Samenvatting van Maatschappijleer H2 De Rechtstaat voor zowel 4 VWO als 5 HAVO. Boek: Thema's Maatschappijleer. Paragraaf 1 t/m 7.
Ook in een bundel verkrijgbaar met alle hoofdstukken.
Totalitaire staat(politiestaat)= Staat bepaald alles over mensen hun persoonlijke leven.
Rechtsstaat= Staat waarin burgers worden beschermd met grondrechten tegen machtsmisbruik overheid.
Sociale rechtsstaat= Staat heeft wetten/voorzieningen om welvaart/welzijn van burgers te bevorderen.
- Vertrouwen + wederkerigheid (voor wat hoort wat) zijn belangrijk.
16/17e eeuw Armoede, uitbuiting, sociale ongelijkheid.
18e eeuw Opstanden/ verzet tegen macht koning/ongelijkheid.
Ontstaan rede= Met gezond verstand kom je uit angsten/duisternis/bijgeloof.
Filosofie Mensen in gelijkheid/vrijheid geboren.
Staat= 1e taak is veiligheid garanderen/ eigendommen beschermen.
Beginsel rechtsstaat door sociaalcontractfilosofen.
- Grondrechten: Mensen in gelijkheid/vrijheid geboren.
- Soevereiniteit/ democratie: Sluiten sociaal contract, afspraken vrijheid/gelijkheid (vredesakkoord).
- Legaliteit: Staat controleert nakomen afspraken, niet meer macht dan wetten van burgers.
- Trias politica: Voorkomen staat macht grijpt: Opsplitsen wetgevend/uitvoerend/rechtsprekend.
1776 Amerikaanse constitutie= Onafhankelijkheidsverklaring, grondwet, Bill of rights.
1789 Franse revolutie Franse republiek Ging fout
1799 Napoleon staatsgreep: verlichte dictatuur= Machthebber houdt rekening met volk.
Nam delen EU over (Code Civil) verspreide idee over rechtstaat
1815 verslagen, machtshebbers kregen macht terug.
, 2. Grondwet en grondrechten
Preambule= Hierin staat welke idealen de samenleving koestert + welke fouten we niet willen herhalen,
Welke identiteit we nastreven, hoe staat moet worden ingericht.
Doelen van de grondwet:
- Begrenzing macht van staat + garanderen van vrijheid burgers.
- Vastleggen fundamentele rechten van burgers.
- Geeft aan hoe belangrijkste organen zijn georganiseerd (koning/parlement enz.)
- Drukt eenheid van natie uit.
Ontstaan grondwet:
- 1798 Staatsregeling van bataafse republiek, bevat eerste grondwetten (vrijheid).
- 1814 NL werd constitutionele monarchie= koninkrijk met grondwet.
o Grondwet bevatte: Vorst soevereine macht + vorming parlementair stelsel
- 1848 Macht koning getemd, ministers verantwoordelijkheid over wetgeving/vrijheid burgers.
o Censuurkiesrecht= Alleen mannen die veel belasting betalen mogen stemmen.
o Nachtwakersstaat= Staat bezig met bewaking veiligheid + voorwaarden economische groei
Zorgde voor klassenstrijd tussen rijk/arm.
- 1919 Invoeren van algemeen vrouwenkiesrecht.
- WO2 Recht op vrijheid werd geschonden.
- 1983 Nieuwe grondwet, invoer sociale rechten (ontstaan sociale rechtsstaat/ verzorgingsstaat).
Klassieke grondrechten= Vrijheid en Gelijkheid van burgers (rechter als deze geschonden worden).
- Gelijke behandeling=Geen discriminatie over geloof, politiek, ras, geslacht enz.
- Persoonlijke vrijheid= Recht op privacy, onaantastbaarheid lichaam, eigendom enz.
- Politieke vrijheid= Meningsuiting, kiesrecht, verenigingen oprichten, drukpers enz.
Wederkerige erkenning= Wanneer je zelf iets opeist, moet je accepteren dat anderen dat ook doen.
Uitoefenen vrijheidsrechten mag niet leiden tot schade/vrijheidsbeperking ander burger.
Beperking aan grondwet mag, maar alleen regering/parlement mogen hierover beslissen.
Verticale werking= Grondrechten kunnen door burgers worden uitgeoefend tegenover staat.
Horizontale werking= Burgers gebruiken grondrechten tegen elkaar.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper danevanengelen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
