Resume
Samenvatting AR - 2024-25
- Cours
- Algemene rechtsleer
- Établissement
- Universiteit Gent (UGent)
Dit is een samenvatting van mijn notities van de lessen + ppt's, aangevuld met het boek.
[Montrer plus]
Livre connecté
Titre de l’ouvrage:
Auteur(s):
- Édition:
- ISBN:
- Édition:
Aperçu du contenu
WAT IS RECHT?INLEIDING: EEN MOEILIJKE VRAAG
1. DE ULTIEME DEFINITIE ONTBREEKT
Tot op heden: geen sluitende definitie van recht
- Kant: ‘nog steeds zoeken juristen naar een definitie van hun rechtsbegrip’
- Zelfs de definitie uit Basisbegrippen in niet volledig
Voorbeeld examenvraag: hij geeft een definitie van recht volgens een bepaald perspectief -> jij
moet in kaart brengen welke keuzes er gemaakt worden in die definitie
Recht volgens:
Oliver Wendell Jones De voorspelling van wat rechters in de praktijk doen
Hans Kelsen Dwang als onderscheidingscriterium bij uitstek
Basisbegrippen Een geheel van gedragsregels en ermee samenhangende institutionele
voorschriften, uitgevaardigd en gehandhaafd door of op grond van het
maatschappelijk gezag, met het oog op een doeltreffende, rechtszekere
en rechtvaardige ordening van de maatschappij.
2. HEBBEN WE WEL EEN DEFINITIE NODIG?
Sommige vakgebieden als chemie: geen definitie nodig
In recht wel behoefte aan een definitie
- Rechter moet ‘het recht’ toepassen, interpreteren en verder ontwikkelen
- Zonder begripsomschrijving kunnen er misverstanden ontstaan bij onderzoek: verschillende
onderzoekers kunnen het onbewust over iets anders hebben
2 opvattingen over het zoeken van een definitie:
Essentialistische Vertrekt van veronderstelling dat recht een kernelement heeft dat overal
opvatting in de wereld aanwezig is & dat daarom recht te onderscheiden is van
andere fenomenen in de maatschappij
- Probleem: dat element is nog altijd niet gevonden
Conventionalistische Wat telt als ‘recht’ en wat niet, is een conventie (=afspraak tussen mensen)
opvatting waarvan de inhoud niet op voorhand vastligt
3. DEFINITIES VAN RECHT
VELE VORMEN
Veel verschillende vormen van recht: statelijk recht, gewoonterecht, religieus recht, natuurrecht,
internationaal recht -> zie ppt les 1, slide 29 voor definities
Statelijk recht: meest zichtbare vorm van recht: hierdoor kan het lijken of statelijk recht het enige
recht is maar dat klopt niet. Op heel veel plekken in de wereld is gewoonterecht belangrijker
VERGELIJKING MET FAMILIES
De verschillende vormen van recht lijken op elkaar zoals familieleden op elkaar lijken:
1
, - De verschillende definities zijn verwant aan elkaar maar hebben niet per se een
gemeenschappelijk kenmerk
- Als we een definitie maken hebben we 1 familielid voor ogen (vb staatsrecht) als we deze
definitie ook toepassen op een ander familielid (zoals gewoonterecht) dan blijkt dit niet te lukken
Gevolg: recht heeft geen essentiële kenmerken die altijd en overal waar zijn, recht is eerder wat
mensen door hun sociale praktijken identificeren en behandelen als ‘recht’ – Brian Tamanaha
Recht wordt hier niet beschouwd als iets onveranderlijks maar vooral
als conventie
Tamanaha geeft hier geen definitie maar een criterium om aan te geven wat als recht kan
geïdentificeerd worden
4. RECHT IS STANDPUNT- OF MAATSCHAPPIJAFHANKELIJK
Het antwoord op de vraag ‘Wat is recht?’ hangt af van de wijze waarop een bepaalde maatschappij
naar het recht kijkt -> daarom moeilijk om sluitende definitie van recht te vinden
Je kan niet spreken over recht zonder zelf een standpunt in te nemen over wat recht is
- Anders dan vb chemie: de molecule van water is overal hetzelfde
Recht is relatief naar plaats en tijd:
- Doorheen de tijd en geografische ruimte: verschillende vormen van recht
Wijzigden o.b.v. sociale, economische, politieke, ecologische & technologische
ontwikkelingen
Als we kijken naar recht moeten we rekening houden met die evolutie
We moeten ons niet focussen op wat recht in zijn geheel is, maar op de diverse kenmerken die men
ermee in verband brengt
Wanneer we recht definiëren komen er steeds dezelfde vragen:
- Is recht steeds een geheel van regels?
- Is recht steeds gericht op het normatief ordenen van het geheel aan maatschappelijke
verhoudingen
- Is handhaving nodig?
- Wat is de rol van rechtvaardigheid?
