PERSONENRECHT
HOOFDSTUK 1 DE VIER KWADRANTEN
Uitgangspunt was dat de vier kwadranten ( seks, voortplanting, paarvorming, ouderschap)
voorkwam en samengehouden werd door het huwelijk.
Door evoluties zijn deze kwadranten zijn geleidelijk uit elkaar geschoven.
Seks en voortplanting horen niet meer samen door mogelijkheid om seks te hebben zonder
voortplanting.
Tevens zijn Paarvorming en ouderschap uit elkaar getrokken èDit voornamelijk door arrest-Marckx.
Paula Marckx kreeg een buitenhuwelijks kind. Deze kinderen kregen niet dezelfde rechten als
kinderen die binnen de huwelijk geboren werd. Zij stapte naar EHRM op 13 juni 1979 want vond dit
discriminatie. EHRM oordeelde dat buitenhuwelijkse kinderen niet verschillend mogen worden
behandeld.
Na jaren 90 trekken de kwadranten verder uit elkaar. Biologische en juridische ouderschap vallen niet
meer samen. Seks kan ook zonder paarvorming. Ze zijn niet meer onlosmakelijk met elkaar
verbonden.
Tot 1987(afstammingswet) waren de 4 kwadranten geïntegreerd in één familierechtelijk systeem:
het huwelijk. Sindsdien vindt een verbrokkeling plaats en evolueren de vier genoemde bestanddelen
van het familierecht zelfstandig van elkaar in een uiteenlopende richting
TENDENZEN
- Emancipatie: het streven naar een volwaardige plaats in de samenleving vanuit een
achtergestelde positie. Bv vrouwen, kinderen, gehandicapten..
- Individualisering waarbij er niet werkt wordt met een standaard pakket, maar waarbij iedereen
zijn eigen keuzes maakt. Dit voornamelijk door minder impact van kerk. Bv beslissing of je wil
trouwen of samenwonen met man of vrouw. è Autonomie stijgt.
- Grondrechten zijn in sterke mate toegenomen. Internationale grondrechtenbepalingen die
directe werking hebben in België.
- Verfeitlijking: recht houdt ervan om categorieën te maken ( bv minderjarigen, gehuwden) elk
categorie heeft zijn rechtsgevolgen (bv minderjarigen mogen geen iPhone kopen). We gaan
feitelijk kijken wat je kan maken en afstappen van de categorieën.
HOOFDSTUK 2 PERSONEN
1. WAAROVER GAAT HET ?
HET BEGRIP PERSOON ALGEMEEN
Wat is een persoon? Geen wettelijke definitie, wel aanwijzingen in BW
1
,a. Art. 3:38 BW Voorwerpen, ongeacht of ze natuurlijk of kunstmatig, lichamelijk of onlichamelijk
zijn, zijn te onderscheiden van dieren. Voorwerpen en dieren zijn te onderscheiden van
personen.
b. Art. 3:35, tweede lid BW Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon heeft een vermogen en,
behoudens indien de wet anders bepaalt, slechts één enkel vermogen.
Er is een driedeling. Voorwerpen, personen en dieren. Wij zien geïnteresseerd in personen.
Mensen en door mensen opgerichte rechtspersonen hebben rechten hebben rechtspersoonlijkheid:
ze kunnen deelnemer aan het rechtsverkeer, hebben rechten en plichten
Antropocentrisme : mensen staan centraal
VOORBIJGESTREEFD
In oud BW werden dieren als voorwerpen gezien. Maar, toenemende de-objectivering voor dieren in
het recht.
In nieuw BW
• Nieuwe goederenrecht
• Art. 3.38 Voorwerpen, ongeacht of ze natuurlijk of kunstmatig, lichamelijk of
onlichamelijk zijn, zijn te onderscheiden van dieren. Voorwerpen en dieren zijn te
onderscheiden van personen.
• Art. 3.39 Dieren hebben een gevoelsvermogen en hebben biologische noden.
De bepalingen met betrekking tot lichamelijke voorwerpen zijn op dieren van
toepassing, met inachtneming van de wettelijke en reglementaire bepalingen ter
bescherming van dieren en van de openbare orde.
è toch is recht van voorwerpen toepasbaar op dieren. Artikel is dus louter
symbolisch.
