Samenvatting van het Handboek Psychodiagnostiek voor hulpverlening aan kinderen en adolescenten. Alle hoofdstukken, de tests zijn niet overgenomen (aangezien dit geen toetsstof is; zit wel een overzicht van verschillende testen in + pagina nummers). Ook het artikel van Prechtel is er in verwerkt.
HANDBOEK PSYCHODIAGNOSTIEK
VOOR DE HULPVERLENING AAN
KINDEREN EN ADOLESCENTEN
J.A. Tak, J.D. Bosch, S. Begeer en G. Albrecht (red.).
Samenvatting Tak et al. (2014)
Pedagogische Wetenschappen & Premaster CCFES| Vak Diagnostiek van
opvoedings- en ontwikkelingsproblemen
Handboek psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan kinderen en adolescenten 0
,Overzicht verschillende soorten vragenlijsten Tak (zoekwijzer)
• H6: vragenlijsten voor gedrags- en emotionele problemen
o Instrumenten ouders/leerkrachten p.238-239.
• H7 (overig): screeningstests, ontwikkelingsschalen, speciale doelgroepen
(verstandelijke, visuele of auditieve beperking), psychosociale problematiek en
stoornissen (waarvan psychometrie wel ondermaats is; toch regelmatig gebruikt),
expressietests en projectieve technieken
o Dit hoofdstuk beschrijft overige testen screeningstesten p.325
• H9: vragenlijsten gezinsdiagnostiek
o Vragenlijsten die betrekking hebben op het gezinsfunctioneren, de relatie
tussen gezinsleden en/of het ouderfunctioneren p.426
• H10: leervorderingentest, Cito-test en leerlingvolgsystemen
o Tabel 10.2 (toetsen voor individueel screeningsonderzoek leervorderingen)
p.469
• H11/12: intelligentietest
o Instrumenten door gehele hoofdstuk verwerkt
• H14: taaltests- en toetsen
o Taaltests, vragenlijsten en observatie-instrumenten p.689.
• H15: motoriektests
o Instrumenten screening 15.1 p.717
o Instrumenten p.718
o Instrumenten door gehele hoofdstuk verwerkt
• H16: neuropsychologische tests
o Tabel 6.2 overzicht van belangrijke neuropsychologische tests p.785
Handboek psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan kinderen en adolescenten 1
,Hoofdstuk 1: De plaats van diagnostiek binnen het hulpverleningsproces
Psychodiagnostiek = al onderzoek naar psychosociaal functioneren van persoon.
-beschrijven: betrouwbare en valide beschrijving psychosociale werkelijkheid
-begrijpen en verklaren: voor het voortbestaan problemen
-verklaring toetsen
Voor het hulpverleningsproces zie: passende interventies bepalen, bepalen wat effect is van hulp
(toetsen van verklaring) en onderzoek afstemmen op de hulpvragers zodat motivatie wordt versterkt
en gewenste veranderingen worden bevorderd. Er is een systeemgerichte visie.
Drie aspecten onderscheid alledaagse hulp/hulpverlening:
-relatie hulpverlener/hulpvrager (nooit spontaan, afspraken, beperkt in duur, tijdelijk)
-vaardigheden op gebied van methodisch reflecteren
-diagnosticeren en hulpverlenen en vereiste kennis.
Diagnosis = onderscheiding = door-en-door leren kennen.
Therapeutische diagnostiek = diagnostiek helpt de hulpvrager al zijn ervaringen opnieuw te
overdenken en ordening aan te brengen. Diagnostiek biedt dus al een begin van hulp.
Beschrijvende/verklarende hypothese moeten aan twee eisen voldoen:
-betrouwbaarheid: zo onafhankelijk mogelijk te zijn van het moment van onderzoek, de
onderzoeker of andere toevallige factoren.
-validiteit: daadwerkelijk betrekking te hebben op datgene wat bedoeld werd te beschrijven
of te toetsen
De empirische cyclus wordt hierin gevolgd (hypothesetoetsendmodel):
1. Observatie = verzamelen en groeperen gegevens
-kind praat veel minder dan op grond van de leeftijd wordt verwacht
2. Inductie = formuleren hypothesen o.b.v. waarnemingen
-kind heeft een gehoorprobleem
-kind te weinig gestimuleerd
3a. Deductie = afleiden van toetsbare voorspellingen uit hypothesen
-gehooronderzoek toont gehoorverlies
-uit gesprek ouders/thuisobservatie blijkt dat de ouders nauwelijks talige activiteit
ondernemen
3b. Operationalisering = bij iedere voorspelling worden nu adequate onderzoeksmiddelen
gezocht om voorspellingen toetsbaar te maken
4. Toetsing = nagaan of de voorspellingen uitkomen door nieuwe gegevens te verzamelen
5. Evaluatie = het terugkoppelen van uitkomsten van het onderzoek naar de hypothesen:
doorstaan of verworpen (nieuwe hypothesen eventueel)
Het hulpverleningsproces begint met screeningsonderzoek = beschrijvende diagnostiek
(onderzoekschema/heuristiek). Onderkennende diagnostiek = zijn bepaalde problemen aanwezig.
