Thomas A. Edison (uitvinding gloeilamp in 1879, maar ook de grammofoon)
Kinetograph (1891) = eerste volwaardige filmcamera → machine die beweging beschrijft
(uitgevonden door Edison en Dickson); foto’s die snel achter elkaar
genomen worden a.d.h.v. een kinetoscoop, waardoor het op een filmpje lijkt
De kinetograaf is de filmcamera en de kinetoscoop is een kijkgaatje voor films
Menlo Park = plaats waar de eerste filmstudio werd opgericht
Deze studio heette “Black Maria” want was een verduisterde studio en dat deed denken aan
de verduisterde auto’s die men vroeger gebruikte om boeven op te pakken en die heetten ook
Black Maria
→ de studio stond op wieltjes en kon 360° graden + ze kon vanboven open om zo altijd het
beste gebruik te maken van het zonlicht → gebaseerd op de Rotating Writing Hut
William Dickson
→ vond ook kinetograaf uit, maakte als eerste filmpjes in de Black Maria
Edison was uitvinder fonograaf (grammofoon) en dat zie je op de slide
(idee om geregistreerd beeld te combineren met geregistreerd geluid)
Wat filmde hij vooral in de Black Maria? – korte filmpjes van hooguit 1 minuut, bv. de nies van
Fredd Ott (heel kort filmpje waarin hij niest)
Edisons films werden aanvankelijk niet vertoond, maar wel bv. de volgende:
- Serpentine Dance van Annabelle (door Edison) → kleur aanwezig; bedoeling om van film een
totaalbeleving te maken met zowel beeld, geluid en kleur. Elk frame werd hier afzonderlijk
ingekleurd, vandaar maar 1 kopie.
- “The Kiss” met John C. Rice en May Irwin → kortfilmpje van Edison uit de Black Maria
met twee Broadway-acteurs; was een sensatie niet omwille van bewegend beeld, maar
vanwege feit dat het de eerste keer was dat iemand een kus filmde (en omdat de vrouw
de tegenspeelster was van iemand anders?)
- Carmencita van Edison en Dickson
- Sandow van Edison
- Boxing Cats van Welton (niet van Edison dus! Maar wel voorbeeld kort filmpje van toen)
Phantascope van C. Jenkins en T. Armat:
Deze fantascoop werd later de vitascoop; de eerste vertoning ervan gebeurde
tijdens de Koster and Bial’s Music Hall in NY (Jenkins en Armat sloten een
overeenkomst met Edison voor de productie van de machine en films er voor,
maar op voorwaarde dat deze werd geadverteerd als een nieuwe uitvinding van
Edison, genaamd de vitascoop)
Cinématograpghe (A. & L. Lumière) 1894
De broers Lumière hebben cinema uitgevonden ! Enkele voorbeelden:
➔ “Arrivée d’un train” van de Lumiéres; lijkt een saai filmpje, maar hier gingen ze met diepte
werken en dat was visueel wel interessant
➔ ‘’Le repas de bébé’’
➔ “L’arrosserie …” : één van de acteurs komt het toneel op (van off-screen naar on-screen), er
wordt diagonaalwerking gebruikt wanneer de jongen wegloopt en de tuinman erachteraan
loopt en net voor ze uit beeld dreigen te verdwijnen, komen ze terug naar het beeld
(principe van close-up eigenlijk, en er wordt een illusie van diepte gecreëerd)
1
Ella Van Sprengel
,De Lumières hebben van bij het begin ook al de camera in beweging laten opnemen
De uitvinding van de Lumières werd aanvankelijk getoond op bv. een jaarmarkt, kermis, e.d.
maar het principe van naar de cinema te gaan zoals vandaag was er nog niet.
