GERIATRIE 3
DEEL 1: THEORIE
Tendensen en initiatieven in de maatschappij
,Actuele tendensen
Wijze waarop personen leven, wonen en verzorgd willen worden verandert continu
Vlaanderen vergrijst en verzilvert
Oudere populatie wordt steeds ouder en vormt dus grotere en belangrijke groep
2020: 1/5 Vlamingen ouder dan 65 jaar
2030: 1/4 Vlamingen ouder dan 65 jaar
2010: 5% van totale bevolking waren 80 plussers
2030: 7% “
2040: 9% “
Cijfers zijn schattingen gemaakt in 2000 = zijn een onderschatting omdat we nu
verder staan in wetenschap, technologie, … ouderen kunnen steeds ouder worden
door een steeds betere zorg
2014: levensverwachting vrouw 83,50 jaar en man 78,56 jaar
2060: levensverwachting vrouw 89,09 jaar en man 86,70 jaar
Tendens = we worden steeds ouder – vooral vrouwen, mannen maken wel een
inhaalbeweging (het verschil wordt minder groot)
Stijging van levensverwachting en vergrijzing zijn belangrijke factoren in toename van
aantal chronische ziekten + leeftijd gerelateerde welzijns- en gezondheidsnoden
zullen impact hebben op de vraag naar welzijns- en gezondheidszorg
Hoger opgeleid, vitaler en mondiger
Oudere personen (nu) zijn beter en meer geïnformeerd, kritischer en mondiger dan 50
jaar geleden
Bv inspraak tegen huisarts (vroeger niet gepast)
Hoe hoger iemand is opgeleid, hoe beter de gezondheid
Hoe lager de scholing, hoe groter het risico op slechtere kwaliteit van leven – meer
lijden – meer chronische aandoeningen – minder goede geestelijke gezondheid – meer
langdurige functionele beperkingen
Actief leven heeft positieve impact op welzijn en gezondheid van mensen
Gezinsverdunning, toenemend aantal alleenstaanden en druk op
mantelzorgers
Toenemende gezinsverdunning zorgt voor stijging in één- en
tweepersoonshuishoudens (toeschrijven aan vegrijzing en echtscheidingen)
Ouderen hebben vaak vroeger niet gewerkt of geen opleiding gevolgd en hebben
hierdoor kleiner netwerk
+ ze wonen ook vaak alleen
Ergotherapeut: kijken of er nog bepaald netwerk opgebouwd kan worden
Door toenemende eenpersoonshuishoudens en langer alleen thuis wonen
eenzaamheidsvraagstuk vergroot = bedreiging voor psychische en sociale
gezondheid van ouderen
voorkomen van isolement, vereenzaming en verwaarlozing
,Tweeverdienersmodel heeft invloed op beschikbaarheid van mantelzorg
= tweeverdieners geconfronteerd met complexiteit van verschillende rollen (ouder,
partner, kind, verzorger)
Toenemende diversiteit en intercultureel werken
Aantal ouderen met andere origine is nu kleine groep maar wordt steeds groter
= verschillen van achtergrond, geloofsovertuiging, seksuele voorkeuren, inkomen,
gezondheid, …
= vraagt bijzondere aandacht in ouderenzorgbeleid
“Hoe diverser het publiek, hoe uitdagender de noden en wensen van deze mensen
steeds worden”
Mensen met Marokkaanse of Turkse origine maken weinig tot geen gebruik van
voorzieningen in ouderenzorg zorglast in familie wordt door mantelzorger gedragen
Kansarmoede bij ouderen
Personen ouder dan 65 jaar hebben groter risico op armoede
Beschikbaar inkomen lager dan armoede-drempel (1 115 euro per maand).
Ouderen kampen vaker met hogere gezondheidskosten en extra kosten voor
thuiszorg en hulp.
In 2015 loopt in België 15,4% van de ouderen een armoederisico.
