H1: Inleiding Sociale Grondrechten
Sinds 1994 verankerd in Belgische Grondwet
1. De tweede generatie grondrechten
Grondrechten= fundamentele rechten Geheel van universele rechten
Vrijheden= mensenrechten
Doel: Voorwaarden creëren en blijven garanderen op een ‘vrije’ en ‘menswaardige’ manier
kunnen functioneren.
o Vrije -> omschreven als de burgerlijke en politieke rechten= vrijheidsrechten -> zijn
onmiddellijk toepasbaar= ze gelden effectief zonder bijzondere
uitvoeringsmaatregelen. Bv. Recht op eigendom, vrijheid van meningsuiting…
o Menswaardig -> omschreven als sociale grondrechten= economische, sociale en
culturele rechten
Burgerlijke en politieke rechten= 1ste generatie rechten
Sociale grondrechten= 2de generatie rechten
Verwijst naar de volgorde van het ten volle tot bloei komen
Filosofie SGR: omvat grondige verwijzing van de rol van de overheid
1ste generatie biedt bescherming tegen willekeurige overheidsinmenging of mogelijk
machtsmisbruik van de OH -> onthoudingsplicht OH
2de generatie het is aan de OH om die rechten te voorzien die een menswaardig leven
mogelijk maken. -> Positieve handelingsplicht OH
Bescherming GR in wetgeving Nationale staten, ook in aantal mondiale en regionale
mensenrechtenverdragen en andere mensenrechten instrumenten ( BV. VN, EU…)
Belgische GW: 28 artikelen die aan de burger een aantal fundamentele rechten en vrijheden
toekennen
Burgerlijke en politiek rechten sinds 1831 (onafhankelijkheid van België)
Sociale grondrechten sinds 1994
o Uitgangspunt: recht op een menswaardig leven
Uitdrukking SGR
1
Art 23: “Ieder heeft recht een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de wet,
het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel, rekening houdend met de ²overeenkomstige
plichten, de economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden voor de
uitoefening bepalen.” Die rechten bevatten ³inzonderheid:
o Recht op arbeid en vrije keuze van beroepsarbeid
o Recht op sociale zekerheid, bescherming van gezondheid en sociale, geneeskundige
en juridische bijstand
o Recht op behoorlijke huisvesting
o Recht op bescherming van een gezond leefmilieu
o Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing
o Recht op gezinsbijslagen
Art 24: “Ieder heeft recht op onderwijs.”
1
, Sociale Grondrechten
Elementen uit Art. 23 die extra aandacht verdienen:
1
Diverse wetgevers moeten binnen hun bevoegdheden die rechten waarborgen en
voorwaarden voor de uitoefening ervan bepalen
² Grondwetgever refereert naar plicht tot medewerking van het individu in het verkrijgen
van die SGR.
³ Andere rechten zijn ook noodzakelijk om te kunnen spreken over een menswaardig
bestaan.
In Art. 23 GW opgenomen grondrechten geen rechtstreekse werking= SGR kunnen niet zomaar
worden afgedwongen:
Niet naar de rechter stappen omdat je leven niet ‘menswaardig’ genoeg zou zijn
OH wel verplicht om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen de kans krijgen om een
menswaardig leven te leiden
GR slechts onmiddellijk inroepbaar in mate ze door de bevoegde wetgever worden
geconcretiseerd:
o Zwakkere bescherming SGR (tov 1ste generatie) vloeit voort uit aard van de voor de
OHeden uit die GR voortvloeiende verplichtingen.
o Verbod om bepaalde GR aan te tasten is makkelijker jurisdictioneel te controleren
dan een verplichting om een GR te realiseren
Art. 23 GW houdt standstilverplichting in= verbiedt dat bevoegde wetgever het door de toepasselijke
wetgeving gebonden beschermingsniveau vermindert zonder dat daartoe redenen van algemeen
belang bestaan
Voor de regelgevers verbonden iets te doen wat tegen de verdere realisatie van GR zou
ingaan. BV. Avondklok= tegen GW, maar nu zo voor gezondheidscrisis
Bekijk p. 11-12
2. Internationale Mensenrechtenverdragen
In praktijk niet zomaar vanzelfsprekend
Grondrechtenbescherming voor WOII vooral een zaak van nationale grondwetten.
Door totalitaire regimes duidelijk dat bescherming fundamentele rechten en vrijheden niet
volstond om ze over te laten aan nationale staten.
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens= UVRM-> 1948
= Verklaring aangenomen door Algemene vergaring van de VN
Deze verklaring omschrijft de fundamentele rechten en vrijheden van de mens.
o Geen directe werking= burger konden er niet rechtstreeks op beroepen voor de
nationale rechter
o Grote inspiratiebron voor latere meer gedetailleerde mensenrechtenverdragen (op
mondiaal en regionaal vlak)
VN: Opgericht in 1945
Belangrijkste taak= zorgen voor de eerbiediging van de mensenrechten, maar ook voor vrede
en veiligheid en ontwikkeling wereldwijd.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mariegoos. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,69. Je zit daarna nergens aan vast.