Ziekte en gezondheid
NVH: nieuwe definiëring van gezondheid gebaseerd op nieuwe definitie van Huber:
Totale functioneren van de mens en niet alleen op de aan- of afwezigheid van een ziekte. à Eigen
regie en zelfmanagement centraal.
à Patiënt journey
• Het aanbod van zorg staat niet centraal maar de patiënt (je kijkt naar behoeftes van cliënt)
• Shared decision making (je maakt samen de beslissing, vroeger bepaalde de professional)
• Vraag gestuurde zorg
• EHealth en technologische innovaties
Huidtherapie is geregistreerd in wet BIG (beroep in de individuele gezondheidszorg). Sinds 1 januari
2011 directe toegankelijkheid huidtherapie (DTH).
De huidtherapeut is een paramedisch behandelaar en biedt:
• Preventieve (voorkomen van ziekten)
• Curatieve (herstel gerichte zorg)
• Palliatieve zorg, binnen de eerste en tweedelijns gezondheidszorg (zorg gericht op ongeneesbare
ziekten)
à De nieuwe definitie van Huber richt zich op het functioneren van de mens:
‘Gezondheid is het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de
sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven.
à Meer focussen op preventie I.P.V. oplossen
à Begeleiden en informatie verspreiden
à Adaptatie (zelfregulatie, indirect sturen, dynamisch evenwicht, focus op systeem, variatie benutten)
à Motivational interviewen (wat is belangrijk voor de patiënt
Controle model: Focus op probleem, variatie uitschakelen, continue monitoring, direct ingrijpen,
statisch evenwicht
Definitie gezondheid WHO: toestand van compleet lichamelijk, psychisch en sociaal welbevinden en
niet alleen de afwezigheid van ziekte en gebrek. (Gezondheid is de afwezigheid van ziekte)
Blue zone: een land waar mensen langer, gezonder en gelukkiger leven dan waar dan ook.
Positieve gezondheid prikkelt om niet alleen te kijken naar: lichamelijke en geestelijke defecten, maar
ook naar leefstijl, sociale omgeving, persoonlijke ontwikkeling en voedsel.
à Risico dat mensen juist te gemakkelijk worden gezien als gezond.
Tegengeluiden: sommige mensen vinden de definitie niets
• Definitie is verwarrend
• Er vallen veel dingen onder gezondheid, als je steeds meer erbij blijft betrekken valt straks het hele
leven eronder
• Kwaliteit van leven en gezondheid. Niet kwaliteit van leven als onderdeel van gezondheid
• Mensen met griep, hebben nog steeds griep —> gezondheid = afwezigheid van ziekte
• Gezondheid en gedrag worden met elkaar verward
Wat bedoeld Huber met general concept:
à Dat die uitspraak geen definitie is maar een general concept. Dat er ruimte is voor eigen individuele
invulling.
, Psychosociale gevolgen chronische huidaandoening
Psych dermatologie: Studie van psychosociale factoren in het ontstaan, beloop en behandeling van
huidziekten.
Psychosomatiek: de rol van lichaam en geest (bijvoorbeeld bij verliefd zijn, geen hap door je keel)
à pijn of jeuk kunnen ontstaan
Een huidziekte kan leiden tot psychosociale klachten à Psychosociale klachten kunnen leiden tot
verergering in stand houden/ontstaan van huidziekten = psychische gezondheid
Kenmerken van een huidaandoening:
- Fluctuerend beloop (telkens weer verschillend)
- Specifieke lichamelijke klachten: jeuk, pijn en schilfering, vermoeidheid
à De invloed van een huidaandoening op het dagelijks leven is groot! Patiënten met
huidaandoeningen ervaren meer lichamelijke klachten (jeuk, pijn en vermoeidheid). Daarnaast
rapporteren deze patiënten meer angsten, spanningen en depressieve gevoelens en ervaren zij
sociale beperkingen.
Jeuk is erger dan pijn. Jeuk staat bij de meeste huidaandoeningen op de voorgrond.
à ‘Een onplezierige sensatie die aanzet tot de behoefte om te krabben’. Veelvuldig krabgedrag kan
echter leiden tot huidbeschadigingen en een verergering van de huidaandoening
Krabben korte termijn à opluchting (Krabben is een primair automatische handeling voor jeuk)
Krabben lange termijn à Gevoelens van machteloosheid, schaamte en schuld
• Reacties vanuit de omgeving op het krabgedrag (‘Houd eens op met krabben’)
Jeuk-krab cirkel: Jeuk à Krabben à wonden à wondgenezing
Jeuk in de nacht Kan leiden tot
Slaapproblemen Steeds meer terugtrekken van dagelijkse activiteiten , vermoeidheid,
concentratie problemen, prikkelbaar
Chronische vermoeidheid En op langere termijn depressieve stemmingen
Invloed op sociale activiteiten bij chronische huidaandoeningen
Gemiddeld meer beperkingen in sociale activiteiten
Werk en vrijetijdsbestedingen in vergelijking tot de algemene bevolking.
Waarom trekken mensen zich terug van sociale activiteiten:
àMedische behandelingen zijn tijdsintensief
à Effect van de zalven op hun kleding of door de geur van bepaalde zalven
Zichtbaarheid huidaandoeningen kan leiden tot sociale stigmatisatie, schaamte en sociale angst.
