Crossculturele Psychologie
LES 2: CULTUUR
gebiedsomschrijving: Cultuurverschillen én gelijkenissen onderzoeken in psychologische fenomenen: voelen,
denken en doen.
belang crossculturele psychologie
WEIRD
- white
- educated
- industrialized
- rich
- democratic
→ Studie: > 4000 onderzoekspapers bekijken
Deelnemers: 95%: VS, Europa en Engels sprekende landen (bv. Australië) MAAR deze landen omvatten slecht 12%
wereldbevolking! + 68% VS, waarvan 2/3 undergraduate students
besef eigen culturele bril(len)
Cultuur beïnvloedt ánderen” eigen cultuur “onzichtbaar
bv: kinderen in hokjes buiten laten slapen (gewoon in Finland), bij ons dus niet!
= etnocentrisme tegengaan: De houding waarbij de eigen omgeving, het eigenvolk of de eigen cultuur bewust of
onbewust als maatstaf gebruikt wordt om de rest van de wereld te beoordelen
- ‘wij’ zijn normaal en ‘zij’ zijn afwijkend
etnocentrisme tegengaan
- psychologie als wetenschap is niet immuun voor etnocentrisme
- etnocentrische keuze onderzoeksvragen → bv weinig onderzoek naar psychologische gevo
van ondervoeding
- etnocentrische concepten / metingen → bv vertekende maten van ‘autonomie’ of ‘intellige
- etnocentrische interpretatie bevindingen → bv ‘positive parenting’ als norm
waardering en respect voor andere culturen
cultuur kan gevoelig onderwerp zijn
Wat is cultuur?
definitie(s) van cultuur
- interpretatie kan breed of eng zijn
- brede zin: natuur tgo cultuur → dat wat de mens schept
- enge zin: kunstuitingen, bedrijfscultuur & jongerencultuur
= een deel van de menselijke omgeving dat door de mensen gemaakt is
- materie (objectief aspect)
- immaterie (subjectief aspect)
‘Cultuur is de collectieve mentale programmering, die de leden van één groep op de categorie mensen
onderscheidt van die van een andere (HOFSTEDE)
cultuur is
, - een door de gemeenschap gedeeld systeem
- van waarden, normen, ideeën, attitudes, gedragingen, communicatiemiddelen en de producten ervan
- die van generatie op generatie worden overgeleverd
cultuur is gedeeld
- voor cultuur is een groep(je) nodig
- de mate waarin waarin varieert: individuele verschillen binnen eenzelfde cultuur
- en verschillen tussen culturen: tight vs. loose cultures
wordt overgebracht door socialisatie
- enculturatie: cultuuroverdracht in tijd
- acculturatie: cultuuroverdracht in geografische en sociale ruimte
→ hersenen zijn deel van menselijke natuur maar worden ook gevormd door (culturele)
ervaringen
cultuur is dynamisch
- cultuur beïnvloedt gedrag en vice versa
- een nieuwe (sub)cultuur kan zich soms snel vormen
cultuur is adaptief
- cultuur is de aanpassing van de menselijke soort op ecologische, sociopolitieke en biologische factoren
- ecocultureel perspectief → ecologisch en cultureel (de ecologische omgeving waarin
mensen functioneren, is van invloed op de cultuur)
- bv tseetseevlieg in Afrika
- bv overbevolking in Tokio
wat is cultuur (niet)?
- ras: fysieke kenmerken → Europas vs. VS
- nationaliteit: staatsburgerschap → vaak zelfde cultuur, maar ook heterogeniteit (cultuur
kan nationaliteiten overstijgen) , in crosscultureel onderzoek vaak vergelijking van landen
disclaimer
ruim of eng, individuele variatie, dynamisch,... → cultuur is moeilijk af te bakenen
- risico op veralgemening, stereotypering, essentialisme
absolutisme vs relativisme
absolutisme
- psychologie wordt niet beïnvloed door de culturele context
- extreem universele aanpak, zoeken naar psychologische functies die geheel cultuurvrij zijn
- sensorische, motorische functies (bv: Ishihara test voor kleurenblindheid) , zie fig
- functies van jonge leeftijd (bv: objectpermanentie, 8 maand)
→ kritiek op absolutisme in extremis:
- zeer abstracte functies (bv: taalontwikkeling)
- wat met vele betekenisvolle culturele variatie?
- ons brein is heel plastisch, machinekamer wordt beïnvloed door onze (culturele) ervaringen
relativisme
- er bestaat geen contextvrije psychologie
- iedereen maakt deel uit van één of meer culturen
- menselijke psychologie kan slechts begrepen worden binnen de context van de cultuur waarin het
verschijnt
- bv: numerisch redeneren met een telraam
, - bv: for a specific observation a belch is a belch. But within an inferential framework a belch is an
‘insult’ or a ‘compliment’
→ kritiek op relativisme in extremis:
- te verschillend om te kunnen interageren?
- algemene morele standaarden en wetgevingen?
- niet vergeten dat we over culturen heen ook enorm veel gemeen hebben
zit de waarheid in het midden?
gematigd absolutisme/gematigd relativisme → erkenning van gelijkenissen en verschillen
LES 3: ONDERZOEKSMETHODEN | OVERZICHT
Samenstelling van de steekproef
Methode 1: Random Sampling
- betekent: willekeurig, toevallig
- het bekijken van verspreiding kenmerken over groepen zonder duidelijk verwachtingspatroon
methode 2: Systematische sampling
- betekent: met een vooraf bedachten systematiek
- het selecteren van groepen op basis van theoretische veronderstelling
maar veel onderzoek: convenience sampling
- betekent: gemak
- deelnemers zijn degenen die je gemakkelijk kan bereiken of die zelf interesse hebben in het thema
bv: studenten als convenience sample → pro: vaak vergelijkbaar, conservatieve toetsing van
cultuurverschil in gedrag → contra: cultuurverschil niet detecteren (ten onrechte aanhouden van
nulhypothese), beperkte representativiteit (ten onrechte veralgemenen)
aandachtspunten
- wees je bewust van elke keuze en welke invloed die kan hebben op je resultaten
- generaliseerbaarheid
- vergelijkbaarheid: deelnemersgroep moet gelijkaardig zijn in de verschillende culturen
- belang van culturele kennis
type onderzoek
kwalitatief kwantitatief
interviews, observaties, inhoudsanalyse vragenlijsten, experimenten
luisteren, kijken meten, testen
info komt vooral vanuit de mensen zelf onderzoeker test specifieke hypothese
dieper inzicht in waarom, motivaties, wensen algemene wetmatigheden zoeken
subjectieve interpretatie van gelijkenis/verschil statistische test van gelijkenis/verschil
kleine steekproef (tijdsintensief) grotere steekproef
Kwalitatief onderzoek
interviews
- open vragen stellen aan mensen om diep inzicht te krijgen in hun persoonlijke ervaringen, mening,
gevoelens, redenen,...
