines of onderzoeksterreinen (psychologisch, pedagogisch, sociologisch).
Ook wordt onderscheid gemaakt tussen praktisch en theoretisch onderzoek. Vrijwel geen
onderzoek wordt volledig theoretisch uitgevoerd. Daarnaast wordt onderzoek geclassificeerd in
experimenteel onderzoek en niet-experimenteel onderzoek.
Experimenteel onderzoek
Bij experimenteel onderzoek manipuleert de onderzoeker een bepaald aspect van de
onderzoeksomstandigheden. Het effect van de manipulatie staat centraal in het onderzoek. Het
voordeel van experimenteel onderzoek is dat men de onderzoeksresultaten doorgaans mag
interpreteren als gevolg van de experimentele manipulatie. Dit mag doordat het onderzoek
gecontroleerd wordt en de onderzoeker slechts één aspect verandert. Zo kunnen de verschillen
tussen de twee onderzoeksgroepen geïnterpreteerd worden als het directe gevolg van het
veranderde aspect. Experimenteel onderzoek is gericht op de evaluatie van oorzakelijke
verbanden.
, Binnen het experimentele onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen laboratorium-
onderzoek en veldonderzoek. Bij allebei wordt een aspect van de werkelijkheid gemanipuleerd.
Het verschil tussen deze twee soorten onderzoek is gelegen in de mate waarin de onderzoeker
in staat is om allerlei storende aspecten van de werkelijkheid onder controle te houden. In een
laboratorium kan de onderzoeker exact bepalen onder welke omgevingscondities er gewerkt
wordt, of welke aspecten van invloed zijn op de proefpersoon. Bij veldonderzoek niet; de
onderzoeker is niet in staat om alle aspecten van de werkelijkheid onder controle te houden.
Het grote voordeel van laboratoriumonderzoek is de mate waarin de onderzoeker allerlei
externe zaken onder controle kan houden. Het nadeel van laboratoriumonderzoek is dat het
onderzoek plaatsvindt in een kunstmatige omgeving. Het voordeel van veldonderzoek zijn de
natuurlijke omstandigheden. Het nadeel van veldonderzoek is dat er allerlei (onverwachte)
dingen kunnen gebeuren. De keuze voor het soort onderzoek wordt bepaald door de
vraagstelling van het onderzoek.
Hoofdstuk 2 – Experimenteel onderzoek
In experimenteel onderzoek wordt het effect van een door de onderzoeker gemanipuleerde
variabele op een andere variabele onderzocht. Er wordt nagegaan of eigenschappen,
karakteristieken van een persoon op de verwachte wijze samenhangen met
omgevingsvariabelen. De twee constructen die centraal staan zijn ‘variabelen’ en ‘de verwachte
wijze’.
Variabelen en meetniveaus
Een variabele is een eigenschap van objecten of personen die verschillende waarden aan kan
nemen.
Niveau van meten
De waarde van een variabele is een aanduiding voor een kwaliteit van een object of persoon.
Een waarde op een variabele is een score. Scores kunnen verschillende soorten informatie
bevatten: je kunt onderscheid maken op basis van nationaliteit. De functie van scores kan de
onderscheidende eigenschap zijn. Aan scores kunnen ook meerdere eigenschappen toegekend
worden: als de temperatuur van opeenvolgende dagen geregistreerd wordt is tien graden Celsius
niet alleen een andere temperatuur dan twintig graden Celsius maar ook een lagere temperatuur
dan twintig graden Celsius. De variabelen ‘nationaliteit’ en ‘temperatuur’ zijn op een ander
meetniveau weergegeven. Inzicht in het meetniveau van een variabele is van belang voor de
interpretatie van de scores op een variabele en voor de keuze van allerlei statistische toetsen. Er
zijn vier meetniveaus:
, Nominaal: er is sprake van een classificatie die geen informatie geeft over de
onderlinge relaties tussen verschillende categorieën, de scores worden gebruikt om de
categorieën te onderscheiden.
Ordinaal: de verschillende scores impliceren op een variabele rangorde, een hogere
score betekent meer van de betreffende eigenschap. Alleen de rangorde mag
geïnterpreteerd worden.
Interval: de afstand tussen de verschillende scores heeft wél een betekenis, de afstand
is vastgelegd en betekenisvol. De afstand van score 1 tot 2 = de afstand van score 2 tot
3. Het gemiddelde is hier van betekenis. Bij nominaal en ordinaal niet!!!
Ratio: hier is een nulpunt gedefinieerd. Zoals de temperatuur in graden Kelvin, de
lengte in meters.
