Inzet van hulphonden bij mensen met PTSS
Een ontwerponderzoek naar handvaten voor professionals om
ondersteuning te bieden aan mensen met PTSS waarbij de inzet van
een hulphond een positief effect heeft op het dagelijks leven van
de client
Cristel Djilarpoin en Marijke Dekker
EINDOPDRACHT BACHELOR SOCIAL WORK | ACADEMIE VOOR SOCIALE STUDIES,
HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN | JANUARI 2025 |
, Begeleidend document
Advies
door
Cristel Djilairpoin en Marijke Dekker
428091 430703
Datum: 07-01-2025
Opleiding: Bachelor Social Work (deeltijd)
Opleidingsinstelling: Academie voor Sociale Studies, Hanzehogeschool Groningen
Module: Eindopdracht SSDB22E0/Advies
Opdracht gevende organisatie: Leger des Hels
Begeleider vanuit organisatie: Anne Marije van Andel / Wim de Water
Naam begeleidende docent: Wiebo Lamain
Aantal woorden: 6937
1
,Voorwoord
Het ontwerponderzoek is uitgevoerd in het kader van onze eindopdracht voor de opleiding Social
Work deeltijd aan de Hanzehogeschool Groningen. Het uitvoeren van dit ontwerponderzoek, het
schrijven van het onderzoeksverslag en het ontwerpen van het product heeft plaatsgevonden in
het eerste semester van jaargang 2024/2025. Het onderwerp is uitgevoerd in opdracht van het
Leger des Heils.
Door het uitvoeren van dit onderzoek zijn wij er als beginnende sociaal werkers achter gekomen
hoe belangrijk het is om het professioneel handelen van jezelf en van je collega’s naar een hoger
niveau te tillen. Hierdoor kun je jouw cliënten beter begeleiden bij problemen waar ze
tegenaanlopen in het dagelijks leven. Zo hebben wij geleerd dat het van cruciaal belang is om
samenwerkingsrelaties aan te gaan en te onderhouden met alle partijen die betrokken zijn om zo
doelen te kunnen bereiken. Dit nemen wij dan ook mee in ons werkzame leven
Binnen de organisatie waar wij ons onderzoek hebben mogen uitvoeren is er goed meegedacht
om passend product te ontwikkelen. Hiervoor willen wij in het bijzonder onze dank uit spreken
naar Anne Marije van Andel voor haar ondersteuning en begeleiding van dit rapport. Daarnaast
willen wij ook alle medewerkers/ cliënten van het leger des heils, consulenten die betrokken
waren vanuit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en Stichting hulphond. Tot slot
willen wij graag Ilse de Lange bedanken voor haar ondersteuning gedurende het onderzoek.
2
, Managementsamenvatting
Bij het Leger des Heils werken dagelijks begeleiders met mensen die lijden aan
Posttraumatische Stressstoornis (PTSS). Deze stoornis heeft een enorme impact op het
dagelijks functioneren van cliënten, waarbij symptomen zoals angst, slapeloosheid en sociale
isolatie hun kwaliteit van leven sterk verminderen. Hoewel therapie en medicatie vaak
verlichting bieden, groeit de vraag naar aanvullende ondersteuningsmethoden die een meer
holistische benadering van herstel bieden. Hulphonden zijn steeds meer erkend als waardevolle
aanvulling op de behandeling van PTSS, maar bij het Leger des Heils bleek al snel dat
begeleiders vaak niet genoeg kennis hadden over het inzetten en aanvragen van hulphonden. Dit
werd een belangrijke aanleiding voor het ontwikkelen van handvatten die begeleiders konden
ondersteunen in hun werk met cliënten en hulphonden.
Hulphonden bieden allerlei voordelen voor mensen met PTSS. Ze helpen angst te verminderen,
bieden emotionele stabiliteit en kunnen cliënten ondersteunen bij dagelijkse taken, zoals het
aanreiken van voorwerpen of het kalmeren tijdens een paniekaanval. Bovendien helpen ze de
sociale interactie van cliënten te bevorderen, doordat de aanwezigheid van de hond hen vaak
aanzet tot contact met anderen. Voor veel cliënten is een hulphond niet slechts een hulpmiddel,
maar een essentieel onderdeel van hun herstelproces. Ze bieden niet alleen praktische
ondersteuning, maar dragen ook bij aan de verbetering van de levenskwaliteit en het vergroten
van de zelfredzaamheid.
