Politieke Communicatie
Inleiding
Beslissingen worden vroegtijdig gelekt aan bevriende journalisten om goede spin te krijgen,
politici geven liever uitleg in een studio dan in de commissiezaal, …
Die trend geeft de indruk dat de media belangrijker worden dan het parlement en dat is een
politiek probleem.
In het publieke debat groeit een consensus dat de media een steeds grotere invloed hebben op
het politieke bedrijf.
De media zouden via hun invloed op het publiek bepalen wie de verkiezingen wint en wie macht
heeft en wie niet.
De nieuwsmedia zijn niet meer een 4de macht die de andere controleren, maar de eerste macht
geworden die het politieke spel sturen. De democratie is verworden tot een mediacratie.
Mensen consumeren massaal nieuws en leren bijna alles wat ze weten over politiek via media.
De grote meerderheid van de Vlaamse politici blijken ook sterke aanhangers te zijn van het
almachtige mediaparadigma.
Alles wijst erop dat de media het debat bepalen & dat de burger & de politiek volgen.
De centrale stelling is dat de politiek in sterke mate gemediatiseerd is & dat dit gevolgen heeft
voor hoe politiek bedreven wordt.
Mediatisering betekent dat het belang van de media door de jaren heef is toegenomen & dat de
politiek zich structureel heeft aangepast aan de media & hun logica.
Mediatisering wordt opgevat als een model dat bestaat uit 4 fases/dimensies.
1ste fase:
o De media zijn de belangrijkste bron van informatie voor burgers om zich te
informeren over politiek
de
2 fase:
o De media & de politiek zijn onafhankelijk
o Ze hebben weinig last van politieke druk & inmening
e
3 fase:
o De media bepalen autonoom hoe ze hun berichtgeving over politiek invullen &
moeten politici hun communicatie aanpassen aan de wetten van de media
4e fase:
o De politieke actoren en instituties passen hun politieke gedrag aan de
nieuwsmedia en hun logica aan
o Deze fase impliceert dus ook een invloed op politiek werk zoals wetgeving &
beleid
1
,Elke fase kan worden opgevat als een continuüm:
Aan het ene uiteinde worden de media beschouwd als marginale spelers & de politiek als
een instantie die autonoom werkt, en aan het andere uiteinde staan de media die de
lakens uitdelen & politici die gedwongen worden te volgen
De 4 fases hangen nauw samen & beïnvloeden elkaar
Er zit ook een chronologie in het model:
De kans is klein dat de nieuwsmedia de politiek sterk sturen als kiezers die media
nauwelijks consumeren of als journalisten nog aan de leiband van de politiek lopen
We beschouwen de eerste 2 dimensies als voorwaarden van de 3 e & 4e dimensie
Dit is een ideaaltypisch model
o De realiteit is complexer & verschilt in plaats & tijd
2
,MEDIATISERING V A N DE P O L I T I E K A L S K A D E R
Mediatisering verwijst naar een brede verandering van de samenleving onder druk van het
toegenomen gebruik & belang van de media als communicatie- & informatiekanaal.
Het gaat om een structurele verandering die vaak op gelijke voet wordt gesteld met andere
evoluties zoals individualisering & globalisering.
De eerder geschertste 4-delige fasering maakt het moeilijk om verschillende deelaspecten van de
relatie tussen de media & de politiek nader te bekijken. Het model laat ook toe om meer concrete
concepten onder de koepel van mediatisering te plaatsen.
Mediatisering is een metaconcept dat toelaat een brede kijk te hebben op de relatie media-
politiek, maar door de opdeling in afzonderlijke fasen of deelaspecten maakt het tegelijk een
meer overzichtelijke bespreking mogelijk.
Het concept biedt een nieuwe kijk op het oude machtsvraagstuk.
Journalisten & politici beïnvloeden elkaar maar wie de leidende partij is, is niet duidelijk.
Het CNN-effect gaat ervan uit dat overvloedig nieuws over een internationaal conflict kan leiden
tot militair ingrijpen.
Bij mediatisering gaat het niet over wie de bovenhand heeft in de machtsstrijd maar over de
aanpassingen die de politiek heeft ondergaan als reactie op het toegenomen belang van de
media.
De uitgebreide communicatiestructuren & de uitgekiende persstrategie zijn een bewijs van een
vergevorderde & structurele vorm van mediatisering.
De mediastrategie is onderdeel van het politieke beleid. Mediatisering gaat veel meer over de
structurele reactie van politici op de media dan over wie de dagelijkste strijd wint om het nieuws.
Het mediatiseringsconcept houdt rekening met indirecte effecten & het anticiperend gedrag van
poltici.
3
, Hoofdstuk 1: De mediëring van de politiek: de massamedia als brug
tussen burger & politiek
De eerste fase van het mediatiseringsmodel veronderstelt dat de nieuwsmedia voor burgers de
belangrijkste bron van politieke informatie geworden zijn.
Het is omdat de massamedia de brug vormen tussen kiezer & politicus dat media als invloedrijk
worden beschouwd. Politieke informatie wordt gemedieerd via krantenberichten, radio-interviews,
debatprogramma’s, …
Journalisten zijn vooral tussenpersonen, de media waarvoor ze werken zijn een platform/kanaal.
In dit hoofdstuk schetsen we eerst de aanzienlijke toename van het nieuwsaanbod door de
massamedia. Vervolgens tonen we op basis van recente data aan welke nieuwsmedia het
publiek gebruikt om aan politieke informatie te komen.
DE A A N B O D Z I J D E : M E E R N IE U W S & DUIDING
De nieuwsmedia hebben sinds hun ontstaan altijd al politieke informatie aangeboden. Radio en
later ook televisie informeren de mensen over wat er zich in het land afspeelt, en heel wat
kranten worden bewust opgericht om nieuws en propaganda te verspreiden (zie hoofdstuk 2).
Dat aanbod is echter nauwelijks vergelijkbaar met de informatiestroom die tegenwoordig
dagelijks wordt verspreid.
1ste evolutie: er is meer aandacht voor de politiek
Tot het begin van de jaren 1980 wordt, om elke zweem van partijdigheid te vermijden, in het
journaal nauwelijks op de verkiezingsstrijd ingegaan en moeten kijkers het stellen met enkele
debatprogramma’s en de vrije zendtijd voor politieke partijen.
Bij het begin van het nieuwe millennium is de situatie volledig gekeerd. Politici verschijnen
bovendien niet enkel in nieuwsprogramma’s maar ook in talkshows en
entertainmentprogramma’s.
De Vlaamse socioloog Luc Huyse merkt op: “Hoe minder kracht en betekenis verkiezingen
hebben, hoe meer media-aandacht zij krijgen. (De Standaard, 18/02/2012).
Het aanbod in Vlaanderen is spectaculair toegenomen. Figuur 2 toont hoe het totale aantal
minuten aan nieuws en duiding per week vooral tussen eind jaren 1970 en eind jaren 1990
stelselmatig stijgt.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper veronaaquino. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.