Cameramannen werden ook naar het buitenland gestuurd om exotische opnamen te maken
(populair omwille van de toeristische inslag)
De Phantom Ride is het principe waarbij de cameraman voorop de locomotief van de trein
wordt geplaatst en zo de voortgang van het voertuig filmt (soort filmgenre)
Cinema was compleet tegen 1897: peepshows (individueel) + projecties (publiek)
George Méliès
De Lumières zijn niet per se degene die cinema populair hebben gemaakt, maar wel bv. Méliès
→ hij is een beetje de tegenhanger van de Lumières want zij staan eerder voor werkelijkheid,
terwijl Méliès staat voor fantasie
Cinema van Méliès berust op een ongelukje: hij had een camera gekocht en begon met
documentaire beelden en begon te filmen. Op bepaald moment wordt de camera omgestoten
door een voorbijganger en Méliès tilt de camera terug op en filmt verder. En bij thuiskomen later
ziet hij iets fantastisch; moment dat camera omvalt en film stopt, verdwijnt de
voorbijwandelende figuur (want vanaf dat hij terug begon met filmen is de voorbijganger allang
voorbij) → dus creëert de illusie dat de persoon van het ene beeld op het andere verdwijnt als je
die beelden aaneen gaat maken
→ illusie van stop-motion dus! (verschijnen-verdwijnen)
Superimpositie: meerdere beelden worden op mekaar geplaatst, en
uiteindelijk krijg je één frame → soort spectrale illusie ontstaat (zie later)
→ “Un homme de tétes”; film waarbij hij dus dat principe van superimpositie
gebruikt (zie foto hiernaast)
Eén van zijn grote successen was o.a. zijn film Cendrillon (Assepoester)
Féerie (= sprookjesachtig genre waarbij theater wordt gecombineerd met muziek, dans,
spectaculaire visuele effecten bv. rookmachines, …) → genre dat Méliès graag gebruikte
= hield meestal adaptatie in van een sprookje (met veel speciale effecten, ruimte voor dans,
comedy, …) maar wel enkel dat sprookje als uitgangspunt
Méliès gebruikte serre-studios (veel gekopieerd door anderen later) →
De studio van Méliès noemde ‘Star Film’ (Star Film Studios)
Bekendste film van Méliès is “Voyage dans la lune”
→ film van 13 minuten (mijlpaal want in die tijd was dat erg lang!)
→ 17 shots binnen één verhaallijn (ook uniek want meestal waren films één shot)
Méliès was echt pionier op gebied van die vele shots, hij draaide de film “L’affaire
Dreyfus” (over befaamde Dreyfus-affaire, spionageschandaal in Frans leger): film bestond uit 11
scènes die afzonderlijk geprojecteerd waren als 11 films (dus je kon elke scène afzonderlijk gaan
bekijken). Vandaag de dag worden die scènes gecombineerd in één film, wat een verkeerde
voorstelling creëert.
Voyage dans la Lune (Méliès)
Shot 1 volgt op shot 2 door die beelden te overlappen → soort dubbele expositie wordt
gecreëerd en daardoor vloeien de shots in elkaar over
2
Ella Van Sprengel
,Probleem in de film: Méliès en zijn collega’s gaan bepaalde richting uit (naar rechts) dus je
verwacht dat in volgend shot ze vanaf de linkerkant terug binnenkomen maar dat is niet zo
→ dus Méliès had niet voldoende nagedacht over schermrichting
Bekendste shot uit filmgeschiedenis: stop-motion van Méliès
= shot van de maan/‘witte bol’ in het midden → “jumpcut”
Méliès wil ons hier dichter bij de maan brengen en met sprongetjes gaan we dichterbij naar de
maan tot het gezicht van Méliès in de maan komt (er komt zo een superimpositie-effect; je
gebruikt hetzelfde stukje film en belicht het opnieuw)
Dan landt de raket op de maan (in oog van Méliès)
En dan zie je het beeld van de raket die landt op de maan maar volgend beeld is opnieuw beeld
dat raket land maar dan vanuit ander oogpunt → daar hadden ze moeten cross-cutten want zo
zie je de raket twee keer landen i.p.v. tegelijkertijd!
Alle bewegingen worden heel hard uitvergroot want er was geen tekst en camera stond ver weg
(dus ook veel gebruik van slapstick)
Vignet-effecten: apart shot dat bovenop een shot is gelegd
Engeland: Louis Le Prince (Leeds)
= knutselde de eerste kinematograaf in 1888
Vanaf 1900 is men zich bewust van cinema, maar er worden niet overal films gemaakt (wel
vertoond, maar niet gemaakt), want budget, apparatuur, … nodig en vaak wel projectoren
beschikbaar maar geen camera’s → dus alleen films gemaakt in grote steden of landen in
Amerika en Europa (Frankrijk, Italië, Rusland, Denemarken)
Engeland wilt ook beweren dat zij cinema hebben uitgevonden; Louis Le Prince (Brit) zegt dat hij
als eerste, minstens jaar voor Lumières, met camera en projector op de proppen kwam en hij
dus eigenlijk de uitvinder van de cinema was (hij gebruikte papierrollen en bewegende camera)
→ maar hij was plots verdwenen (hij was onderweg voor een patent op de camera en projector,
maar tijdens de reis verdween hij → gerucht dat hij vermoord is door mensen van bedrijf van
Edison) en daarom weten we nu niet veel van hem
R.W. Paul
Samen met Birt Acres werkte hij samen aan perfectioneren van een projector en camera. Hij
had kinetoscoop bemachtigd en wou er variant op ontwikkelen.
