1 Introducing social psychology
Wat is sociale psychologie?
- sociale psychologie: studie naar de manier waarop mensen denken en subjectief hunzelf en de
sociale wereld ervaren, en de manier waarop mensen anderen beïnvloeden in interpersoonlijke
uitwisselingen of in groep settingen
- sociale psychologie gaat om met de ‘within skins’ kwesties (self-concept, percepties en emoties) en
met de ‘between skins’ kwesties (interactie, communicatie en invloed tussen groepen en individuen)
- sociale psychologen proberen te onderzoeken hoe en waarom bepaald gedrag is gebeurd
Een korte geschiedenis van sociale psychologie
- sociale psychologie is modern -> de eerste sociale psychologie experimenten zijn in 1898 gedaan
- Adam Smith: ‘de persoon die we worden, wordt gevormd door interacties met anderen’
- gestalt psychologie: benadrukt hoe de mind de werkelijkheid structureert en de wereld ordent
- Kant meende dat de studie van mensen een studie van de ‘whole mind’ moet bevatten
- focust zich op hoe de mind en de hersenen onze percepties en indrukken structureren
- het benadrukt dat je naar de samenhangende situatie moet kijken om de menselijke
bewustzijn ervaring te begrijpen -> het geheel is meer dan de som van zijn delen
- Kurt Lewin impliceerde een onderzoek van de hele situatie dan naar geïsoleerde delen
- Lewin is belangrijk voor de hedendaagse sociale psychologie
- Völkerpsychologie: de psychologie van de mensen -> mensen die tot dezelfde sociale groep(en)
behoren, neigen naar dezelfde manier van denken, dezelfde houding van collectieve geloven en
dezelfde normen en waarden
- Herbart meende dat mens zijn niet buiten de maatschappij is
- Wundt meende dat de mentale producties worden gevormd door een gemeenschap van
mensen
- positivisme: een benadering naar de wetenschap die meent dat ware kennis alleen verworven kan
worden door zintuigelijke waarneming en empirisch onderzoek
- Comte meende dat sociale fenomenen bestudeerd kunnen worden door dezelfde methodes
die worden gebruikt in de natuurlijke wetenschap
- Norman Triplett (1898) voerde het ‘eerste’ sociale psychologische experiment uit
- hij ontdekte dat het gedrag van mensen vaak vergemakkelijkt bij de aanwezigheid van
anderen
- in het tweede deel van de negentiende eeuw werd sociale psychologie een bekende discipline in
vele plekken in de wereld
- James en Mead zijn bekende namen in de sociale psychologie
- evolutionaire psychologie: kijkt naar de rol van de evolutionaire processen en principes van
natuurlijke selectie in het vormen van cognitie en gedrag
- McDougall (Darwinist) meende dat instinctieve aanleg deel is van onze evolutionaire
erfelijkheid en dat deze instincten, sociale psychologie vormen
- 1908 was een cruciaal jaar omdat Ross en McDougall beide een boek uitbrachten die relevant
waren voor de sociale pscyologie
- Floyd Allport reflecteerde de geschiedenis en ideologische waarden van individualisme in de USA
- hij schreef een boek dat zich meer focuste op het individu dan op het sociale of de groep
- door de toenemende nadruk op individuele psychologie, waren sommige sociale psychologen
bezorgt dat sociale psychologie zijn ‘sociale’ aspect zou verliezen
,- levels of explanation: menselijk gedrag kan op verschillende niveaus worden begrepen en
geïnterpreteerd -> de persoonlijke, de interpersoonlijke, de groep en de ideologische
- ontevreden sociale psychologen vormden een nieuwe richting voor een Europese sociale
psychologie -> Tajfel en Moscovici brachten het ‘sociale’ terug in de sociale psychologie
- Tajfel gebruikte experimenten om te onderzoeken hoe identiteit en gedrag worden
beïnvloed door sociale groepen waar men bij hoort
- Moscovici: startte met het uitleggen van de mechanismen die het toestaan dat
