GRONDWETTELIJK RECHT – SOTTIAUX
Inhoud
Deel 1: algemene inleiding............................................................................................................ 2
H1: Basisbegrippen en centrale thema’s....................................................................................2
Functies van de grondwet....................................................................................................... 2
De grondwet in de formele en de materiële zin......................................................................5
Enkele belangrijke classificaties.............................................................................................. 5
Enkele centrale thema’s van het publiekrecht......................................................................10
H2: bronnen van het grondwettelijk recht................................................................................12
Belgische grondwet............................................................................................................... 12
overige belgische publiekrechtelijke bronnen.......................................................................18
europese bestuursniveau...................................................................................................... 21
H3: verhoudingen in de gelaagde rechtsorde...........................................................................25
algemene begrippen............................................................................................................. 25
verhouding tussen rechtsnormen van internationale, Europese en nationale rechtsordes. . .27
deel 5: grondrechten................................................................................................................... 34
H1: algemene leerstukken....................................................................................................... 34
filosofische grondslagen........................................................................................................ 34
historische evolutie en de voornaamste bronnen..................................................................35
categorieën van rechten....................................................................................................... 37
toepassingsgebied van de grondrechten..............................................................................38
interpretatie van de grondrechten........................................................................................39
Beperkingen van de grondrechten........................................................................................40
grondrechten in de gelaagde rechtsorde..............................................................................45
H2: overzicht van enkele belangrijke grondrechten.................................................................48
vrijheid van meningsuiting.................................................................................................... 48
vrijheid van vergadering en vereniging.................................................................................51
vrijheid van gedacht, gewezen en godsdienst.......................................................................54
recht op eerbiediging van het priveleven..............................................................................56
gelijkheidsbeginsel en het verbod van discriminatie.............................................................58
Enkele andere grondrechten................................................................................................. 63
1
,DEEL 1: ALGEMENE INLEIDING
Https://www.belgischegrondwet.be/
H1: BASISBEGRIPPEN EN CENTRALE THEMA’S
FUNCTIES VAN DE GRONDWET
2 beroemde historische teksten:
- United States, declaration of Independence, 4 juli 1779
o Thomas Jefferson
o Onafhankelijkheid van 13 Britse kolonies
- Declaration des droits de l’homme et du citoyen, 1789
o Verklaring van de Rechten van de mens en de burger
o Franse nationale grondwetgevende vergadering
o Lafayette
- Belangrijke invloed op Belgische grondwet en de Europese constitutionele verdragen
- Krachtige en eloquente formulering
o Ideeën en principes die aan grondwettelijk recht ten grondslag liggen
EERSTE FUNCTIE: DEMOCRATISCHE ORGANISATIE VAN DE OVERHEIDSMACHT
= een positieve functie: overheid tot stand brengen (constitueren)
- Regering maken + bevoegdheden van de overheidsorganen verdelen
- Primaire rechtsbron van het rechtssysteem: totstandkoming en geldigheid van normen
- Politieke gemeenschap rechtsgemeenschap
o Feitelijke macht gelegitimeerde macht/rechtsmacht/bevoegdheid
! Niet elke staat met een GW = een democratische staat
- Bv. Iran: wel een GW maar niet democratisch
Moderne GW: organisatie moet berusten op democratie/instemming geregeerden
- Volkssoevereiniteit
o Hoogste macht bij het volk en de overheid wordt georganiseerd door de grondwet
Facadegrondwetten = niet-democratische grondwetten
- Maar: meningen over de democratie verschillen
- Soms ook een democratisch tekort in de Belgische GW en de Europese constitutionele
verdragen
TWEEDE FUNCTIE: BEPERKEN VAN DE OVERHEIDSMACHT
= negatieve functie: gematigd bestuur en willekeur vermijden
- Machtsmisbruik tegengaan
- Vrijheid van de burgers beschermen
Technieken om de overheidsmacht te beperken
MACHTENSCHEIDING
Horizontale machtenscheiding Verticale machtenscheiding
= functionele machtenscheiding = territoriale machtenscheiding
= taken en bevoegdheden overheid = bevoegdheden overheid aan
binnen één overheid aan verschillende verschillende territoriale overheden (bv.
