Dit is een samenvatting van de laatste hoofdstukken (H8-12) van het vak 'Structuur en werking van de Amerikaanse economie', gedoceerd door Herman Matthijs in de Master Bestuurskunde en Public Management. De inhoud is gebaseerd op de lessen en het handboek (editie 2021!).
Structuur en werking van de Amerikaanse economie – 2020-2021
H8: De president
1) De voorwaarden
Amerikaanse GW bepaalt voorwaarden waaraan met moet voldoen om staatshoofd te kunnen
worden
- Door geboorte de Amerikaanse nationaliteit hebben
o Genaturaliseerde Amerikanen komen niet in aanmerking
- Op dag van eedaflegging (20 januari) moet de president-elect 35 jaar zijn
- Minimaal 14 jaar op Amerikaans grondgebied verbleven hebben
- President en vicepresident mogen NIET in dezelfde staat wonen, op het ogenblik dat de
kiesmannen stemmen voor beide
o Om te verhinderen dat één staat teveel macht zou krijgen
- Men kan geen president of vicepresident worden als men zich schuldig heeft gemaakt aan
rebellie of opstand tegen de natie
o Is een gevolg van de Burgeroorlog
- Voorgaande regels zijn ook van toepassing op vicepresident
- Niet-grondwettelijke voorwaarde: veel financiële mogelijkheden hebben om dure
campagnes te kunnen betalen
2) De beperking van de termijn
- (vice)president: termijn = 4 jaar
- Max. 2x verkozen worden
o = reactie van Congres op zeer lange regeerperiode van Democratische president F.
Roosevelt
o 1e president vd federatie, G. Washington, vond 2 termijnen het maximum toen
geen regel, eerder een gewoonte (tot aan Roosevelt dan)
- Vicepresident, die president tijdens regeerperiode opvolgt + meer dan 2j president is, mag
daarna slechts 1x verkozen worden tot president
o Enkel van toepassing op presidenten na 1951
o Wel toegelaten om met een tussenperiode te besturen = verkiezing 1 winnen,
verkiezing 2 verliezen/niet opkomen, verkiezing 3 opnieuw winnen
3) De macht van de president
- Amerikaans staatshoofd = belangrijkste ambt in de wereld
- Verantwoordelijk voor uitvoerende macht (Executive power)
- Hoofd van het leger (Commander in Chief)
o President beheert het leger
o Congres verklaart de oorlog en keurt budgetten goed
Bv. Vietnamoorlog: presidenten opereerden alleen in militaire acties (want
het moest snel gaan) dus macht Congres beperkte zich tot goedkeuren van
budgetten
o 1973: War Powers Act aangenomen door Congres = bevoegdheid president die
troepen inzet zonder goedkeuring van Congres is beperkt tot 60 dagen
,Structuur en werking van de Amerikaanse economie – 2020-2021
4) Het vetorecht
- Veto message van president = gebaseerd op Presentment Clause vd GW
o Historisch: gebruikt om schendingen vd GW door een wet tegen te houden
o Vanaf president Wilson interpreteren staatshoofden hun vetorecht veel breder en
zien ze het als een plicht om met een veto het volk te beschermen
- Overridden = Congres gaat met 2/3e meerderheid in tegen veto
5) De vicepresident
- Vicepresident neemt ambt van president over, indien president:
o Uit ambt wordt ontzet
o Overlijdt
o Ontslag neemt
o Niet in staat is zijn ambt te vervullen
- Officieel heeft vicepresident geen taken (niets in GW vermeld hierover), maar meestal
regeert president wel samen met vicepresident (= regeren in duo)
o Bv. Biden-Harris (duo) <> Obama-Biden (solo Biden werd niet echt betrokken bij
beslissingen)
- 20e Amendement (1933): “vicepresident wordt automatisch president met volle
bevoegdheden als de verkozen president niet aan de voorwaarden voldoet of overlijdt voor
de eedaflegging”
- 25e Amendement: regelingen t.a.v. vicepresident:
o Opvolgende vicepresident krijgt de volle bevoegdheden van staatshoofd (bij
overlijden, ontslag, … president)
o Als het ambt van vicepresident niet bemand is, zal de president 1 nieuwe
vicepresident voordragen na goedkeuring van meerderheid Congres (in beide huizen)
o Er wordt geopteerd voor continuïteit van het ambt
o Telkens wanneer de president aan de voorzitters van het Congres een geschreven
mededeling stuurt, waarin hij schrijft dat hij in de onmogelijkheid verkeert om te
regeren (bv. door ziekte), gaan de bevoegdheden over naar de vicepresident totdat
de president schriftelijk verklaart terug te kunnen besturen.
