Psychopathologie 1.2
HC 1: Niet aangeboren hersenletsel & verstandelijke beperkingen
1, 2, 3, 4, 5. Symptomen, etiologie, beloop en prognose, behandelingen van niet-aangeboren
hersenletsel (NAH) en verstandelijke beperkingen (DSM-V);
Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) Verstandelijke beperking
Symptomen Hoofdpijn, verlamming, nek- en schouderpijn, moeheid, Lastig deelnemen aan de maatschappij, Moeite
irritatie, geheugenproblemen, problemen met plannen/ met rekenen, taal, lezen, schrijven,
organiseren/ overzicht/ concentratie Moeite om de wereld om zich heen te begrijpen
Afwijkend uiterlijk
Afhankelijk van omvang en locatie: Geen besef van eigen handelen
Verlies spierkracht, spasme, epilepsie, taal- en Moeite met emoties begrijpen en uiten
evenwichtsproblemen, coördinatiestoornis, verandering in
persoonlijkheid, zintuigelijke problemen, hallucinaties/
achterdocht, depressie
Diagnostiek MRI-scan, neuropsychologisch onderzoek Psychodiagnostisch onderzoek
Etiologie Traumatisch, buitenaf: Val, ongeluk, klap tegen hoofd, Prenataal: Erfelijk, infectie, intoxicatie van
shaken baby-syndroom, middelenmisbruik moeder, metabole ziekten
Perinataal: O2-tekort, hersenbloeding,
Niet-traumatisch, binnenuit: CVA, beroerte, permanente vroeggeboorte
hersenbeschadiging, hersenvliesontsteking, hersenoperatie, Postnataal: Hersentrauma, infectie, tumor,
intoxicatie, hersenvliesontsteking, psychosociale
verwaarlozing, ondervoeding
Epidemiologie Prevalentie: ±160.000 /jaar Prevalentie: ± 440.000 /jaar
Prognose Fysiek: Verlies kracht, pijn, verlamming, uitval zintuigen, Stoornis is blijvend,
en beloop evenwicht Beperkte leermogelijkheden,
Gedrag: Weinig ziekte-inzicht, gebrek aan (Verbetering) gedrag hangt af van:
inlevingsvermogen, ontremd gedrag, heftige emoties, - Ontwikkelingsfactoren
minder geduld, snelle irritatie - Mate comorbiditeit
Cognitief: Aandacht- en concentratieverschillen, - Omgevingsfactoren (hulpverlening)
ongevoeligheid voor prikkels, geheugenstoornis,
vermoeidheid Specifiek Syndroom van Down: verhoogde kans
Psychisch: Stemmingsstoornis (depressie), angststoornis, op vervroegd veroudering en Alzheimer.
hallucinaties, wanen, PTSS, verslaving Kans op psychische stoornissen groter door 1)
Sociaal: Verlies zelfredzaamheid, eenzaamheid, sociale meer risicofactoren, minder beschermende
isolatie, afname werk- en sociale participatie factoren, 2) vaker somatische en genetische
afwijkingen
Preventie Risicogroepen beschermen, fietshelmen, alcohol, Educatie van risico’s van middelengebruik
alarmsignalen leren herkennen tijdens zwangerschap, erfelijke ziekten uitzoeken
voor de zwangerschap
Behandeling Acute fase: Zorgen voor zo min mogelijk schade → Comorbide problematiek behandelen,
behandelingen etc ervaringsordening, totale communicatie,
Revalidatie- /herstelfase: Waar mogelijk terugbrengen van CGT, interventies gericht op sociale omgeving.
verloren functies/ cognities
Re-integratie- /participatie fase: Wat heeft de patiënt nodig
om dingen van voor het ongeval op te pakken?
Chronische- /stabilisatiefase: Patiënt weer naar huis,
wijkverpleging
1
, Ervaringsordening: Proces van het brein waarmee prikkels uit de werkelijkheid worden
verwerkt tot ervaringen die worden geordend. In de ordening van ervaringen spelen eerdere
ervaringen en emoties een belangrijke rol. De geordende ervaring vormt de bron van de
beleving.
Totale communicatie: Tegelijk of meer bewust gebruik maken van alle uitingsvormen van
communicatie om te zorgen dat de patiënt het begrijpt. (spraak, lichaamstaal, gebaren,
plaatjes, pictogrammen, braille)
NAH: Groep stoornissen die ontstaan door permanente beschadiging aan de hersenen. Het
ontstaat plotseling bij iemand die altijd normaal heeft ontwikkeld.
!Niet erfelijk (prenataal) of ontstaan door geboortecomplicaties (perinataal)!
VB: Beperkingen in het intellectuele en het adaptieve functioneren. Ontstaan voor, tijdens of
na de ontwikkeling van een kind gedurende een zwangerschap. → 3 domeinen
Domeinen intellectueel- en adaptief functioneren NAH
Conceptueel Sociaal Praktisch
Taal, lezen, schrijven, Besef van gedachten, gevoelens en ervaringen Verantwoordelijkheden (baan),
rekenen, praktische van anderen (empathie) zelfverzorging, huishoudelijke
kennis, problemen Interpersoonlijke communicatie, vriendschappen vaardigheden, geldbeheer,
oplossen, beoordelen sluiten, sociaal oordeelsvermogen, houden aan vrijetijdsbesteding, zelfmanagement,
situaties wetten/regels, zelfwaardering plannen van taken, gezondheid
Domeinen intellectueel- en adaptief functioneren VB
Conceptueel Sociaal Praktisch
Voorschoolse leeftijd: niet perse Onvolwassen in sociale interactie Persoonlijke verzorging passend,
verschillen Sociale signalering/ moeilijk Meer ondersteuning bij complexe taken,
Schoolleeftijd: problemen met lezen, waarnemen Vrijetijdsactiviteiten kunnen
schrijven, rekenen, klokkijken en steun Communicatie minder volwassen, overeenkomen met leeftijdsgenoten,
nodig, Problemen reguleren emoties, Steun nodig bij beoordelen eigen welzijn,
Volwassen: beperkingen abstract Inzicht in risicosituaties → Werk zonder nadruk op conceptuele
denken, executieve functies (plannen, Mogelijke manipulatie door vaardigheden
strategie kiezen, prioriteiten, anderen
organiseren), gebruik schoolse
vaardigheden, kortetermijngeheugen
2