Familierecht is een trendsetter. Ook over huisdieren moet er een regeling komen (bv
omgangsrechter) Niet louter kijken vanuit eigendomsrecht , ook verblijfsregeling dat voorkomt uit de
relatie tussen persoon en dier. Dier heeft ook zijn rechten dus moet je het gezien als een quasi-goed.
2. DE NATUURLIJKE PERSOON
2
,DE GEBOORTE
Basisregel: een natuurlijke persoon wordt naar huidige recht als regel rechtspersoon vanaf zijn
geboorte als levende en levensvatbare mens.
Artikel 3:13 BW Zakelijke rechten kunnen één of meer titularissen hebben. Deze moeten bestaan of
minstens verwekt zijn op het ogenblik van het ontstaan van het recht, op voorwaarde dat
ze levend en levensvatbaar worden geboren.
Levend: teken van leven op he moment van geboorte (bv ademen)
Levensvatbaar : noodzakelijke menselijke eigenschappen beschikken om zelfstandig in leven te
kunnen blijven. Wet vermoed vanaf 180 dagen na verwerking levensvatbaar te zijn.
à De geboorte moet uiteraard ook kenbaar gemaakt worden aan de overheid en opgenomen
worden in de registers van de burgerlijke stand. Dat gebeurt door middel van een geboorteakte. De
opmaak van een geboorteakte verloopt in twee stappen: KENNISGEVING & AANGIFTE . Artikel 42
oud BW
KENNISGEVING
• WANNEER? EERSTE WERKDAG (MA-ZA) NA DE BEVALLING bij ABS
• WIE? IN ZORGVOORZIENING àVERANTWOORDELIJKE(/AFGEVAARDIGDE)
THUIS/ANDERE PLAATS à ARTS, VROEDVROUW, AANWEZIGE,
PERSOON VAN WIE HET HUIS IS
• WAT? FEIT VAN GEBOORTE EN MEDISCH ATTEST
• WAT ALS NIET? GELDBOETE EN/OF GEVANGENISSTRAF
AANGIFTE
• WANNEER? BINNEN 15 DAGEN NA BEVALLING
• EXCL. DAG VAN BEVALLING
• LAATSTE DAG ZA-ZO-FE à EERSTVOLGENDE WERKDAG
• WIE? VADER/MEEMOEDER EN/OF MOEDER
• WAAR? GEMEENTEHUIS PLAATS VAN GEBOORTE
• WAT? ART. 44 OUD BW
3
, • WAT ALS NIET? GELDBOETE EN/OF GEVANGENISSTRAF
AKTE OPGESTELD OBV GEGEVENS KENNISGEVING (ookal ouders niet aangifte doen)
WAT MET KIND DAT ONMIDDELLIJK OVERLIJDT ?
Akte van geboorte en akte van overleiden opmaken voor kinderen die leven en levensvatbaar
geboren is.
- 2 redenen:
o emotionele rouwverwerking van ouders
o juridische reden: Kind dat levend en levensvatbaar geboren kind heeft
rechtspersoonlijkheid ( bv erfenis)
Artikel 43 Oud BW: § 1. De vader of de meemoeder, en de moeder, of één van hen, doen de
geboorteaangifte bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de geboorteplaats, binnen vijftien
dagen na de geboorte. Is de laatste dag van die termijn een zaterdag, een zondag of een wettelijke
feestdag, dan wordt de termijn verlengd tot de eerstvolgende werkdag.
§ 2. Indien er geen aangifte werd gedaan overeenkomstig § 1, of wanneer de ouders zich hiervan
onthouden, maakt de ambtenaar van de burgerlijke stand de geboorteakte op, op basis van de
kennisgeving bedoeld in artikel 42.
§ 3. De Koning kan de voorwaarden bepalen voor een elektronische aangifte van de geboorte.
§ 4. De ambtenaar van de burgerlijke stand maakt de akte van geboorte onmiddellijk op.
à Wat met geboortes in een vliegtuig/schip ? Gezagvoerder moet proces verbaal opstellen (naam
kind, moeder) . Bevind de vliegtuig/schip in Belgische luchthaven dan moet die met de pv gaan naar
dichtstbijzijnde ABS of consulaat indien niet Belgische op grondgebied.
DE DOODGEBOORTE
à akte van levenloos kind verschilt van geboorte en overlijdensakte. Een akte van overlijden kan
enkel worden opgesteld met betrekking tot een overleden persoon -> terwijl bij levenloze geboorte
of overlijden voor de vaststelling van de geboorte nooit rechtspersoonlijkheid is ontstaan.
4