Deze vier meetniveaus zijn geordend naar sterkte. Het nominale niveau is het zwakste niveau
van meten; het bevat de minste informatie. Het is mogelijk gegevens gemeten op een hoger
niveau te interpreteren alsof ze op een lager niveau zijn gemeten; andersom zou men dan te veel
waarde aan de scores toekennen. Statistische technieken die voor een lager niveau bedoeld zijn
kunnen wel toegepast worden op gegevens van een hoger niveau, andersom kunnen fouten
gemaakt worden. Bijvoorbeeld als de lengte van mensen gemeten is, kan het handig zijn deze
op te delen in kort, gemiddelden en langen. Zo is alleen bekend dat kort staat voor minder lang
dan gemiddeld en gemiddeld staat voor minder lang dan lang. Het niveau van de variabele
‘lengte’ is veranderd van rationiveau naar ordinaal niveau. Het gemiddelde is nu betekenisloos.
Onafhankelijke en afhankelijke variabelen
Bij experimenteel onderzoek kennen we twee soorten variabelen: de afhankelijke en de
onafhankelijke.
De onafhankelijke variabele is dat wat het veronderstelde effect teweeg moet brengen.
Deze wordt door de onderzoeker gemanipuleerd, datgene wat de onderzoeker erin stopt.
De afhankelijke variabele is de variabele waarop het veronderstelde effect verwacht
wordt. De onafhankelijke variabele veroorzaakt dus een effect op de afhankelijke
variabele (de waarde van de afhankelijke variabele is afhankelijk van de waarde van de
onafhankelijke variabele).
In experimenteel onderzoek wil de onderzoeker nagaan of de onafhankelijke variabele van
invloed is op de afhankelijke variabele. Hiervoor is een groep nodig die de experimentele
behandeling krijgt en een groep die een standaardbehandeling krijgt (de controlegroep). De
groepen verschillen alleen qua behandeling. Als de waarde van de afhankelijke variabele niet
Sabine Nutters
Hoofdstuk 1 – Inleiding
Wetenschappelijk onderzoek is een systematische, gecontroleerde, empirische en kritische
benadering van veronderstelde constructen en van de veronderstelde relaties tussen deze
constructen.
Een construct is een niet direct waarneembaar concept. Bijvoorbeeld leesvaardigheid of
de lengte van een persoon. Met een systematisch en gecontroleerd onderzoek wordt aangegeven
dat wetenschappelijk onderzoek zó is opgezet dat er staat kan worden gemaakt op de resultaten
en dat het onderzoek door anderen kan worden herhaald en daarbij dezelfde resultaten oplevert.
Als wetenschappelijk onderzoek empirisch van aard is wil dat zeggen dat als een onderzoeker
iets veronderstelt, hij dat ook aan moet tonen; toetsen aan de werkelijkheid.
Een onderzoeker definieert niet alleen constructen, maar specificeert ook de relaties tussen deze
constructen. Een theorie is een verzameling van gerelateerde constructen, definities en
proposities die door de specificatie van de relaties tussen de constructen een gesystematiseerde
kijk op de werkelijkheid bieden, met als uiteindelijk doel het verklaren en voorspellen van de
werkelijkheid.
Sociaalwetenschappelijk onderzoek kan geclassificeerd worden: onderscheid tussen
verschillende disciplines of onderzoeksterreinen (psychologisch, pedagogisch, sociologisch).
Ook wordt onderscheid gemaakt tussen praktisch en theoretisch onderzoek. Vrijwel geen
onderzoek wordt volledig theoretisch uitgevoerd. Daarnaast wordt onderzoek geclassificeerd in
experimenteel onderzoek en niet-experimenteel onderzoek.
Experimenteel onderzoek
Bij experimenteel onderzoek manipuleert de onderzoeker een bepaald aspect van de
onderzoeksomstandigheden. Het effect van de manipulatie staat centraal in het onderzoek. Het
voordeel van experimenteel onderzoek is dat men de onderzoeksresultaten doorgaans mag
interpreteren als gevolg van de experimentele manipulatie. Dit mag doordat het onderzoek
gecontroleerd wordt en de onderzoeker slechts één aspect verandert. Zo kunnen de verschillen
tussen de twee onderzoeksgroepen geïnterpreteerd worden als het directe gevolg van het
veranderde aspect. Experimenteel onderzoek is gericht op de evaluatie van oorzakelijke
verbanden.
, Binnen het experimentele onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen laboratorium-
onderzoek en veldonderzoek. Bij allebei wordt een aspect van de werkelijkheid gemanipuleerd.
Het verschil tussen deze twee soorten onderzoek is gelegen in de mate waarin de onderzoeker
in staat is om allerlei storende aspecten van de werkelijkheid onder controle te houden. In een
laboratorium kan de onderzoeker exact bepalen onder welke omgevingscondities er gewerkt
wordt, of welke aspecten van invloed zijn op de proefpersoon. Bij veldonderzoek niet; de
onderzoeker is niet in staat om alle aspecten van de werkelijkheid onder controle te houden.
