Module II—Communicatie: Een naturalistisch perspectief. Inleiding tot de taalfilosofie.
Hoorcollege 7 Module II – Deel 3: Intentionele communicatie: Grice & Co
College 8 Communicatie en argumentatie Module II deel 4
College 9 van narratieve verbanden naar helder denken
College 10 M...
Module II – Deel 3: Intentionele communicatie: Grice & Co
Menselijke communicatie: Volgt het biologische model, maar nu wordt de productie en
receptie van signalen onder intentionele controle geplaatst. We verlaten het biologische/
instinctieve gedrag en kijken naar communicatie als intentioneel fenomeen. De modellen
worden eindeloos complexer en we zoomen in op deel aspecten.
Onder intentionele controle gebracht’: Decodering en interpretatie
1. De ontvanger moet signalen van de zender interpreteren en niet louter decoderen (=
met een handeling verbinden).
2. Intenties van de zender herkennen wordt cruciaal (Paul Grice, hermeneutiek,
interpretatie). Het coördinatie-instrument moet zelf gecoördineerd worden.
3. De zender en ontvanger kunnen intenties (bedoelingen aflezen waardoor
geïmproviseerde communicatie mogelijk wordt: Paul Grice, Donald Davidson, maar
ook Wittgenstein, …)
4. Begrip van menselijke signalen bevat code-element en een inferentieel element
(semantiek vs. Pragmatiek).
5. De code is het focal point/ vertrekpunt voor interpretatie.
6. De code bevat een interne organisatie: Syntaxis. Die syntaxis is generatief (De regels
laten toe een oneindig aantal zinnen te genereren met behulp van een (in prncipe
eindig) lexicon en eindig aantal regels (chromsky’s inzicht).
7. De zender kan productie van een signaal S verkiezen boven de productie van een
signaal S’, of zelfs producitie van een signaal afwijzen (zwijgen is goud waard)
8. De ontvanger kan begrip van een signaal al dan niet laten opvolgen door het
accepteren van het signaal (van wat de spreken van hem of haar wil – ‘negeren wat
de ander zegt’) Zie sperber (2001)
9. Cultuur geeft aanleiding tot de productie van resistente signalen (schrift,
markeringen, symbolen). De act van het product van het signaleren worden in tijd en
ruimte onderscheiden (signaaltheorie en de interpretatie van culturele artefacten.
10. Boodschappen worden collectief geheugen. Documenten worden bewijsmateriaal
(communicatie en de emergentie van instituties). Bijvoorbeeld van de universiteit,
pasword, tekens en signalen waarmee je allemaal rechten hebt.
Toepassingen en illustratie: Code als vertrekpunt voor interpretatie
- Interpretatie: Het eten is klaar (> het eten is klaar om gegeten te worden (niet om
weggegooid te worden)).
- Metaforen: Genoeg zeg ik tegen dit huis/ dat tussen nacht en moregn staat
- Je bent een witte man (> wat bedoelt de spreker hier?) Bewust kiezen van bepaalde
woorden. Blank bijv. niet gebruiken om een statement te maken.
- Sushi is lekker (> wat wil de spreker van jou?)
- De interpretatie van teksten en boeken als coördinatieprobleem
Wij zijn interpreterende wezens, die bedoelingen proberen te achterhalen – wat wil de
spreker van mij? De mix van vertrouwen en wantrouwen, coöperatie en competitie
Sleutelinzicht (Lewis, uitgewerkt door Godfrey-smith
1
,The coordination of agents is the key phenomenon to be explained in a naturalistic theory
(wetenschappelijke theorie) of communication.
X communicates with Y using singal (o) mu if and only if
1. Y responeded to (o) mu by doing R
2. X produced o (mu) by doing C
3. C and R solved a coordination problem for X and Y
Handelingen en opvattingen zijn gecoördineerd. Handelingen leiden tot coördinatie
Oplossen van een coördinatieprobleem:
Actions C and R solve a coordination problem for X and Y if
1. X could not have become better off by doing something other than C or from Y doing
something other than R. (Zebrapad: automobilist stopt en voetganger steekt over).
2. Y could not have become better off by doing something other than R or from X doing
something other than C.