Toch stuitten begeleiders binnen het Leger des Heils op verschillende uitdagingen bij het werken
met hulphonden. De onduidelijkheid over de rol van de begeleider in het proces, het vinden van
een balans tussen het ondersteunen van de cliënt en het respecteren van hun autonomie, en de
verantwoordelijkheid voor de zorg van de hond bleken vaak onduidelijk. De begeleiders gaven
aan dat ze behoefte hadden aan meer kennis en concrete richtlijnen om de samenwerking
tussen cliënt en hulphond effectief te ondersteunen. Dit bracht de medewerkers en betrokken
stakeholders, zoals hulphond organisaties en zorgprofessionals, bij elkaar om praktische
handvatten te ontwikkelen voor begeleiders die werken met PTSS-cliënten en hulphonden.
De oplossing werd gevonden in de vorm van een informatiefolder, specifiek gericht op
begeleiders. Deze folder biedt praktische richtlijnen voor het omgaan met de uitdagingen die
zich voordoen bij de inzet van hulphonden, zoals communicatieproblemen tussen cliënt en
hond en de zorg voor de hond zelf. Ook wordt ingegaan op de voordelen van hulphonden voor het
herstel en welzijn van cliënten, en worden handvatten geboden voor het aanvragen van een
hulphond of het trainen van een bestaande hond. De folder werd ontwikkeld in samenwerking
met medewerkers en cliënten van het Leger des Heils, en stakeholders zoals WMO-
medewerkers en hulphond organisaties. Na de nodige evaluaties en aanpassingen werd het
eindproduct klaar voor implementatie.
De folder werd gepresenteerd tijdens een themadag, waar ook ervaringsdeskundigen en trainers
hun inzichten deelden over het gebruik van hulphonden in de zorg. De themadag werd goed
ontvangen door zowel begeleiders als cliënten. De praktische kennis die werd gedeeld, bleek
waardevol voor de begeleiders, die nu meer grip hadden op hoe ze hulphonden effectief konden
inzetten en begeleiden. Het bleek niet alleen een moment van kennisoverdracht, maar ook een
gelegenheid voor begeleiders om van elkaar te leren en ervaringen te delen.
In het vervolg werd voorgesteld om deze themadag jaarlijks aan te bieden, met variërende
gastsprekers zoals onderzoekers, trainers, en cliënten die hun persoonlijke ervaringen met
3
Een ontwerponderzoek naar handvaten voor professionals om
ondersteuning te bieden aan mensen met PTSS waarbij de inzet van
een hulphond een positief effect heeft op het dagelijks leven van
de client
Cristel Djilarpoin en Marijke Dekker
EINDOPDRACHT BACHELOR SOCIAL WORK | ACADEMIE VOOR SOCIALE STUDIES,
HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN | JANUARI 2025 |
, Begeleidend document
Advies
door
Cristel Djilairpoin en Marijke Dekker
428091 430703
Datum: 07-01-2025
Opleiding: Bachelor Social Work (deeltijd)
Opleidingsinstelling: Academie voor Sociale Studies, Hanzehogeschool Groningen
Module: Eindopdracht SSDB22E0/Advies
Opdracht gevende organisatie: Leger des Hels
Begeleider vanuit organisatie: Anne Marije van Andel / Wim de Water
Naam begeleidende docent: Wiebo Lamain
Aantal woorden: 6937
1
,Voorwoord
Het ontwerponderzoek is uitgevoerd in het kader van onze eindopdracht voor de opleiding Social
Work deeltijd aan de Hanzehogeschool Groningen. Het uitvoeren van dit ontwerponderzoek, het
schrijven van het onderzoeksverslag en het ontwerpen van het product heeft plaatsgevonden in
het eerste semester van jaargang 2024/2025. Het onderwerp is uitgevoerd in opdracht van het
Leger des Heils.
Door het uitvoeren van dit onderzoek zijn wij er als beginnende sociaal werkers achter gekomen
hoe belangrijk het is om het professioneel handelen van jezelf en van je collega’s naar een hoger
niveau te tillen. Hierdoor kun je jouw cliënten beter begeleiden bij problemen waar ze
tegenaanlopen in het dagelijks leven. Zo hebben wij geleerd dat het van cruciaal belang is om
samenwerkingsrelaties aan te gaan en te onderhouden met alle partijen die betrokken zijn om zo
doelen te kunnen bereiken. Dit nemen wij dan ook mee in ons werkzame leven
Binnen de organisatie waar wij ons onderzoek hebben mogen uitvoeren is er goed meegedacht
om passend product te ontwikkelen. Hiervoor willen wij in het bijzonder onze dank uit spreken
naar Anne Marije van Andel voor haar ondersteuning en begeleiding van dit rapport. Daarnaast
willen wij ook alle medewerkers/ cliënten van het leger des heils, consulenten die betrokken
waren vanuit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en Stichting hulphond. Tot slot
willen wij graag Ilse de Lange bedanken voor haar ondersteuning gedurende het onderzoek.