minderheden meerderheden beïnvloeden
- de ‘crisis’ bracht de aandacht naar de rol van de menselijke waarden in sociaal psychologisch
onderzoek en de context van menselijk sociaal gedrag
- kritische sociale psychologie: een beweging die een sociale psychologie promoot die zijn eigen
politieke, sociale, historische gesitueerdheid en zijn onderzoekers en deelnemers herkent, en die
streeft naar sociale en verandering en hervorming
- definieert hoe de sociale context waarin menselijke gedrag plaats vindt
- mensen zijn vaak niet vrij om zich te gedragen want er zijn machtsverhoudingen
- sociale constructionisme: een benadering van hoe ons begrip van de realiteit is gevormd en
gestructureerd, die beargumenteert dat alle cognitieve functies voortkomt uit sociale interactie en
daarom uitgelegd moeten worden als producten van sociale interacties
- discursieve psychologie: meent dat taal een ‘sociale actie’ is waarbij sprekers de sociale wereld en
hun plaats daarin structureren door gepraat en tekst
- discursieve psychologie onderzoekt hoe cognitieve entiteiten en psychologische fenomenen
gestructureerd zijn in praten
- fenomenologische psychologie: meent dat subjectieve bewuste ervaring en een gevoel van ‘being-
in-the-world’, fundamenteel zijn in het begrijpen van menselijk sociaal gedrag
- onderzoeken hoe bewuste ervaringen van de sociale wereld onze gevoelens vormen
Sociale psychologie en menselijke waarden
- de crisis in sociale psychologie toonde hoe menselijke waarden onderzoek vormt
- Taylor meende dat omdat sociale psychologie vertrouwt op menselijke sociale wezens die andere
menselijke sociale wezens bestuderen, het onmogelijk is om objectieve kennis te produceren die
onafhankelijk is van het menselijk sociaal wezen die het bestudeert
- dit is een kenmerk van sociale psychologie
- Kuhn meende dat als alle wetenschap menselijke wetenschappers bevat, dat dan geen één van hun
objectie kan zijn maar een menselijke interpretatie
- waarden vullen de afbeelding in als sociale psychologen onderzoeksonderwerpen kiezen
- sociale psychologie reflecteert de hedendaagse samenleving
- waarden verschillen over tijd en over culturen
- in Europa zijn mensen trots op hun nationalisme, maar niet in elke natie is dat zo
- Amerikaanse sociale psychologen focussen zich vooral op individuen en onafhankelijkheid
- sociale psychologen onderzoeken hoe waarden worden gevormd, waarom ze veranderen en hoe ze
andere houdingen en acties beïnvloeden
- geen enkele waarde zegt ons welke waarde ‘juist’ is, maar het kan ons leren om tolerant te zijn voor
vele waarden
- vaak herkennen we niet de subtielere manieren waarin waarden verbintenissen markeren als
objectieve waarheid -> not-so-obvious ways values
,- wetenschappers en filosofen zijn het eens: wetenschap is niet alleen maar objectief
- wetenschap interpreteert of structureert aard en d sociale wereld door hun eigen mentale
categorieën te gebruiken
- ons menselijke mind loop vooruit op de realiteit -> je mind blokkeert het bewustzijn van iets dat er
is tenzij je het wil ontvangen
- cultuur: de langdurige gedragingen, ideeën, houdingen en tradities die door een grote groep van
mensen gedeeld zijn en van de ene generatie naar de andere wordt door gegeven
- sociale representaties: sociaal gedeelde geloven -> bevat ideeën en waarden
- onze sociale representaties helpen ons onze wereld te begrijpen
- soms willen mensen buiten de groep de aandacht vestigen op deze veronderstellingen
- bijvoorbeeld feministen en Marxists
- wat ons gedrag leidt is meer de situatie die wij construeren dan de situatie zoals het is
- de waarden van een psycholoog kunnen een belangrijke rol spelen in de theorieën en oordelen die
ze ondersteunen -> psychologen kunnen waardeoordelen maken in plaats van feiten
