Samenvatting week 4 Europees recht
Hoofdstuk II § 4 Waarden en fundamentele rechten
Fundamentele rechten zijn neergelegd in verdragen (EVRM) en het Handvest van grondrechten van
de Europese Unie.
§ 4.1 Bronnen, ontwikkeling en operationalisering
In het EU-verdrag zijn de fundamentele waarden nauwelijks benoemd. Ze spelen echter wel een
belangrijke rol binnen de EU. De grondrechten zijn wel neergelegd in het Handvest van grondrechten
van de EU.
Operationalisering vindt plaats op twee verschillende manieren:
- De handhaving van grondrechten in een gecentraliseerde administratieve context.
- De gedecentraliseerde toepassing van grondrechten door rechterlijke instanties in lidstaten.
De handhaving van grondrechten in de gecentraliseerde administratie wordt uitgevoerd door de
Europese commissie. Als er sprake is van een dergelijke schending start de EC een sanctieprocedure
tegen de lidstaat. Dit kan leiden tot schorsing van bepaalde rechten van lidstaten.
Hierbij horen drie stappen:
- De EC zal een aanbeveling doen
- een dialoog starten met de lidstaat.
- Als dat niet werkt volgen de mechanismen van artikel 7 VEU.
Hierbij dient wel rekening gehouden te worden met de kijk van een lidstaat op de grondrechten. Dit
maakt het wel lastig om het werkingsverdrag te analyseren.
De EEG is ooit begonnen als een economisch samenwerkingsverband en daardoor zijn voor
economische rechten opgenomen in het verdrag. Dit is echter achterhaald.
Stauder (29/69): In deze uitspraak werd door het HvJ de link gelegd tussen fundamentele rechten en
de algemene beginselen van het gemeenschapsrecht. Hierdoor dienen deze door het HvJ beschermd
te worden.
Internationale Handelgesellschaft (11/70): EU-recht kan grondwettelijke grondrechten aan de kant
zetten als deze in strijd zijn.
Nold (4/73): Het EVRM is van toepassing in het EU-recht voor zover deze met elkaar strekken.
Als gevolg van deze uitspraak heeft de EU zijn grondrechten ontleend aan het EVRM. Deze zijn
vastgelegd in het handvest. Later zijn deze aangevuld met grondrechten die vanuit de EU komen.
Ondanks dat het geen officieel verdrag is, heeft het handvest wel een vergelijkbare status.
Bescherming grondrechten EU gebaseerd op drie categorieën:
- Algemene beginselen van EU-recht.
- EVRM
- Handvest
, Rodriguez Iglesias: het grootste probleem hiermee is dat de EU en het EHRM het EVRM op twee
verschillende manieren kunnen gaan uitleggen. Het is namelijk niet duidelijk of de uitspraken van het
EHRM ook toereikend zijn op het EU-recht. Ondanks dat het EVRM van toepassing verklaard is.
Om dit op te lossen had de EU de intentie om toe te treden tot het EHRM. Dit werd echter door het
HvJ afgeraden in advies 2/94. De EU is namelijk niet bevoegd om toe te treden. Als ze dit wel zouden
willen, had dit betekent dat het EU-recht drastisch op de schop zou moeten.
Later hebben ze het nogmaals geprobeerd. Het HvJ gaf daar advies 2/13 over. Ook dit mislukte,
omdat het VEU in strijd was met het ontwerpakkoord.
Melloni (C-399/11): Het EVRM kan de eenvormigheid van het EU-recht kunnen ondermijnen. Door
het toetreden bestaat de kans dat het HvJ en het EHRM tegenover elkaar komen te staan. Het gevolg
hiervan is dat iemand bij de nationale rechter kan kiezen welke hem het gunstigst uitkomt.
§ 4.2 Werkingssfeer
Particulieren kunnen zich op het EU-recht beroepen bij het HvJ en gerechtelijke instanties van
lidstaten. Zij zien er op dat lidstaten de grondrechten respecteren. Hierbij is het niet de bedoeling de
werkingssfeer niet wordt verruimd.
Yusuf en Al Barakaat International Foundation (T-306/01): de verdragen bepalen in hoeverre de
bevoegdheden van de grondrechten zijn bij het eerbiedigen van de grondrechten.
Grant (C-249/96): lidstaten zijn verplicht om de grondrechten van de EU te respecteren als zij in het
kader van EU-recht optreden. Dit geldt zowel voor de rechterlijke macht als de wetgevende macht.
Het werkingsverdrag kan ook worden ingesteld om fundamentele vrijheden te beperken. Dit kan
bijvoorbeeld als grondrechten botsen met mensenrechten. In dergelijke gevallen kunnen lidstaten
beroepen op de beperking van grondrechten om mensenrechten te beschermen. Voorwaarde is wel
dat een dergelijke beperking voortvloeit uit het EVRM.
Fundamentele rechten en grondrechten kunnen elkaar ook versterken. Zo kunnen ze samen bewijs
leveren tegen een bepaalde lidstaat. Om te bepalen of EU-recht van toepassing is dient wel eerst
bepaald te worden of er sprake is van werking.
Akerberg-Fransson (C-617/10): Het Handvest van EU is gelijkgesteld aan de grondrechten uit de
verdragen.
§ 4.3 inhoud
Doordat het handvest pas vanaf 2009 bestaat, zijn de grondrechten en fundamentele rechten in de
loop der jaren door het HvJ ontwikkeld.
Het Hof kan deze wel beperken indien andere grondrechten of fundamentele rechten in het geding
komen. Daarnaast heeft het hof de rechtsbeginselen zoals het vertrouwensbeginsel, verbod op
terugwerkende kracht (nulla poena sine lege) en het verbod op dubbele strafbaarheid (ne bis in
idem).
Grondrechten zijn volgens de uitspraken van het HvJ niet absoluut, maar zijn ze een verhouding in
sociale functies. Hierbij is het van belang dat het Handvest een minimumbescherming moet bieden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper barrypeters. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,98. Je zit daarna nergens aan vast.