HOOFDSTUK 1: DE HAASTIGE TRIOMFTOCH VAN HET WESTERSE
CONSTITUTIONELE MODEL
INLEIDING: TOM HOLT
• Het verhaal gaat over de tijd van Alexander De Grote
o Zijn leermeester zou Aristoteles geweest zijn
o MAAR: volgens schrijver was Euxenos de grote leermeester
• Euxenos bestuurt een stad
o Er doen zich conflicten voor MAAR er is geen recht
Zijn antwoord: ‘The law is like a bow. It is designed to be bent almost
indefinitely, but never to be broken’
• (1) Het recht is als een boog
o Een wapen, een boog die u gebruikt om daarmee een doel te
treffen
o DUS: een middel om een doel te bereiken
o WAT is dan het doel vh recht?
§ Euxenos: een wapen om een geschil op te lossen
§ Breder: om menselijk gedrag te sturen, te dwingen in een bepaalde richting
• Op individueel niveau maar ook het gedrag vd samenleving als geheel
o MAW: Ervoor zorgen dat de maatschappij in zijn gehaal functioneert
§ BIJGEVOLG: het recht is nooit neutraal
§ REDEN: dient maatschappelijke, politieke doelen
• Promoten of afremmen van culturele identiteit
• Samenleven van mensen en natuur organiseren
o GEVOLG: niet alleen de regels kennen
§ OOK: weten waarom het recht is zoals ze is
• Wat hebben de makers vh recht bedoeld? Welke sociale, politieke,
culturele machtsverhoudingen liggen aan de basis
o Want: regels worden vaak geschreven door personen met
macht
§ Als je dit begrijpt à mee de wereld boetseren
• (2) Mogelijk de boog op verschillende manieren te gebruiken
o Hoe kan je het recht buigen zodat het jouw doel dient?
o MAAR: je mag het niet breken
o Zeer instrumentele visie op het recht maar nog steeds respect voor de ontastbaarheid
vh recht
Toepassing: een advocaat wordt ‘meester’ genoemd à want zij zijn meester over het recht
1
, • Indeling in realiteiten vanuit verschillende wetenschappen in 19de eeuw (Harrari)
o (1) Sapiens
o (2) Homo deus
o à Geschiedenis van menselijke soort beschrijven
o Introductie begrippen: 3 soorten realiteit
§ (1) Objectieve
Ø Voorbeeld: geld à objectief gezien is dit een blaadje papier
§ (2) Subjectieve
Ø Voorbeeld: geld à het kan veel zijn voor jou of amper iets
§ (3) Intersubjectieve
• Werkelijkheid die eigenlijk niet bestaat tenzij in de geest van de
mensen
• Waardevol omdat we dit zo samen overeen zijn gekomen
Ø Voorbeeld: geld à bepaalde waarde : bv. Je kan er 4 grote broden mee kopen
• Wat is eigenlijk hetgeen dat de mens heeft onderscheiden van dieren?
o à GOSSIP (roddelen)
o Bij uitbreiding: het vermogen om in dingen te geloven die niet bestaan of niet
zichtbaar zijn
o Het vermogen afspraken met elkaar te maken in ruil voor een blaadje papier
goederen te kunnen kopen
o Rechtsregels bestaan niet à recht is geen natuurlijk gegeven; iets wat de mensen
hebben gemaakt met hun woorden, verstand en afspraken
o Verondersteld communicatie, akkoorden, uitwisseling
o We veruitwendigen het maar het bestaat uiteindelijk enkel in onze geest
à Belangrijk te begrijpen waarom wij bepaalde rechtsregels zijn overeengekomen
• Recht wordt door de samenleving geproduceerd in voortdurend onderling overleg
o HET RECHT bestaat niet
à voortdurend in beweging
• Waarom geschiedenis vh recht bestuderen?
o à Heden is niet zo interessant, het is voortdurend in beweging
o à We bestuderen de geschiedenis om te begrijpen dat het recht voortdurend verandert
en waarom
o Hoe zijn wij op dat punt gekomen? En hoe mogen wij hopen dat dit zich voortzet naar de
toekomst
§ Het enige wat wij weten over de toekomst is het verleden
à we weten hoe we er zijn gekomen
Valkuil aan het ontstaan van de rechtstaat:
Fukuyama: “nu het westen de koude oorlog heeft gewonnen, is de democratie de winnaar en
daarmee is de strijd gestreden” à einde vd geschiedenis
à Het lijkt dus een triomf van de rechtstaat te zijn à Het gaat dus ook voorbij
Rechtstaat is geen eenduidig begrip à is veranderd doorheen de tijd (Lodewijk XIV ó wij nu)
à Juridische begrippen worden vaak gebruik om verschillende ladingen te dekken
2
, à dezelfde woorden worden gebruikt voor verschillende betekenissen (‘recht’ bij ons ó
‘recht’ in China)
TOEPASSING: DE RECHTSTAAT: WEYTS HET EUROPEES HOF INZAKE HET ONVERDOOFD
SLACHTEN
• In 2017 nam Vlaanderen een decreet aan waardoor slachten van dieren volgens traditionele
joodse en islamtische riten verboden werd. Dieren moeten sinds 1 januari 2019 verdoofd
worden voor de slacht. Verschillende joodse en moslimverenigingen stapten naar het
Grondwettelijk Hof om het verbod aan te vechten. Het Grondwettelijk Hof stuurde de vraag
door naar het Europees Hof, aangezien de kwestie ook Europees recht zou aanbelangen. In
een advies oordeelt de advocaat-generaal alvast in het voordeel van de religieuze
gemeenschappen.