FUNDAMENTELE TRANSFORMATIES VAN DE MENSENMAATSCHAPPIJ
1. MENSEN ZIJN SOCIALE WEZENS
Mensen leven samen in maatschappijen: we zijn sociale wezens & ons leven krijgt betekenis in relatie
tot anderen
Sociale ontwikkeling binnen een gemeenschap = gevolg van:
Materiële facetten Economische, technologische grondstoffen
Formele facetten Kennis, overtuigingen, waarden, concepten, gewoonten
Sociale instituten In een samenleving verhoudt niet iedereen zich op dezelfde manier tot elkaar: we
organiseren ons op verschillende manieren
Sociale intstituten: patronen van sociale orde die maatschappelijke behoeften lenigen,
- Vb gezin: d.m.v. gezin tegemoet komen aan sociale en emotionele behoeften (plicht
om voor ontplooing te zorgen)
Sociale praktijken Alledaagse handelingen & manier waarop die gebruikelijk worden verricht in (groot deel
2
, van) bepaalde maatschappij
- Bv. schaken, ruzie maken, ruzies oplossen,…
Niet elke gemeenschap is sociaal even complex: een gezin is anders ingericht dan een gemeenschap
van 12 miljoen mensen
- Hoe groter de gemeenschap, hoe meer uitgewerkt dat de sociale structuur is
Elke gemeenschap neemt basisbehoeften van maatschappij (watervoorziening, voedsel,
bescherming,… ) voor haar rekening door 2 vormen van socialisatie:
Horizontale specialisatie Planning, inrichting, uitvoering verdeeld over zelfde niveau
Verticale specialisatie Planning, inrichting, uitvoering verdeeld over hiërarchisch verschillende niveaus
Voorbeeld bedrijf:
- Verticale specialisatie: sommige mensen werken aansturend (WG) & andere uitvoerend (WN)
- Horizontale specialisatie: collega’s doen andere dingen zonder elkaar te moeten gehoorzamen
Vb: boekhouding, transport, vervaardiging
Recht neemt verschillende vormen & functies aan naargelang de organisationele structuur van de
gemeenschap
- Recht is aanwezig in elke gemeenschap maar betekent niet overal hetzelfde
- Recht is anders en vervult in niet-complexe gemeenschappen andere functies dan in complexere
2. SAMENLEVINGEN VAN JAGER-VOEDSELVERZAMELAARS
Organisatie van samenlevingen van jager-voedselverzamelaars komt overeen met de organisatie van
mensen in een woonwagenpark
Wanneer? Ontstaan mensheid -> intrede landbouwsamenleving (+- 12 000 v.Chr)
Kenmerken - Clans van +- 25 mensen, mensen hebben ook vaak familiebanden
- Clans maken deel uit van een groter netwerk: clans zijn geen eilandjes op zichzelf, ze doen soms
dingen samen & gaan daarna weer elk op hun eigen weg
- Grotendeels egalitair (geen hiërarchie): leiderschap enkel op beslissende momenten
Leider gekozen o.b.v. persoonlijke kwaliteiten & niet erfelijke kwaliteiten
- Vaak behoren goederen tot het geheel
Regels & Vaak ongeschreven regels
gebruiken Over persoonlijk letsel, huwelijksbeperkingen,…
Vb: regels over diefstal, overspel, incest & fysiek geweld
- Maken al onderscheid tussen toevallige doodslag & moord
- Beslissing om een straf op te leggen is doorgaans op voorhand goedgekeurd door de gemeenschap
Zo kunnen ze ‘oog om oog, tand om tand’ reacties beperken
Over bezit en gebruik van goederen
- Oogst (en wild)
- Menselijke arbeid: regels over wie en wanneer mag werken
- Heilige kennis: onder heilig verstaat men ‘voorbehouden voor ingewijden’
3
, Vb: gewone mensen mogen geen heilige liederen zingen/ heilige voorwepren gebruik
- Roerende goederen vaak geindividualiseerd: komt door investering voor vervaardiging/ verwerving
Geeft basis om roerende goederen te kunnen schenken & uitwisselen (ook tussen clans)
Deze wederkerigheid neemt de vorm aan van kosteloze hulpverlening
Diversificatie Geen diversificatie tussen soorten normen
2 soorten clans onderscheiden clans, afhankelijk van korte- dan wel langetermijnoriëntatie
Onmiddellijk wederkerige clans Uitgesteld wederkerige clans
Goederen en Onmiddellijk verbruik Bewaring + onderhoud plekken waar wild voortkomt
voedsel
Uitgestelde gratificatie -> eerst voor werken
gereedschappen Weinig investeringen, eenvoudige Technische en waardevolle investeringen -> meer
gereedschappen waar weinig arbeid voor individualisme
vereist is
Ze hebben er veel tijd ingestoken en willen niet dat
iemand anders zomaar hun gereedschap gebruikt
Langdurige Amper, zeer flexibel: zeker wanneer het gaat Essentieel, vb: uithuwelijkingen
engagementen tussen verschillende clans
Uithuwelijkingen bij uitgesteld wederkerige clans: grote investering voor iedeeen van lange termijn
engagement
Voorbeeld: huwelijk in samenlevingen van Aboriginals
- Investering door de man:
Voorafgaand: lange onderhandelingen + reeks giften en diensten
Vrouw vertegenwoordigt ook een bepaalde economische waarde: zij gaat mee naar de clan
van de man en kan daar jagen/ kindere baren
- Investering door de vrouw:
Soms ook giften aan de man
3. CHIEFDOMS
Organisatie van samenlevingen chiefdoms komt overeen met de organisatie maffia-organisaties
Wanneer? Vanaf 5000 v.Chr.
Kenmerken - Grotere groepen (100 -> 10 000)
- Trekken niet meer echt rond = sedentair
- Erfelijke sociale stratificatie (gelaagdheid) & meer ongeleidheid
Duidelijk onderscheid rollen chiefdoms: erfelijke leider (chef) & eliteklassen >< krijgers,
ambachtslieden en gewone mensen
Gezag chef gebaseerd op feit dat hij gezien wordt als goddelijke persoon: men denkt dat hij bijzondere
krachten heeft waarmee hij invloed kan hebben op vruchtbaarheid vrouwen, vee & land
- Verschilende lagen chefs: opperchef & onderchef
Waarom chefs? Onduidelijk
- Functionele verklaring: leiderschap nodig als bevolking groter wordt
- Conflictverklaring: competitie in maatschappij voor status, macht & rijkdom
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur rechtenstudent456. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €13,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
53068 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans