Dit is een samenvatting dat het boek, de ppt's en wat er in de les gezegd is geweest bevat. Dit document gaat enkel over hoofdstuk 3.
De volledige samenvatting is ook te vinden op mijn profiel.
Hoofdstuk 3: De grot van Plato
Situering
Bloeiperiode in de klassieke filosofie: de tijd van Plato en Aristoteles (de 2 centrale figuren in
de Griekse filosofie). Beide leefden in Athene in de 4e eeuw v.C. (Athene stond onder druk
door andere stadstaten). De aristocratie, waartoe Plato behoorde, voelde zich bedreigd.
Plato was een leerling van Socrates en Aristoteles een leerling van Plato.
Plato en de ‘Atheense’ school
Plato (links):
- houdt de “Timaeus” vast (abstract metafysisch, bijna mystiek werk)
- wijst naar boven (wereld)
Aristoteles (rechts):
- houdt de “Ethica” vast
- handpalm wijst naar de grond (wereld)
- beide voeten staan stevig op de grond
Achtergrond Plato:
Hij begon zijn carrière als toneelschrijver, door de ontmoeting met Socrates geraakte Plato in
de ban van zijn filosofie en wijdde de rest van zijn leven aan de zoektocht naar wijsheid.
Extra info: Ook hij gaat niet akkoord met het relativisme van de sofisten. Gebrek aan
fundering van een einddoel leidde tot dwaasheid. Plato verzet zich (meer dan Socrates)
tegen het onderscheid tussen physis (natuur) en nomos (wet) en tegen het
antropocentrisme van de sofisten.
Zijn filosofie is een poging om de oude waarden te herstellen en te funderen. Hierbij past zijn
zoektocht naar een absolute maat die zich bevindt in een orde boven de mens.
Werk Plato:
- 35 dialogen
- Eigen school opgericht: Academie (bestaat tot de 7e eeuw)
- Eerste systematische en volledig samenhangend filosofisch systeem
- Alfred North Whitehead: “De Westerse filosofie is te beschouwen als een reeks voetnoten
op Plato.” (= denkkaders van Plato maken deel uit van het Westers denken + hieruit is de
filosofie verder gebouwd)
Zijn en schijn
De wereld van de vormen
2 werelden die “deel hebben aan” elkaar
Verstandelijke kenbare wereld Zintuigelijk weernaambare wereld
1. Volmaakt 1. Onvolmaakt
2. Onveranderlijk (zijn van Parmenides) 2. Verandert voortdurend (worden bij
Herakleitos)
3. Eeuwig (tijdloos) 3. Tijdelijk
4. Oneindig (onbeperkt) 4. Beperkt
5. Via verstand inzicht bereiken 5. via de zintuigen te ervaren (afspiegeling)
, Alle dingen hebben deel aan een ideale vorm:
- alle paarden zijn afspiegelingen van het ideale paard
- alle driehoeken zijn afspiegelingen van de ideale driehoek
- alle kwaliteiten zijn afspiegelingen van de ideale kwaliteit
-> Waarom ervaar je iets als mooi? Omdat het een afspiegeling is van het schone/Omdat zijn
gedrag een uiting is van de vorm Rechtvaardigheid of omdat dat ding de ideale vorm
weerspiegeld.
De allorgie van de grot
= verband tussen zichtbaar waarneembare wereld en verstandelijke kenbare wereld.
Plato vergelijkt de ‘zichtbaar-waarneembare’ wereld met een gevangenis en de tocht naar
boven ziet hij als een bevrijding: ze biedt uitzicht op de ‘verstandelijk-kenbare’ wereld van de
Ideale Vormen.
Tot inzicht komen in de Vormenwereld (1) is het hoogste wat de mens kan bereiken. In de
allorgie wordt dit gesymboliseerd door de blik op de ZON, de bron van alles wat zich
manifesteert. Het hoogste inzicht noemt Plato Dikaiosune (= rechtvaardigheid en
gerechtigheid). Plato beschrijft dit als ‘de oorzaak van alles wat goed en schoon is’ en
‘datgene wat waarheid en inzicht bezorgt’. Hij wil duidelijk maken dat de werkelijkheid niet
is wat ze lijkt en dat de Absolute werkelijkheid niet de uiterlijk waarneembare wereld is. Zon
staat symbool voor het Absolute (waar = goed = schoon)
Kennisleer en ethiek
3 soorten van weten
1. Laagste niveau: vage vermoedens of onwetendheid (eikasia) en meningen (pistis)
waartegen Socrates reageerde.
2. De tweede trap: redenerend verstand (dianoia) en het redelijk denken (logos -> Grieks,
ratio -> Latijn). Logos is niet het hoogste inzicht, maar wel de weg ernaartoe. Via het
redenerend verstand kunnen we ons ontdoen van onwetendheid, valse overtuigingen en
meningen om op die manier dichter bij dat hoogste inzicht te komen.
3. Hoogste niveau bevindt zich het inzicht in de Absolute Realiteit of hoogste Vorm. Dit
niveau komt overeen met ‘aanschouwing’ van de zon, de hoogste Vorm in de allorgie van
de grot, of met de wijsheid (priesteres Diotima). Dit niveau ‘ligt’ voorbij het denken:
kenner en wat gekend is vallen samen.
Ethiek: ‘het goede kennen en het goede doen’
‘Gerechtigheid = Goedheid = Waarheid = Schoonheid’
Waarheid gaat over weten en kennen, goedheid en gerechtigheid gaat over de omgang met
de anderen en schoonheid gaat over de beleving van de wereld.
Symposion: drang naar het schone, maar die drang is hetzelfde als de drang naar het Goede
en het Ware, en het inzicht in het ene valt samen met het inzicht in de andere twee.
-> HET GOEDE KENNEN IS HET GOEDE DOEN
Het hoogste inzicht valt samen met pure goedheid. Dit is voor weinigen weggelegd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper martheblommaert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