2
, Managementsamenvatting
Bij het Leger des Heils werken dagelijks begeleiders met mensen die lijden aan
Posttraumatische Stressstoornis (PTSS). Deze stoornis heeft een enorme impact op het
dagelijks functioneren van cliënten, waarbij symptomen zoals angst, slapeloosheid en sociale
isolatie hun kwaliteit van leven sterk verminderen. Hoewel therapie en medicatie vaak
verlichting bieden, groeit de vraag naar aanvullende ondersteuningsmethoden die een meer
holistische benadering van herstel bieden. Hulphonden zijn steeds meer erkend als waardevolle
aanvulling op de behandeling van PTSS, maar bij het Leger des Heils bleek al snel dat
begeleiders vaak niet genoeg kennis hadden over het inzetten en aanvragen van hulphonden. Dit
werd een belangrijke aanleiding voor het ontwikkelen van handvatten die begeleiders konden
ondersteunen in hun werk met cliënten en hulphonden.
Hulphonden bieden allerlei voordelen voor mensen met PTSS. Ze helpen angst te verminderen,
bieden emotionele stabiliteit en kunnen cliënten ondersteunen bij dagelijkse taken, zoals het
aanreiken van voorwerpen of het kalmeren tijdens een paniekaanval. Bovendien helpen ze de
sociale interactie van cliënten te bevorderen, doordat de aanwezigheid van de hond hen vaak
aanzet tot contact met anderen. Voor veel cliënten is een hulphond niet slechts een hulpmiddel,
maar een essentieel onderdeel van hun herstelproces. Ze bieden niet alleen praktische
ondersteuning, maar dragen ook bij aan de verbetering van de levenskwaliteit en het vergroten
van de zelfredzaamheid.
Toch stuitten begeleiders binnen het Leger des Heils op verschillende uitdagingen bij het werken
met hulphonden. De onduidelijkheid over de rol van de begeleider in het proces, het vinden van
een balans tussen het ondersteunen van de cliënt en het respecteren van hun autonomie, en de
verantwoordelijkheid voor de zorg van de hond bleken vaak onduidelijk. De begeleiders gaven
aan dat ze behoefte hadden aan meer kennis en concrete richtlijnen om de samenwerking
tussen cliënt en hulphond effectief te ondersteunen. Dit bracht de medewerkers en betrokken
stakeholders, zoals hulphond organisaties en zorgprofessionals, bij elkaar om praktische
handvatten te ontwikkelen voor begeleiders die werken met PTSS-cliënten en hulphonden.
De oplossing werd gevonden in de vorm van een informatiefolder, specifiek gericht op
begeleiders. Deze folder biedt praktische richtlijnen voor het omgaan met de uitdagingen die
zich voordoen bij de inzet van hulphonden, zoals communicatieproblemen tussen cliënt en
hond en de zorg voor de hond zelf. Ook wordt ingegaan op de voordelen van hulphonden voor het
herstel en welzijn van cliënten, en worden handvatten geboden voor het aanvragen van een
hulphond of het trainen van een bestaande hond. De folder werd ontwikkeld in samenwerking
met medewerkers en cliënten van het Leger des Heils, en stakeholders zoals WMO-
medewerkers en hulphond organisaties. Na de nodige evaluaties en aanpassingen werd het
eindproduct klaar voor implementatie.
De folder werd gepresenteerd tijdens een themadag, waar ook ervaringsdeskundigen en trainers
hun inzichten deelden over het gebruik van hulphonden in de zorg. De themadag werd goed
ontvangen door zowel begeleiders als cliënten. De praktische kennis die werd gedeeld, bleek
waardevol voor de begeleiders, die nu meer grip hadden op hoe ze hulphonden effectief konden
inzetten en begeleiden. Het bleek niet alleen een moment van kennisoverdracht, maar ook een
gelegenheid voor begeleiders om van elkaar te leren en ervaringen te delen.
In het vervolg werd voorgesteld om deze themadag jaarlijks aan te bieden, met variërende
gastsprekers zoals onderzoekers, trainers, en cliënten die hun persoonlijke ervaringen met
3