o Telkens wanneer vicepresident + meerderheid ambtenaren (Secretaries) schriftelijk
laten weten aan Congres dat president in de onmogelijkheid verkeert te besturen,
wordt de vicepresident onmiddellijk waarnemend president
6) De verkiezing
- De aankondiging:
o Begint reeds na congresverkiezingen (2 jaar voor presidentsverkiezingen)
o In deze periode zal men:
Proefballonnen over kandidatuur oplaten
Programma-ideeën lanceren om reacties te meten
Geld zoeken bij fundraisers
Campagnestaf aantrekken
o Typisch vb.: ook afgevaardigden, senatoren, gouverneurs worden plots zichtbaar bij
activiteiten buiten hun staat
o Functie gouverneur = belangrijkste springplank naar Witte Huis (ook al heeft dit ambt
niets met Witte Huis te maken)
, Structuur en werking van de Amerikaanse economie – 2020-2021
- De voorverkiezingen:
o Staat niet in GW
o 2 grote partijen organiseren per staat/territorium + in federaal district
voorverkiezingen onder leden
Resultaat = nominatie van presidentskandidaat
Partijen werken volgens eigen regels
Meestal gebaseerd op gewoonten van een staat
o Aantal afgevaardigden (delegates) per staat voor partijconventie ≠ wettelijk bepaald!
Wordt berekend a.d.h.v. diverse parameters
o President Theodore Roosevelt (Republikein) introduceerde voorverkiezingen (was
zeer vernieuwend)
o Enkel 24e Amendement vermeldt voorverkiezingen: “Het kiesrecht bij
voorverkiezingen kan niet beknot of ontnomen worden als men zijn/haar taksen niet
heeft betaald.” Voor de rest is organisatie voorverkiezingen een zaak van DNC en
RNC
o DNC en RNC beslissen in welke gebieden voorverkiezingen
Beide: in alle staten, territories en Washington D.C.
Dem.: delegates voor Conventie worden overal proportioneel verdeeld
Winnaar krijgt deel, de rest wordt proportioneel verdeeld
Rep.: Winner takes it all (diegene die als eerste uitkomt)
o Open of closed voorverkiezingen: is zaak van de statelijke/territoriale partijbureaus
Open = iedereen stemt mee
Closed = enkel geregistreerde partijleden mogen stemmen
o Caucus vs. primary:
Caucus = in piramidaal systeem stemmen (onrechtstreeks)
Eerst op gemeentelijk niveau stemmen, om dan delegates door te
sturen naar intermediaire niveau en van daaruit nog eens te
stemmen voor delegates op statelijk niveau
Primary = rechtstreeks op het niveau van de staat/territorium stemmen
Meest gebruikte procedure
o Naast verkozen delegates, ook niet verkozen personen met stemrecht =
superdelegates (bij Dem.) of unpledged delegates (bij Rep.)
Traditioneel weegt deze groep veel meer door bij Democraten dan bij
Republikeinen
o Dit systeem van voorverkiezingen heeft ingang gevonden in Europa bv.
belangrijkste Franse politieke partijen gebruik dit om hun presidentskandidaat te
verkiezen
o Swing state = staat die traditioneel niet voor een bepaalde politieke partij stemt, en
die bij vorige verkiezing nipt is gewonnen of verloren
Campagne probeert swing voters te overtuigen
Florida = belangrijkste swing state
- De verkiezingen:
o (vice)president = dinsdag na 1e maandag van november (2020: 3/11, 2024: 5/11)
o GW schrijft voor dat Congres het tijdstip van de verkiezingen vastlegt gebeurd via
wet
o Het kiescollege: aantal
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emns. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,79. Je zit daarna nergens aan vast.