Armoederisicopercentage houdt geen rekening met eigendommen
Armoede leidt tot lagere cultuurparticipatie, minder buitenkomen en hierdoor minder
sociale contacten, minder goede woonomstandigheden en uitstel van
gezondheidszorgen
Ouderen willen graag thuis blijven wonen, wonen vaak in verouderde woning – niet
altijd in de mogelijkheid om dit aan te passen, energiefactuur, … = alles wordt steeds
duurder en dus ook moeilijker om alleen te blijven wonen
Armoede en dementie
Dementie kan je deels voorkomen door een gezonde levensstijl (voor je 40 jaar)
= kans op dementie 40% verminderen
= gezonde voeding, voldoende sociale contacten, voldoende bewegen, cognitief actief
blijven
Als je de financiële middelen niet hebt is er kans dat je minder goede levensstijl zal
hebben bv gezond eten is vaak duurder, fitnessabo, …
• Armoede heeft negatieve gevolgen voor de gezondheid en levensverwachting
• Psychosociale en economische onzekerheid leidt tot cogniteve achteruitgang
• Leefomgeving en leefstijl van mensen in armoede verhoogt de kans op
vasculaire dementie en Korsakov
• Armoede versnelt de biologische veroudering dus hebben deze mensen ook
meer kans op dementie
• Beperkte toegang tot gezondheidszorg verhoogt het gezondheidsrisico
Medische en technologische ontwikkelingen en innovaties
Nieuwe geneesmiddelen, technieken, innovaties en behandelmethoden zorgen ervoor
dat levensverwachting toeneemt
Digitalisering van zorgdossier maakt het mogelijk om snel en duidelijk gegevens te
delen
, Door gebruik van technologie kan zorg efficiënter georganiseerd en uitgevoerd
worden
- Elektronisch zorgdossier
- Dwaal- en valdetectie bv horloge (maar let op voor privacy)
- eHealth
- Vitalink
InterRAI
Hulpmiddel voor zorgverleners en organisaties om noden en functioneren van
personen in complexe zorgsituaties op te volgen = beoordelingssysteem waarin je als
zorgverlener kan werken
Vragen invullen over patiënt, per dimensie = multidisciplinair werken om een geheel
te krijgen
We willen de mogelijkheid hebben om de zorg in Vlaanderen te vergelijken met
andere landen
= nood aan vergelijking = InterRAI/BelRAi kan hierop een antwoord bieden
Nadelen
- Zorgen over betaalbaarheid
- Zorgen over haalbaarheid … want demografische evoluties, medische
wetenschap, economische omstandigheden, kenmerken zorgsysteem
o Systeem moet mee evolueren maar lukt dit wel met de wetenschap en
medische wereld die vooruit gaat?
o Fragmentering binnen sectoren: alle settings werken op andere manieren
o Complexe zorgtrajecten
o Vele organisaties en professionals moeten communiceren
nood aan multidisciplinariteit waarbij iedereen zelfde taal spreekt
Kenmerken
Vragenlijst aan patiënt (of mantelzorger of netwerk als het aan patiënt niet
gaat) + aanvullend aan familie, naasten, … hier zijn algoritmes aan
verbonden en zo resultaten bekomen
Invloed op verschillende niveaus
Macro: maatschappij en zorgorganisaties = als iedereen met zelfde systeem zal
werken, kunnen we beleid makkelijk vergelijken met andere landen
- Zorgorganisaties: kijken naar onderschatten/overschatten van onze cliënt – als
we het systeem invullen krijgen we outcome van wat patiënt kan en niet kan -
als we dit niet invullen is er een kans dat we over of onderschatten, als we het
wel invullen krijgen we een heel duidelijk beeld van de cliënt
- Belangrijk om mee te nemen want als je cliënt gaat onderschatten, ga je
misschien te veel personeel inschakelen
Meso: teamleden – professionals = systeem gaat ons verplichten om multidisciplinair
samen te werken, elk deel van team wordt betrokken door het in te vullen
= dwingt ons om alles in kaart te brengen want we moeten hele vragenlijst doorlopen
gericht zorgplan opstellen voor cliënt
