Het Beenderstelsel: het skelet
1. Het beenderstelsel
• Het beenderstelsel omvat:
o Bot
o Kraakbeen
o Gewrichten
o Banden
o Ander bindweefsel
• Functies van het skelet
o Ondersteuning
▪ Beenderstelsel biedt structurele ondersteuning voor gehele lichaam
▪ Afzonderlijke beenderen of beendergroepen bieden een raamwerk voor
aanhechting van zachte weefsel en organen.
o Opslag
▪ Calciumzouten beenweefsel waardevolle mineraalreserve met behulp
waarvan normale concentraties calcium en fosfaat lichaamsvloeistoffen kan
worden gehandhaafd.
▪ Energiereserves opgeslagen beenderen in vorm vetten in delen die met
geel beenmerg gevuld zijn
o Bloedcelproductie/vorming bloedcellen
▪ Rode bloedcellen, witte bloedcellen en andere onderdelen van bloed
worden in het rode beenmerg gevonden; de inwendige holten van veel
beenderen zijn met rood beenmerg gevuld.
o Bescherming
▪ Veel zachte weefsels en organen zijn omgeven door onderdelen van het
skelet.
• De ribben bieden bescherming aan hart en longen
• Schedel biedt bescherming aan de hersenen
• Wervels bieden bescherming aan het ruggenmerg
• De bekken biedenbescherming aan de kwetsbare spijsverterings- en
voortplantingsorganen.
o Beweging
▪ Veel beenderen fungeren als hefbomen waardoor de grootte en de richting
van de krachten die de spieren uitoefenen, worden gewijzigd.
▪ De resulterende bewegingen lopen uiteen van de subtiele bewegingen van
een vingertop tot omvangrijke veranderingen in de positie van het hele
lichaam.
2. De botstructuur
• Bot (beenweefsel):
o Gespecialiseerde cellen
▪ 2% van botgewicht
o Sterke matrix
▪ 2/3 calciumfosfaat (hard)
▪ 1/3 collageenvezels (buigzaam)
3. Macroscopische kenmerken van de botten
• Algemene vormen van botten
o Lange botten (bv. Dijbeen)
o Korte botten (bv. Handwortelbeentjes)
o Platte botten (bv. Ribben)
o Onregelmatige botten (bv. Ruggenwervels)
,3.1. Bouw van een lang been
• Centrale lange schaft of diafyse met aan weerszijden en breder gewrichtsuiteinde of
epifyse
• Tussen de diafyse en de epifyse komt een overgangszone voor: de metafyse
o Bij jonge beenstukken komt hier de groeikraakbeenschijf of metafysaireschijf
voor (→ lengtegroei van bot)
• De diafyse bestaat uit een compact beenweefsel die naar het midden overgaat in
spongieus been, dat de mergholte omsluit.
• Op de plaatsen waar het beenstuk met andere beenstukken articuleert, is het
bekleed met hyalien kraakbeen of gewrichtskraakbeen
• Aan de buitenzijde is het bot, behalve de gewrichtsvlakken, bekleed met het
beenvlies of persiosteum/periost.
• Het heeft meerdere functies:
o Voeding (door zijn bloedvaten)
o Diktegroei (door aanzetten van nieuw been)
o Gevoelsfuncties (pijnreceptoren)
o Herstelfuncties (vorming van claus na fractuur)
, 4. Beenmerg
• Bij de volwassenen bestaan er twee soorten beenmerg: rood en geel
• Rood beenmerg
o Actieve beenmerg dat instaat voor de voortdurende aanmaak van nieuw bloed.
Het komt voor in het reticulaire bindweefsel van:
▪ De platte beenderen, zoals de ribben en het borstbeen.
▪ Het borstbeen is door zijn ligging vlak onder de huid, de aangewezen
plaats voor beenmergpunctie (sternumpunctie)
▪ De mergholten van de diafysen der lange pijpbeenderen (bij kinderen)
▪ Het spongieus been van de korte pijpbeenderen
• Geel beenmerg
o Bij het ouder worden: vervetting
▪ Vooral het merg in grote mergholten (de diafysen der lange pijpbeenderen)
▪ Door vervetting krijgt geel uitzicht→ gele merg genoemd
• Het kan terug actief worden bij bloedziekten.
5. De botstructuur
• De structuur van een lang bot
o Microscopische kenmerken van bot
▪ Periost
• Buitenste laag uit vezels
• Binnenste laag uit cellen
▪ Osteocyten
• In lacunen (holtes) in matrix
• Tussen lamellen van matrix,
• Via vertakkingen in canaliculi staan de
osteocyten met elkaar in verbinding
• Structuur van een kenmerkend bot
o Microscopische kenmerken van bot
▪ Osteon → basale functionele eenheid van
compact botweefsel; cilindervorming
• Sterk in de lengteas van het bot → thv
diafysen lang bot
• Concentrische lagen osteocyten
• Concentrische lagen matrix (lamellen)
• Centraal kanaal (van Havers)
o Tunnel in lengteas voor bloedvaten
• Verbindingskanalen
o Tunnel in breedte voor bloedvaten
o Microscopische kenmerken spongieus bot
▪ Geen osteonen
▪ Lamellen als botbalkjes
• Bogen, twijgen, platen van bot
• Sterk in verscheidene richtingen
• Minder zwaar dan compact bot
• Beschermt rood beenmerg (vormt rode bloedcellen)
• Cellen in beenweefsel
o Osteocyten
▪ Rijpe botcellen tussen de lamellen
o Osteoclasten
▪ Bron van zuur, enzymen voor osteolyse (=opruimen van oud bot)
o Osteoblasten
▪ Verantwoordelijk voor osteogenese (=aanmaak van nieuw botweefsel)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juliehuyskens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.