Edison kende de projector van Birt Acres (met stop-start mechanisme) en zou die gaan kopiëren
Special effects (die zijn ontdekt door Méliès, zoals stop-motion, superimpositie)
The Haunted Curiosity Shop (1901)
= bekend filmpje van Paul waarin hij veel special effects gebruikt (die dus door Méliès zijn
uitgevonden, zoals stop-motion en superimpositie) → eerste die superimpositie gebruikte
Dus dit filmpje was helemaal volgens het model van Méliès
→ ook een geest-effect (komt doordat je geen zwarte achtergrond hebt, en dus dat effect van
een geest kunt creëren, wat dus door een ongelukje is ontdekt eigenlijk)
Fiaf organiseerde elk jaar congres (filmmuseam-managers, filmmakers, … kwamen samen om
nieuwe bevindingen etc. te bespreken)
In 1978 was dat in Brighton en toen zag men dat vernieuwingen in taal ook aanwezig zijn in de
Brighton-filmmakers en dat zij enorm vooruitliepen op de andere filmmakers → leidde tot
herziening
3
Ella Van Sprengel
, G.A. Smith’s Studio (Brighton)
Eerste filmpje dat daar gespeeld werd was “Santa Claus” in 1898
→ ongeveer op zelfde moment als de films van Méliès → dus de vraag rijst wie er nu eigenlijk
eerst was?
Santa Claus (1898)
= is best eenvoudig: superimpositie wordt toegepast, een vignette-effect (= cirkelvormig
masker wordt voor de lens geplaatst waardoor een rond vignette verschijnt in het filmpje)
Die vignette is een scène apart gefilmd en je ziet daarin de kerstman op hetzelfde moment op
het dak door schoorsteen kruipen, en dan vervolgens via stop-motion verschijnt de kerstman
door dat zwarte doek in de kinderkamer
→ idee komt waarschijnlijk van de toverlantaarn (vignette is soort toverlantaarnachtige
projectie)
Vignette-effect is speciaal, want toont aan dat het simultaan gebeurt en niet via cross-cutting
The Kiss in the Tunnel (1899)
In 1899 waren normaal films met één shot, maar dit filmpje van G.A. Smith had twee shots dus
heel opmerkelijk!
Filmpje is een phantom ride!
Eerste shot is trein die naar tunnel rijdt; dan komt trein door tunnel en zien we beeld binnenin de
wagon (man kust de vrouw een paar keer); en dan zien we het vervolg op het eerste shot: de trein
komt terug uit de tunnel → dus twee shots eigenlijk (trein die op de sporen rijdt in eerste en
laatste beeld, en shot van binnenin de wagon) = multi-shot
Grandma’s Reading Glass (1900)
Eerste shot is dat oma iets in vergrootglas ziet (en is opnieuw die cirkel voor de lens via vignette-
effect) → dus in wezen is dit één van de eerste point-of-view shots
Close-up is hier gemotiveerd door feit dat we door een vergrootglas kijken
→ er is een verschil tussen close-up (= van volledig gezicht) en insert-shot
Sick kitten (1903)
= filmpje waarbij zieke kat medicijn krijgt met eerste close-up ooit!
De kat is van ver niet zo goed zichtbaar, dus Smith gaat incutten naar een closer shot (zodat
duidelijk zichtbaar is dat kitten medicijn krijgt) → dus in plaats van point-of-view-shot gaat hij
cutten naar de actie in het shot
Mary Jane’s Mishap (1903)
= filmpje waarin Mary Jane (domme vrouw) de haard niet aankrijgt, dus ze komt op idee om het
vuur aan te steken met parafine, waardoor ze in de lucht vliegt door de schoorsteen en sterft/ Op
het einde zie je mensen haar graf bezoeken en komt haar geest uit het graf
Opmerkelijk van bij het begin: we gaan meteen in de eerste seconde (dus je zou het bijna niet
eens opmerken; misschien was het zelfs een foutje) al direct van een overzicht-shot dichterbij
cutten naar een closer shot → dus Smith gebruikt de afwisseling tussen die verre en dichtere
shots om onze aandacht te krijgen
Haar armen gaan in het closer shot naar beneden en in het volgende verre shot zie je het vervolg
van die beweging → dus Smith was de eerste die die continuïteit correct ging vertonen!
4
Ella Van Sprengel