Het grote voordeel van laboratoriumonderzoek is de mate waarin de onderzoeker allerlei
externe zaken onder controle kan houden. Het nadeel van laboratoriumonderzoek is dat het
onderzoek plaatsvindt in een kunstmatige omgeving. Het voordeel van veldonderzoek zijn de
natuurlijke omstandigheden. Het nadeel van veldonderzoek is dat er allerlei (onverwachte)
dingen kunnen gebeuren. De keuze voor het soort onderzoek wordt bepaald door de
vraagstelling van het onderzoek.
Hoofdstuk 2 – Experimenteel onderzoek
In experimenteel onderzoek wordt het effect van een door de onderzoeker gemanipuleerde
variabele op een andere variabele onderzocht. Er wordt nagegaan of eigenschappen,
karakteristieken van een persoon op de verwachte wijze samenhangen met
omgevingsvariabelen. De twee constructen die centraal staan zijn ‘variabelen’ en ‘de verwachte
wijze’.
Variabelen en meetniveaus
Een variabele is een eigenschap van objecten of personen die verschillende waarden aan kan
nemen.
Niveau van meten
De waarde van een variabele is een aanduiding voor een kwaliteit van een object of persoon.
Een waarde op een variabele is een score. Scores kunnen verschillende soorten informatie
bevatten: je kunt onderscheid maken op basis van nationaliteit. De functie van scores kan de
onderscheidende eigenschap zijn. Aan scores kunnen ook meerdere eigenschappen toegekend
worden: als de temperatuur van opeenvolgende dagen geregistreerd wordt is tien graden Celsius
niet alleen een andere temperatuur dan twintig graden Celsius maar ook een lagere temperatuur
dan twintig graden Celsius. De variabelen ‘nationaliteit’ en ‘temperatuur’ zijn op een ander
meetniveau weergegeven. Inzicht in het meetniveau van een variabele is van belang voor de
interpretatie van de scores op een variabele en voor de keuze van allerlei statistische toetsen. Er
zijn vier meetniveaus:
, Nominaal: er is sprake van een classificatie die geen informatie geeft over de
onderlinge relaties tussen verschillende categorieën, de scores worden gebruikt om de
categorieën te onderscheiden.
Ordinaal: de verschillende scores impliceren op een variabele rangorde, een hogere
score betekent meer van de betreffende eigenschap. Alleen de rangorde mag
geïnterpreteerd worden.
Interval: de afstand tussen de verschillende scores heeft wél een betekenis, de afstand
is vastgelegd en betekenisvol. De afstand van score 1 tot 2 = de afstand van score 2 tot
3. Het gemiddelde is hier van betekenis. Bij nominaal en ordinaal niet!!!
Ratio: hier is een nulpunt gedefinieerd. Zoals de temperatuur in graden Kelvin, de
lengte in meters.
Deze vier meetniveaus zijn geordend naar sterkte. Het nominale niveau is het zwakste niveau
van meten; het bevat de minste informatie. Het is mogelijk gegevens gemeten op een hoger
niveau te interpreteren alsof ze op een lager niveau zijn gemeten; andersom zou men dan te veel
waarde aan de scores toekennen. Statistische technieken die voor een lager niveau bedoeld zijn
kunnen wel toegepast worden op gegevens van een hoger niveau, andersom kunnen fouten
gemaakt worden. Bijvoorbeeld als de lengte van mensen gemeten is, kan het handig zijn deze
op te delen in kort, gemiddelden en langen. Zo is alleen bekend dat kort staat voor minder lang
dan gemiddeld en gemiddeld staat voor minder lang dan lang. Het niveau van de variabele
‘lengte’ is veranderd van rationiveau naar ordinaal niveau. Het gemiddelde is nu betekenisloos.
Onafhankelijke en afhankelijke variabelen
Bij experimenteel onderzoek kennen we twee soorten variabelen: de afhankelijke en de
onafhankelijke.
De onafhankelijke variabele is dat wat het veronderstelde effect teweeg moet brengen.
Deze wordt door de onderzoeker gemanipuleerd, datgene wat de onderzoeker erin stopt.
De afhankelijke variabele is de variabele waarop het veronderstelde effect verwacht
wordt. De onafhankelijke variabele veroorzaakt dus een effect op de afhankelijke
variabele (de waarde van de afhankelijke variabele is afhankelijk van de waarde van de
onafhankelijke variabele).
In experimenteel onderzoek wil de onderzoeker nagaan of de onafhankelijke variabele van
invloed is op de afhankelijke variabele. Hiervoor is een groep nodig die de experimentele
behandeling krijgt en een groep die een standaardbehandeling krijgt (de controlegroep). De
groepen verschillen alleen qua behandeling. Als de waarde van de afhankelijke variabele niet