Stigmatisatie: groep mensen wordt negatief gelabeld, veroordeeld en uitgesloten uit de samenleving
à Verminderd zelfvertrouwen en gevoelens van schaamte.
à Gevolg: Mensen zich terugtrekken, Ontwikkelen van angsten in het omgaan met anderen,
verminderd zelfvertrouwen
Rol van stress à Invloed op geest en lichaam = Kwaliteit van leven neemt af.
à Verschil tussen mensen: Dit hangt af van de ernst van de aandoening, of invloed van de stress
Stress:
• Bedreiging voor het natuurlijke evenwicht in het lichaam
• Draagkracht (wat iemand aankan) en draaglast (wat iemand te voorduren heeft)
• Negatieve emotionele ervaring die samengaat met voorspelbare biochemische, fysiologische,
cognitieve en gedragsmatige veranderingen
Coping: Omgaan met stress
Probleemgericht: Probleem letterlijk aanpakken, zodat je minder last van stress krijgt
Emotiegericht: Situatie niet veranderen, maar emoties reguleren. Vb. lotgenotencontact, praten
,Locus of control = De mate waarin iemand gelooft dat gebeurtenissen die hem/ haar overkomen
controleerbaar zijn.
à Interne locus of control: meer verantwoordelijkheid voor je eigen leven.
à Externe locus of control: je denkt dat je de controle van je leven niet zelf in de hand hebt.
Problemen met coping door:
• Gevoelens van hulpeloosheid in het omgaan met de aandoening
• Het onvoorspelbare beloop van de huidaandoening, Gebrek aan controle
• Geen controle
• Acceptatie problematiek
Belangrijkste psychosociale factoren bij chronische huidaandoeningen:
Sociale angst, Depressie, Ervaren stigmatisatie, Laag zelfbeeld, Lage therapietrouw, Disfunctionele
manieren van coping, Acceptatie- en aanpassingsproblematiek
, Psychosomatiek
Psychosomatiek: ziektebeelden die zich voornamelijk lichamelijk uiten, maar psychische factoren een
rol spelen
Psychosomatische klachten: veroorzaakt of in standgehouden door psychosociale factoren.
Somatische klacht: Lichamelijk
Somatiseren: Het uiten van psychische klachten in lichamelijke klachten
Psychogeen: geest
Stress: is een bedreiging voor het natuurlijke evenwicht in het lichaam (het onderdrukt het
immuunsysteem), langdurig stress geeft gezondheidsproblemen
Gevolgen
Cognitieve en emotionele gevolgen à Preoccupatie en selectieve aandacht
Gedragsmatige gevolgen à Vermijding, geruststelling zoeken en controleren
Lichamelijke gevolgen à Overmatige spierspanning, hyperventilatie en conditieverlies
Sociale gevolgen à Gevolgen voor partner en gezin, werk en sociale contacten
Ziekteangststoornis: Hoge mate van angst over de eigen gezondheid zonder dat er lichamelijke
klachten zijn (vroeger noemde men dit hypochondrie).
Conversiestoornis à Uitval van lichamelijke klachten
Psychische factoren die somatische aandoeningen beïnvloeden à Aanwezigheid van 1 of meer
klinische significantie psychische of gedragsmatige factoren die een ongunstige invloed hebben op een
somatische aandoening doordat ze het risico op lijdends druk, overlijden of arbeidsongeschiktheid
vergroten.
Nagebootste stoornis à De betrokkene presenteert zichzelf of iemand anders met lichamelijke
symptomen, met de overtuiging dat er sprake is van een somatische aandoening.
Somatische symptoomstoornis DSM5 criteria: classificatiesysteem
Classificatiecriteria: à Handboek voor classificaties van psychische stoornissen: diagnostische criteria
over psychische factoren die een lichamelijke aandoening beïnvloeden
A. Een of meer lichamelijke klachten
B. Excessieve gedachten, gevoelens of gedragingen samenhangend met de klachten of zorgen
over de gezondheid, uitend in:
1. Disproportionele en persisterende gedachten over de ernst van de klachten.
2. Een persisterende hoge mate van ongerustheid over de gezondheid of de
klachten.
3. Het excessief veel tijd en energie besteden aan deze klachten of aan de zorgen
over de gezondheid.
C. Niet elke afzonderlijke klacht hoeft steeds aanwezig te zijn, maar het hebben van de klachten
op zich is wel persisterend (meestal langer dan 6 maanden).
Bijkomende kenmerken
Cognitieve kenmerken:
• Sterke focus op lichamelijke klachten
• Normale lichamelijke sensaties toeschrijven aan lichamelijke ziekte
• Angst dat elke fysieke activiteit schade aan het lichaam veroorzaakt
Gedragskenmerken:
• Geregeld lichaam controleren op afwijkingen
• Herhaaldelijk hulp zoeken en geruststelling zoeken
• Fysieke activiteit vermijden
Determinanten somatisch-symptoomstoornis en verwante stoornissen
• Genetische kwetsbaarheid
• Biologische kwetsbaarheid (grotere gevoeligheid voor pijn)
• Vroege traumatische ervaringen
Leren:
o Krijgen van aandacht door ziekte
o Uitblijven van beloning voor niet somatische uitingen van verdriet
• Culturele normen en/of sociale normen die psychisch lijden tegenover fysiek lijden
onderwaarderen of stigmatiseren
