De samenvatting gaat over de lessen, de powerpoints en de syllabus. Het gaat onder andere over de cultuurstromingen, de historiek, cultuur elementen en eigenschappen, cultuur in sociaal werk, beeldvorming,...
1. Inleiding
Twee discussies die de Vlaamse canon vormen (= wat we in de Vlaamse traditie
willen):
1. Wij en zij discussie
2. Hoe leven wij, wat willen wij wel / niet
Van mensen wordt verwacht dat ze zich aanpassen aan de maatschappij, maar de mens
wilt zijn eigenheid bewaren.
Deel 1: Cultuur: enkele kaders
1 Inleiding
➢ Oorspronkelijke betekenis cultuur: bewerking van de bodem
○ Alles wat aan de natuur toegevoegd wordt
○ Ingrijpen, bewerken en beheersen van de natuur
➢ Het heeft te maken met aspecten van het menselijke zijn en handelen die in relatie staan
tot wat we leren als deel van een samenleving.
○ Het grootste deel wordt onbewust aangeleerd
➢ Cultuur is een antropologisch begrip
1.1 Antropologie als vertrekpunt voor een definitie kader
➢ Ontstond midden van de 19de eeuw
➢ Het voelde zich aangetrokken tot de niet-Europese of ‘inheemse’ samenleving ⇨ Ze
gingen de schriftloze culturen bestuderen
➢ Ze noemden zichzelf de etnologen of volkenkundigen
➢ Doel studie: het bestuderen van anderen
➢ Ontstaan door Europese expansie, slavernij en kolonisering
⇨ Voor het eerst intensief contact met andere samenlevingen
➢ Deze beweging was vooral in Europa, ze registreren feiten van inheemse culturen voordat
ze van de aardbodem verdwenen (ze focussen zich vooral op de verschillen)
➢ Werden de primitieve cultuur genoemd
➢ Antropologie wordt ook wel het kind van het kolonialisme genoemd
➢ Kolonialisme werd toen beschouwd als gelijke ruil: het aanleren van beschaving tegenover
arbeid en grond
, 1.2 Omschrijving antropologie
➢ Tot na WO2 de termen etnologie en volkenkunde met hun klassieke invulling
(het verzamelen van informatie over de primitieven)
➢ In realiteit beperkte de etnologie zich tot het beschrijven van 1 volk, en nog lieft
in traditie van natuurwetenschappen
○ Hier kwam kritiek op
○ Stelde ook vast dat deze informatie niet of verkeerd gebruikt werd
➢ Vanaf jaren ’50 door VS: “culturele antropologie”
○ Het is een middel om na te denken over hedendaagse samenlevingen
en indien mogelijk een bijdrage te leveren aan concrete vraagstukken
○ Interpretatieve en humanistische benadering
○ Informatie door veldwerk
➢ Twee definities:
1. Letterlijk de studie (logos) van de mens (anthropos) – Stroeken, 2013
2. Of nog de studie van de mensheid zoals Pinxten voorstelt – Pinxten, 2009
1.3 Wat is cultuur vanuit antropologisch perspectief
➢ Het is fascinerend en zeer ingewikkeld
➢ Het kan gaan over een cultuur van een regio (dominante gewoonten en gebruiken) of over
een groep in een regio (bv de Turken in Gent)
➢ Of cultuur tout court (bv muziek, kunst,…), eetcultuur, internetcultuur,… - We hebben een
definitie nodig om grenzen te geven aan cultuur
○ Actueel thema met migratie -> we willen onze cultuur beschermen
○ Het is van alle tijden, alleen ervaren we het anders
➢ British Association for the Advancement of Science in 1872 een inventaris van
cultuurelementen
○ Een oplijsting om daaruit te categoriseren om tenslotte definities te weerhouden
1.4 Historiek en dynamiek van definities
1.4.1 De aanzet… cultuur krijgt een gezicht
➢ Eerste definitie van Edward Tylor, hij gaf hierin aan wat cultuur kon zijn:
○ Kennis en overtuigingen waren vooral zaken die verworven worden –
ofwel (aan)geleerd – door de leden van een sociale groep en zo vormden
ze een geïntegreerd systeem.
○ Deze definitie heeft zeer lang stand gehouden
➢ In die tijd cultuur en de definitie een erg etnocentrische (=eigen cultuur
, voortrekken) en normatieve invulling
➢ Tylor maakte een onderscheid tussen een mate van cultuur als meerder of als mindere
mate van de beschaving
○ Nu is de mate gelijkwaardig
➢ Nieuwe definitie: Het is het complexe geheel van kennis, geloof, kunst, moraal, recht,
gewoonte en ieder ander vermogen of andere hebbelijkheid waarmee de mens zich
omringt als lid van de maatschappij.
○ Overal ter wereld is een gelijkaardig fenomeen genaamd cultuur
○ Deze zijn ongeveer gelijkaardig van vorm
○ Het gaat in tegen de heersende vrije wil
○ Cultuur bevat een welbepaalde vorm, structuur, aard en systeem die voorbij gaat
aan wat de mens construeert
➢ Tylor starte een nieuw soort denken over cultuur als complex geheel, hij maakte het zo
mogelijk om het te bestuderen vanuit het wetenschappelijke perspectief
➢ Eerste definitie benadrukte:
○ Cultuur is aangeleerd: in een context van een bepaalde groep
○ Cultuur is een complex geheel
○ Cultuur is alleen in context van een samenleving
○ Cultuur is een breed begrip
➢ Tekortkomingen:
○ Het feit dat cultuur een resultaat was van de menselijke vervulling
○ Verwijst weinig naar de constante verandering, geschiedenis en complexiteit •
Zegt niks over de moeilijkheid om er grip op te krijgen
○ Het kan niet wetenschappelijk bestudeerd worden
➢ Tylor was de eerste die cultuur zo kon benaderen en dus een serieuze studie mogelijk
maakte
➢ Het is deels gevoed door het evolutionisme
1.4.2 Het evolutionisme: de klassieke visie op cultuur
1.4.2.1 Achtergrond
➢ Eurocentrisme: alles vertrekt vanuit Europa
➢ De verlichting: uit de donkere periode, we mogen eindelijk zelf denken, het ontstaan van
de modernere wetenschap
➢ België had een kolonie Kongo: hier gebeurde afschuwelijke zaken
○ De wilde in onszelf kwam hier naar boven
➢ Veel ontdekkingsreizen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper axellederop. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