Hoe begrijpen wij communicatieve handelingen? Traditionele focus. Het onderscheid
tussen begrijpen en accepteren werd pas recent ontwikkeld. Zie sperber (2001, deel 4)
Welk aspect van het communicatieschema wordt nu bestudeerd? Het interpreteren van het
signaal van de zender door de ontvanger, om begrip tot stand te brengen. (Is ook een vorm
van coördinatie: Wat doet de spreker, en wat bedoelt zij te communiceren? En wanneer
slaagt de communicatie?). Zie wanneer nodig, afbeelding dia.
Intentionele communicatie en interpretatie: De Griceaanse analyse in Meaning | Een
klassieker in de taalfilosofie
Paul Grice (1913-1988) was een taalfilosoof in Berkeley. Logic and conversation; metaforen,
je bent een witte man etc.
Zijn belangrijke inzicht was dat als we willen communiceren moeten communicatieve
intenties herkend worden: ‘Communicatieve intenties moeten herkend worden om te
slagen’. Later bestudeerde in cognitieve en sociale psychologie: de emergentie van sociale
cognitie
1. Hoe herkennen we de intenties van anderen? Via conventies of via mind-reading
Is makkelijker f2f dan online.
2. Samenwerking berust vaak op het wederzijds herkennen van intenties
3. Autisme als het falen van mind-reading
Een klassiek onderscheid: Natural vs. Non-natural meaning (meaning, Grice 1957)
Meaning betekent:
1. N-betekenis (natuurlijke betekenis)
• Die sporen in het zand betekenen dat er krokodillen in de buurt zijn
• Rook betekent vuur
• Dit sediment betekent dat er kalk in de bodem zit
• Dit type bijendans betekent dat er nectar te vinden is.
2. NN-betekenis (niet-natuurlijke betekenis)
• Die rode wimpel in de mast betekent dat er geen gevangen worden gemaakt
• ‘Het regent’ betekent dat het regent
• Dat gebaar betekent dat hij je wilt vermoorden
2
, Kenmerken van NN-betekenis: Als X nn-betekenis heeft, had een agent of spreker of zender
een bedoeling met (de productie van) X. Dit is de (inferentie naar de ) beste verklaring
waarom X optreedt.
Hoe herkennen we dat iets een niet-natuurlijke betekenis heeft? Dat ding op mars dat foto’s
heeft gestuurd zoals de piramide. Er zouden mensen kunnen zijn. ‘De mars-rover’.
Betekenis en teleologie
- Niets heeft een doel (telos) tenzij het door mensen vervaardigd is
Met welk doel is het vervaardigd?
Wat betekent dit teken?
Teleologisch denken als oorzaak van cognitieve vergissingen
Iets begrijpen: Door teleologisch denken of door verwijzing naar een mechanisme?
Wij zijn de enige wezens die willen begrijpen, en dat vereist interpreteren.
Anderen begrijpen in termen van intenties geeft aanleiding tot agency-detection bias
en intentional fallacy.
Darwinisme als anti-teleologische denken
Tekens: Identificatie en interpretatie
Hoe detecteer je dat een object geproduceerd werd met een communicatieve intentie (en
dus geen willekeurig object is, maar een teken)?
= Vraag naar het schelling-feature van tekens: Wat maakt een gebeurtenis tot een teken?
Waarom wordt iets een focal point?
Hoe herken je de inhoud van de communicatieve intentie die iemand had wanneer zij een
teken produceert? = vraag naar interpretatie van tekens
Theorie van Thomas Schelling focal points
- Opvallende punten
Wat zijn communicatieve intenties?
Drie methoden om een overtuiging tot stand te brengen: Veroorzaken, tonen,
communiceren
• Bij iemand een overtuiging dat p veroorzaken
• Bij iemand doen geloven dat p door een handeling te verrichten met de intentie die
persoon te doen geloven dat p: Tonen (of de ander laten zien) dat p {flesje water
drinken}
• Iemand doen geloven dat p door een handeling te verrichten met de intentie die
persoon te doen geloven dat p én herkenning van die intentie is een reden voor die
overtuiging (ze ondersteunt die overtuiging) = communiceren dat p. Denk aan zwaaien.
Tonen en communiceren
Is wellicht een continuum
- Een schilderij tentoonstellen
- Opvallende kleding dragen → hoge hoed
- Zingen, ‘performances’
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annabelleroeffen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
