Hoorcollege 1: psychologische wetenschap
Psychologie = de wetenschap van gedrag en geestelijke processen
Gedrag → extern waarneembaar
Geestelijke processen → niet extern waarneembaar
Psychologen bestuderen, verklaren en beïnvloeden hoe mensen zich gedragen, handelen, beslissen,
denken, redeneren, zich ontwikkelen, leren, met elkaar omgaan, etc. --> overal over nagedacht
Relevant voor veel plekken --> van reclame tot en met GGZ en politiek
Vooral over hoe gewone mensen zich gedragen --> klein groep bezighouden psychische
mensen.
Waarom psychologie in de opleiding criminologie?
Voor de gevallen waar je crimineel gedrag voor een individu wil beschrijven, heb je
psychologische theorieën nodig.
Neuropsychologie: verklaren criminaliteit in hersenen
IQ: kosten-en baten + beslissingen + LVB
Psychische stoornissen: toerekeningsvatbaarheid
Sensatie: hoe we waarnemen + wat we zien --> getuigenverklaringen
Motivatie: beginnen en stoppen met criminaliteit
Emoties: agressie bv.
Persoonlijkheid: sensation seeking bv.
Geheugen: betrouwbaarheid verklaringen
Therapieën: tbs
Leren: ouders zijn crimineel
Psychologische ontwikkeling: hoe ontwikkelen tot crimineel
,Onderzoek
Ethiek
Three Identitical Strangers ; Milgram experiment ; Watson en Little Albert ;Onderzoek met
dieren
Tegenwoordig mogen deze onderzoeken niet meer, normen en waarden zijn veranderd
Technisch kan er veel onderzocht worden, maar het is ethisch niet verantwoord
Is onafhankelijk objectief onderzoek naar ons zelf wel mogelijk? Hebben we niet allemaal bias? Het is
een enorme uitdaging. Daarom zijn er methoden van empirisch onderzoek ontwikkeld:
Jezelf en anderen observeren
o Anekdotisch observeren: je ziet iets en wil meer onderzoek doen -> systematisch
observeren
Testen ontwikkelen
o Testleer: Persoonlijkheidstest, intelligentie
Het experiment
o Proefpersonen random toewijzen aan condities, voor- en nameting afhankelijke
variabele, statistische toets, dubbelblind
MRI-scan: activiteiten in de hersenen zien en afwijkingen zien
Nature vs. Nurture
Tweelingonderzoek
o Twee-eiige tweelingen en eeneiige tweelingen interessant voor psychologen, vooral
bij scheiding bij geboorte
Verschillende culturen met elkaar vergelijken
o Emoties hebben universeel dezelfde betekenissen, zoals huilen en lachen = NATURE
Metaforen = vorm van beeldspraak waarbij er sprake is van een impliciete (onuitgesproken)
vergelijking. Ontstaan uit de mentale (cognitieve) behoefte nieuwe inzichten te benoemen vanuit
een overeenkomst met het reeds bekende.
,Perspectieven in de psychologie
1. Biologische perspectief
oorzaken van gedrag zoekt in het functioneren van de genen, de hersenen en het
zenuwstelsel en hormoonstelsel
Descartes: “menselijke gedragingen en gevoelens komen voort uit lichamelijke
activiteit in het zenuwstelsel”
Meest nature georienteerd
Evolutionaire psychologie
o Jane Goodall, kijken naar apen
o Lorenz -> onderzoek bij imprenting bij vogels -> periode na geboorte heel
belangrijk
Neurowetenschap
o Enorme ontwikkeling door MRI
o Dick Swaab: ontwikkelingen in baarmoeder spelen zelfs rol
2. Cognitieve perspectief
Gedrag wordt bepaald door iemands unieke patroon van waarnemingen,
interpretaties, verwachtingen, overtuigingen en herinneringen
Oprichter is de psycholoog Wundt
o Hij wilde de elementen van bewuste waarnemingen ontdekken
o Verstandelijke activiteit bestaat uit combinaties elementaire processen
o Introspectie: beschrijven van eigen innerlijke, bewuste ervaringen. Want je
kan niet iemand ander zijn gedachten lezen. Kritiek: te subjetief en
onwetenschappelijk
Structuralisme (Titchener): elementaire structuren en onderdelen van de geest
Functionalisme (James): psychologische processen bestuderen vanuit de functie
Moderne cognitieve perspectief: gedachten en handelingen zijn het resultaat van het
unieke patroon van (interpretaties van) waarnemingen.
o De manier waarop een computer functioneert was inspiratie om mensen zo
te benaderen
3. Behavioristische perspectief
Studie van gedrag (niet van mentale processen)
Geen interesse voor gedachten, gevoelens of emoties
STIMULUS (fysieke stimuli) → BLACK BOX (in de mens, je weet niet wat hier gebeurd en
daar is dus ook geen interesse voor)→ RESPONS (reactie)
Objectief meten
Alles is nurture, iedereen word geboren als ongeschreven blad (tabula rasa)
Alle mensen zijn inwisselbaar, iedereen wordt hetzelfde geboren dus je kan iedereen
m.b.v. opvoeding maken zoals je wil
Skinner heeft ratten en duiven heel veel trucjes geleerd, hij meende dat je mensen ook
van alles kan aanleren
Watson liet dieren snuffelen aan baby Little Albert. Aanvankelijk was de baby niet bang
voor dieren maar door klassieke conditionering werd hij wel bang voor dieren claimt
Watson. Mensen worden dus zonder angst geboren. Hij zag geen bezwaar in het
onderzoek, omdat je dit gedrag angst voor dieren ook weer kon afleren.
, 4. Whole-person perspectieven
3 subtheorien
o Psychodynamische psychologie
Menselijk functioneren verklaren vanuit onbewuste behoeften,
verlangens, herinneringen en conflicten
Freud
o Humanistische psychologie
Nadruk op de mogelijkheden, groei, potentie en vrije wil van de
mens
Vooral inzicht geven aan mensen om zich te ontwikkelen
Montessori school: kinderen willen leren
o Psychologie van karaktertrekken en temperament
Gedrag en persoonlijkheid komen voort uit fundamentele
psychologische kenmerken
Testleer
Ons karakter bepaalt min of meer ons hele leven
5. Ontwikkelingsperspectief
Voorspelbare veranderingen die zich voordoen tijdens de levensloop
Fysiek ontwikkelen mensen zich ongeveer hetzelfde -> Piaget: ook mentaal
ontwikkelen mensen zich ongeveer hetzelfde
6. Socioculturele perspectief
Nadruk op het belang van sociale interactie, sociaal leren en een cultureel
perspectief
Schokkenexperiment van Milgram: mensen luisteren heel erg naar autoriteit
Groepsdruk heeft heel veel invloed