o Maw: Weyts wordt in het ongelijk gesteld
• Dat is niet naar de zin van Weyts. 'We leven in een democratische rechtsstaat. Het is niet
toevallig dat het woordje 'democratisch' als eerste staat', zegt hij. Daarmee verwijst Weyts
naar de kamerbrede steun die er voor het decreet was bij de stemming in 2017. Ook toen was
Weyts bevoegd voor de materie.
o Zijn reactie: ik ben het er niet mee eens. Ik denk dat men zich daaraan vergist + ik vind
dat in een democratie een meerderheid beslist en niet de rechters
o Valt hiermee de essentie van een rechtstaat aan
§ REDEN: rechtstaat is staat waar ook de staat onderworpen is aan het recht
o De boog van het recht mag ook niet breken
o Fundamentele normen bestaan en stellen een grens aan de macht vd overheid en ook
de macht vd overheid die het recht zelf kan creëeren
o Wie bewaakt de bewakers? Wie zorgt ervoor dat degene die het recht maakt zich
toch houdt aan het recht?
• De Tijd 10 September 2020
1. HET CHARTER VOOR EEN NIEUW EUROPA EN EINDE VAN DE KOUDE OORLOG
Kohl en Walesa in Warschau, 9 november 1989
Sofagesprek
- Kohl: Christen-democratische
bondskanselier Duitsland (toen nog
gescheiden van Oost-Duitsland)
- Walesa: ondertussen leider van oppositie
vakbond
Vuist gemaakt tegen communistische regime in Polen
Gedeeltelijk vrije verkiezingen in Polen waarbij solidariteit omgevormd tot een politieke partij
gewonnen was
à Communistische machtshebbers werden daardoor gedwongen een coalititie te maken met
solidariteit
3
, - De grote vier van het Westen hadden besloten dat Polen een belangrijke testcase was voor de
liberalisering of veranderingen die in Europa plaatsvonden onder Gorbatsjov
- Het bezoek van Kohl in Warschau: alle kansen geven en financieel ondersteunen
o Om de liberalisering van die ideeën alle kansen te geven
o Belangrijk moment op de foto: men mocht in het gesprek niet spreken over situatie
Oost-Duitsland en Berlijn
§ Protesten!
§ Walesa kon het niet laten om te duiden op de gevaren wat er gebeurde in
Oost-Duitsland ondanks dit dus niet mocht
- Tijdens het gesprek, krijgt Kohl het nieuws dat de berlijnse muur is gevallen
- Hij staat de volgende ochtend in Berlijn om de val van de muur te vieren
o Kohl stelt: ik streef niet op korte tijd naar een eenmaking van Duitsland
§ MAAR trekt weken erna naar Duits parlement waarbij hij zegt dat hij binnen
de 10jaar de eenmaking wilt van Duitsland
§ GEVOLG: Oost-Duitsland wordt opgeslokt door de eenmaking
§ Symbolisch voor de overwinning van de Koude Oorlog
- Blitse strijd om toekomst van Duitsland en Europa
- Het ging over heel veel en niets was een uitgemaakte zaak
1.1 DE CONFERENTIE VOOR VEILIGHEID EN SAMENWERKING IN EUROPA TUSSEN HELSINKI EN
PARIJS
• WAT: Conferentie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (CVSE) in Parijs
• WANNEER: tussen 19 en 21 november 1990
• WIE: 32 Europese landen, Verenigde Staten en Canada
• Ondertekening slotakte van Helsinki
o DOEL: voorwaarden vastleggen voor vreedzaam samenleven tussen
§ EZ: westers blok van vrije democratieën
• Olv VS
§ AZ: Communistische oostblok
• Olv Sovjet unie
• Begin 1989 : Europa was een verdeeld continent
o Doorsneden door Ijzeren Gordijn
o DAN: val van communistische regimes in alle satellietstaten vd Sovjet-Unie in Oost- en
Centraal Europa
§ DUS: stappen zetten om westers mode v democratie en vrije markteconomie
over te nemen
o In SU: Communistische Partij verliest controle over proces v economische en politieke
hervormingen
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur chloevanlaet. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.