- psychologen geven advies op basis van hun eigen normen en waarden
- Westerse psychologen zullen meer aandacht richten op wat het beste voor ‘jou’ is
en niet-Westerse psychologen zullen meer aandacht richten op ‘ons’
- psychologen geven labels op basis van hun eigen normen en waarden
- de één vindt het een hoog zelfsysteem en de ander vindt het defensief
- taal is nooit neutraal
- waarden liggen achter de taal en de concepten die we gebruiken
- systematische observatie, empirische gegevens en experimenten zorgen ervoor dat we anders naar
dingen gaan kijken
De belangrijkste ideeën van sociale psychologie
- mensen reageren verschillend op dezelfde situaties omdat we anders denken en voelen
- cognitieve sociale psychologen hebben onderzocht hoe verlangens en limieten van onze mentale
vermogens resulteren in biases die invloed hebben op hoe we de wereld structureren
- een experiment met een vechtpartij tussen twee teams -> de studenten keken ‘objectief’
naar de beelden, maar vonden dat ‘hun’ partij niet de schuldige was
- de manier waarop we onszelf zien wordt beïnvloed door de context van onze cultuur en de
maatschappij waarin we zijn gesocialiseerd
- culturele waarden komen sociaal psychologisch onderzoek op subtiele en duidelijke manieren
binnen
- we vertrouwen op onze intuïties in ons hedendaags leven
- onze intuïties zijn krachtige bronnen in het navigeren van ons dagelijks leven
- onze intuïties kunnen gevaarlijk zijn
- bij het boeken van een vakantie denken we aan vliegtuigrampen, maar bij boodschappen
doen denken we niet aan auto-ongelukken
- onze intuïties over onszelf zijn vaak fout
- we vertrouwen meer op onze herinneringen dan we zouden moeten
- we voorspellen de toekomst en onze gevoelens vaak fout
- we moeten onze impulsieve intuïties in bedwang houden door kritisch denken
, - we zijn zoals Aristoteles als suggereerde, sociale dieren -> we spreken en denken in woorden en
manieren die we hebben geleerd van anderen, de maatschappij en de cultuur waarin we zijn
gesocialiseerd
- behaviorisme: benadrukt de effecten van leren, versterking en situationele factoren op de facilitatie
of remming van gedrag
- de theorie claimt dat psychologie een studie moet zijn van waarneembaar gedrag, sinds
gedachten, motieven en gevoelens niet beschikbaar zijn voor onderzoek
- onze cultuur helpt de situatie definiëren waarin we onszelf geleid gedrag vinden
- we passen ons niet aan onze cultuur en maatschappij aan, maar we zijn betrokken bij de
vorming ervan
- ons genetisch erfgoed en individuele aanleg beïnvloed en creëert onze individuele psychologische
functies en gedrag
- onze waarden en houdingen die tijdens de socialisatie zijn verworven, zullen gedrag
beïnvloeden
- de manier waarop we onszelf ervaren en definiëren is niet altijd in termen van ons individu en
unieke kenmerken, maar meestal in termen van groepslidmaatschap
- als we deel zijn van een groep, dan zullen we waarschijnlijk een inspanning doen om samenwerkend
en ondersteunend te zijn met andere leden van onze groep
- sinds het einde van de twintigste eeuw zijn we door imaging technieken beter de structuren en
functies van de hersenen gaan begrijpen
- sociale neurowetenschap: probeert te begrijpen hoe fysiologie (vooral de hersenen) invloed heeft
op gedrag
- sociale psychologie ligt ten grondslag van neurobiologie/wetenschap
- evolutionaire psychologen menen dat ons geërfde menselijke aard ons aanleg geeft om ons op
manieren te gedragen die onze voorouders hebben geholpen met overleven en reproduceren
- sociale neurowetenschappers menen dat we under-the-skins (biologische) en between-the-skins
(sociale) invloeden moeten overwegen
- sociale psychologie is alles over leven -> je geloven, je houdingen, je relaties