Domitius Ulpianus: “ubi societas, ibi ius”
• Verschillen tussen samenlevingen/staten (staat vs. rechtstaat)
o Elke samenleving (met minstens 2 mensen) heeft zijn eigen regels
§ Een voetbalploeg, scouts, gezin… iedereen heeft zijn regels (kunnen
verschillend zijn)
o Staat:
§ Grondgebied
§ Politieke organisatie (democratisch orgaan, dictator…)
§ Bevolking
§ Internationale erkenning (meerderheid ->Kosovo, Wit-Rusland,
Oekraïne worden niet door iedereen erkend)
o Rechtstaat:
§ Grondgebied
§ Politieke organisatie
§ Bevolking
§ Internationale erkenning
§ Grondwet
- Mensenrechten (belangrijkste, staan bovenaan)
- Scheiding der machten (WM: maakt regels; UM: voert ze uit;
RM: controleert of ze goed uitgevoerd worden)
à Media, kerk (verminderd sinds ’60) , vakbonden, reclame hebben ook macht
Elke staat is een samenleving, maar niet elke samenleving is een staat
Democratie= wil van de meerderheid en waar het volk inspraak heeft maar geen
minderjarigen…
Verband met de heersende economische opvatting
• Communistisch
o Denkt eerst aan de groep (bv China)
o Groepsrechten zijn hier veel later ingevoerd dan bv in China en Rusland
o Doelt op gelijkheid
• Kapitalistisch
o Persoon zelf staat centraal
o Grondwet: IK heb recht op vrije meningsuiting, gelijkheid…
o Bepaald door de economie: beter werken -> meer verdienen= kapitalisme
1
,Verschillende soorten rechtsregels:
• Berechtigingsregels (=procesrecht) -> procedureregels
o Hoeveel tijd heb ik om hoger beroep aan te tekenen?
o Hoe moet ik iets en welke termijnen moet ik respecteren?
o Deadlines zijn cruciaal!
• Wijzigingsregels
o Bv. wetboek van de VN wijzigen (enkele zinnetjes of artikels)
• Erkenningsregels (=gelding, interpretatie en verhouding)
o Wanneer mag je van euthanasie spreken?
o Wanneer is een huurcontract ongeldig?
o Wanneer heb je recht op een studieregeling?
à ALLES WAT INHOUDELIJK IS
Enkele verbanden:
Recht en godsdienst (belang secularistatie)
Secularisatie= scheiding tussen kerk en staat (de kerk beïnvloedt niet maar onderdrukt wel,
bv. jodenwijk aan station Antwerpen)
• Recht wordt bepaald door godsdienst
• Vakbond is een macht: ze geven een grote druk, want anders stakingen
Recht en moraal (positivisme vs. natuurrecht)
Moraal = ethische normen en waarden die worden bepaald door de samenleving
• Sociale zekerheid is gekomen
• Positivisme: recht staat genoteerd in boeken
• Natuurrecht: meer filosofisch, rechtvaardig
• Wat in BE mag, mag niet per se in het buitenland
Recht en sociale zeden (temporeel en cultureel bepaald)
• Gedragsregels en omvangsregels
o Vrouwen verdienen minder
o Vrouwen beperken in topfuncties (de wet zegt dat er een aantal vrouwen in
het bestuur moet zitten)
• Elementaire beleefdheid:
o Vroeger: vest mag niet uit
o Nu: hemdje is goed genoeg
• Vaste benoemdheid (overheid wilt dit weg)
Doel van het recht= het ordenen van een samenleving van mensen
• Recht en rechtszekerheid
Vb. ingeschreven op AP dus recht op aantal uren les
Rechtszekerheid= bij bepaald misdrijf is er vervolging bv. overval je wordt opgepak
• Recht en rechtvaardigheid (à niet hetzelfde)
Aritstoteles:
2
, • Publiekrecht: verdelende rechtvaardigheid vb. uw garanties krijgen tegen de
overheid
• Privaatrecht: vergeldende rechtvaardigheid vb. gericht op afdwingen, iemand
buitengooien
Het recht als middel
• Op niveau van de rechtsregel (=gedragsregel of normen)
• Op niveau van de rechtspraak
• Op niveau van de rechtshandhaving (=afdwingbaarheid)
Een poging tot definitie :
“het recht is een verzameling van rechtsregels in materiële zin en wordt gecreëerd door
mensen met als doel om hun samenleving te ordenen . Het toepassen en afdwingen van deze
rechtsregels moet bijdragen tot een vreedzame en rechtvaardige samenleving”.