Gericht onderzoek = op basis van uitkomsten screeningsonderzoek (uitgebreidere instrumenten) =
toetsen hypothesen. Dit kan verklarend (causaal) = onderbouwde visie op oorzaken en
veranderbaarheid van het probleem. Je kan ook classificeren en indicerende diagnostiek uitvoeren.
Na de interventie heb je evaluatieve diagnostiek of routine outcome monitoring (ROM).
Van Strien = regulatieve cyclus (probleemoplossingsproces). Dit is geen alternatief voor de
empirische cyclus maar een kader (per fase wordt de empirische cyclus doorlopen). P.39
1. Probleemherkenning = oriëntatie hulpvraag, probleemelementen, protectieve factoren
-je gaat je hierbij aansluiten = algemeen werkzame factor
Handboek psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan kinderen en adolescenten 2
, 2. Probleemdefiniëring = beantwoorden wat de oorzaak is van het probleem =
probleemdefinitie. Verder onderzoek wanneer dingen nog bevestigd moeten
worden/complex. Of verschillende hypothesen met verschillende consequenties.
3. Handelingsmogelijkheden = bedenken mogelijke oplossing en afwegen alternatieven
4. Planning van de interventie
5. Uitvoering van de interventie (onderdeel is monitoring: uitvoering zoals gepland en wordt
gewenste/verwachte effect bereikt)
6. Evaluatie van de effecten (voldoende gewerkt, afgesloten kan worden of voortgezet)
Iedere regulatieve fase heeft eigen onderzoeksvragen (via empirische cyclus beantwoord). P.24
Hulpvrager heeft een consumentenrecht. Twee dingen staan tegenover elkaar: distantie
(onderzoekende houding en uitstellen oordeel) en nabijheid (persoonlijk presentie en veiligheid).
Compasion fatigue = te weinig distantie en emotioneel uitgeput raken als hulpverlener.
Intercultureel competent werken is belangrijk: open attitude en kennis. Binnen cultuur is er ook weer
variatie = intersectioneel denken (leeftijd, stadium, SES, sekse, seksualiteit). Niet elke stoornis wordt
in alle culturen als pathologisch erkend. Acculturatiestress = spanning tussen interne externe
(behoud eigen cultuur) aanpassingen (contact met dominante cultuur).
-beide behouden = integratie
-alleen dominante cultuur behouden = assimilatie
-niks behouden = marginalisatie
-behoud eigen cultuur = separatie
Expliciteren = duidelijk maken waarom iets wordt gedaan = verantwoorden van handelen =
accountability. Je kan een hulpverleningskader en juridisch kader onderscheiden.
Beide ouders moeten toestemming geven voor diagnostiek en hulpverlening = WGBO. Kinderen 12-
16 jaar: diens stem de doorslag geeft (het is niet per se nodig als daar een gegronde reden voor is).
Acute situatie is toestemming ouders niet nodig of bij noodzaak. Alleenstaande ouder is altijd nagaan
of er nog een tweede gezaghebbende is. P.35 (toestemmingsrechten)
Je moet toestemming vragen voor elk afzonderlijk onderzoek = informed consent. Altijd schriftelijk
bevestigen.
Leden van een multidisciplinair team hebben geen toestemming van hulpvrager nodig om elkaar
verslagen te mogen inzien: uitzondering is medisch dossier. Opvragen informatie is toestemming
beide ouders nodig. Verwijsindex risicojongeren = zodat hulpverleners niet langs elkaar heen
werken. Perspectieven waardoor de regulatieve cyclus als overkoepelend kader is gekozen:
1. Beperkte horizon: hulpverlener moet iets in handen hebben om kritisch te reflecteren
2. Procesmatig karakter
3. Complexiteit (vele bronnen van onzekerheid)
4. Normen en waarden
Hoofdstuk 2: Theoretische aspecten van diagnostiek
Diagnostiek wordt geleid door theoretische kennis. Inductie = van waarneming naar hypothese.
Daarna een deductie proces. Dan woorden onderzoeksinstrumenten gekozen = operationalisatie.
Ook informatie over statistiek m.b.t. testuitslagen is belangrijk. Getoetste theorie = geen keihard
feit: geconstrueerd gegeven en de uitkomst van een bepaald proces waarbij gekozen is voor
bepaalde theorieën en instrumenten. Transparantie is daarom belangrijk.
Elke discipline gebruikt eigen theoretische referentiekaders en hanteert daarin ontwikkelde criteria
(deelconclusies worden een conclusie). Ook een overkoepelend kader is hierin van belang = geen
superioriteit. Breder manier van kijken tijdens de regulatieve cyclus = biopsychosociaal model.
Handboek psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan kinderen en adolescenten 3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dwaynekarman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