ambten en organen unie, staat, lokaal…)
Trias politica Gelaagde rechtsorde
- Wetgevende macht - Recht kan niet worden herleid tot 1
2
, = opstellen van algemene regels overheid
- Uitvoerende macht - Verschillende overheidsverbanden;
= regels doen naleven gemeente, provincie,
- Rechterlijke macht gemeenschappen, gewesten,
= oordelen over geschillen mbt de federale staat, Europese unie…
regels - Lokaal, regionaal, supranationaal
- Montesquieu en internationaal niveau
o Willekeur minimaliseren
o Machten roepen elkaar Opgenomen in de grondwet
terug - Elke overheid kan een eigen
o Beschreven in hoofdstuk grondwet aannemen =
‘over de Engelse constitutioneel pluralisme
staatsinrichting’
o 18e -eeuwse Britse Ideaal van instemming der geregeerden in
constitutie was superieur: Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring
machtenscheiding (checks - Machtsmisbruik tegengaan
and balances) - Meer democratie (hoe groter het
bestuursniveau, hoe minder
Doel inspraak voor de burger)
- Machtsmisbruik tegengaan + Subsidiariteitsbeginsel
vrijheid van de burgers waarborgen
- Arbeidsverdeling en functionele Subsidiariteitsbeginsel
specialisatie - Hogere instantie moet taken
o Sommige overheidsfuncties overdragen aan de lagere instantie
zijn gebaat bij expertise en indien dit mogelijk is
onafhankelijkheid eerder
dan bij legitimiteit
Absolute Checks and Federalisme Decentralisatie
machtenscheiding balances = bevoegdheden = bevoegdheden
= machten duidelijk = evenwicht tussen voor verschillende van centrale
onderscheiden en de machten om autonome overheden aan
voor onafhankelijke machtsconcentratie rechtsordes ondergeschikte
organen te vermijden besturen
- Onderlinge
controle
- Participatie
in elkaars
functies
Amerikaans presidentieel regime: scheiding en samenwerking tussen de machten
- Afzonderlijk verkozen organen
o Wetgevende macht = president
o Uitvoerende macht = congres
o De ministers hebben geen verantwoording af te leggen aan het parlement
- Onderlinge controle en samenwerking
o Vetorecht president over een wetsvoorstel
o Veto kan overstemd worden door 2/3 van het Huis van Afgevaardigden en Senaat
o Benoeming van de rechters is een rol van de president
Parlementair systeem: geen strikte scheiding tussen parlement en regering, er is politieke
controle (parlement vormt de regering)
Frans systeem van administration-juge
- Bestuurlijke overheden moeten zichzelf controleren
o Vandaag in FR: jurisdictioneel dualisme
Administratieve rechtscolleges voor bestuursgeschillen
3
, RvS is onafhankelijk
Verschillende rechtscolleges naast elkaar
o Tegenover: jurisdictioneel monisme: gewone rechter ook bevoegd voor geschillen
tussen burger en bestuur
- Verbod op grondwettigheidscontrole van wetten
o Rechter zou terrein van de wetgever betreden
VERANKERING VAN RECHTEN EN VRIJHEDEN
Oorsprong:
- Magna Carta
o Vrijheden ondertekend door koning Jan Zonder Land
o O.a. habeas corpus: niet gevangennemen zonder vonnis
- Blijde inkomst van hertogdom Brabant
o Macht hertog Brabant beperken
o O.a. recht vrijemeningsuiting parlementsleden + geen belastingen zonder
instemming van de steden en de gewesten
- Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring
o Alle mensen als gelijken worden geschapen
o Door schepper met zekere onvervreemdbare rechten begiftigen (leven, vrijheid en
nastreven van geluk)
- Franse verklaring van de rechten van de mens en de burger
o Natuurlijke, onvervreemdbare en heilige rechten van de mens
- Locke
o 3 onvervreemdbare rechten: life, liberty and property
o Overheid moet die rechten beschermen
- Amerikaanse GW: evident dat de overheid ze niet mag schenden, dus niet opgenomen
o Later de Bill of Rights als amendement toegevoegd om zo meer staten te
overtuigen van de GW
Grondrechten vandaag:
- Titel II in de Belgische GW
- Europees verdrag voor de rechten van de mens
- Handvest van grondrechten van de Europese Unie
= inhoudelijke beperking van de overheidsmacht
- Regering kan geen beslissingen nemen tegen de individuele vrijheid
Besluit: grondwet als maatschappelijk contract
- Overeenkomst tussen vrije individuen om georganiseerde politieke gemeenschap te
vormen
- Individu staat vrijheid af aan de overheid in ruil voor bescherming van de individuele
vrijheden
- We doen dit door de natuurlijke staat van het vrije individu
o Thomas Hobbes
Staat van oorlog: allen tegen allen
Elke handeling is uit eigenbelang
o John Locke
Overheidsmacht moet begrensd worden
Regering is er door instemming burgers en moet dus de natuurrechten
handhaven
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur janavleminckx. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