Hoofdstuk 2: Indeling van het recht
• Objectief vs. subjectief recht
o Subjectief: afdwingen vh recht/zijn rechten en plichten die je aan iemand
toekent bv. leefloon
o Objectief: gaat over instelligen à Hoe komen we aan 150
volksvertegenwoordigers? Wanneer zijn er verkiezingen?
§ Een verzameling van het recht in het algemeen
• Materieel vs. formeel recht
o Materieel (=inhoudelijk): hoe ziet er een huurcontract uit?
§ Subjectiefrecht maar ruimer (subjectief is verbonden aan een individu)
§ Wat je gaat afdwingen vb recht op privacy
o Formeel: procedureregels (bevat spelregels) à hoeveel tijd heb je om naar
Cassatie te gaan?
• Het recht wordt onderverdeeld in domeinen:
o Volgens de activiteit die de regels ordent (bv. fiscaal recht)
o Volgens de techniek waarmee de regels worden geordend (bv.strafrecht)
o Volgens het niveau van totstandkoming van de regels (bv. Europees recht)
• Onderscheid heeft zowel didactistisch als rechtstheoretisch nut
o Didactisch: u kan de wet vinden voor bepaalde situaties
o Rechtstheoretisch: waarom is de rechtsregel tot stand gekomen, waarom
bestaat die?
Klassiek onderscheid tussen privaatrecht en publiekrecht
• Privaatrecht: het recht van de burger
o Private belangen (koop, huur)
o Relatie tussen burgers
o Vaak politieke inmenging bij zaken die privaat zijn
• Publiekrecht: het recht van het handelen van de overheid
3
, o Algemeen belang (veiligheid, volksgezondheid…)
o Verhoudingen tussen verschillende overheden onderling en de verhouding
overheid-burger
o Overheid is erbij getrokken
o Bepaalt door de samenleving
o Evolueert over tijd en ruimte
Overheidsinstellingen:
• NMBS à publiek bedrijf die privé taken uitoefenen
• DeLijn à “” (reclame= privaat)
• Bpost
• Stad/provincie Antwerpen
• …
UA,AP,KDG à semi-overheidsinstellingen
AP is een publieke instellling met privé taken (verhuren van lokalen) <-> KDG is een private instelling
met overheidstaken
Onderscheid is thans voor een groot deel achterhaald
• Privépersonen kunnen worden belast met overheidstaken
• overheden kunnen deelnemen aan het privaatrechtelijke rechtsverkeer
• vb. de lijn is taak van algmeen belang maar maakt ook reclame: private taak
Vervlechting private belangen en algemeen belang:
o Bv sluiting Ford Genk te Genk (18/12/2014)
o Bv sluiting Caterpillar te Gosselies (02/09/2016)
§ Privaat bedrijf maar de overheid komt zich moeien omdat het anders
tot zoveel werklozen zal leiden waardoor de overheid meer zal
moeten betalen
o Bv aankoop mondmaskers Corona (2020)
Niet altijd (nog) een duidelijk onderscheid tussen privaat-en publiekrecht
• Rechtstakken (bv sociaal zekerheidsrecht)
• Rechtinstellingen (bv huwelijk)
Sluitende opdeling privaat/publiekrecht onmogelijk
Privaatrecht
• Personen-en familierecht
• Familiaal vermogensrecht
• Verbintenissenrecht
• Zakenrecht
• Handelsrecht
o Hoe mag je reclame maken, wanneer mag je korting geven, wanneer zijn het
solden à niet van toepassing op de overheid
• Vennootschapsrecht
o Vanuit privaat een publieke toets aangeven
• Sociaal recht
• Burgerlijk procesrecht
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur mauransuys. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
