Dit document bevat complete en uitgebreide lesnotities van het vak Verbintenissenrecht, gedoceerd door Dr. Ignace Claeys aan de Universiteit Gent in het academiejaar . In deze lesnotities kan u eveneens de antwoorden op voorbeeldvragen voor het examen vinden, net als notities van het gastcollege ge...
Verbintenissenrecht -les 2 (11/02/2021)
Inleiding tot het contractenrecht
het leven van een contract
verwekkingsfase geboorte leven van het contract dood leven na de dood
contractenrecht wordt behandeld aan de hand van het leven van het contract
BELANG: contractueel probleem in juiste fase in leven ctt kunnen plaatsen
verwekkingsfase
= onderhandelingsfase of precontractuele fase
kan heel kort zijn/nauwelijks bestaan
bv. broodje bestellen bij de bakker
kan ook lang(er) zijn
bv. ondernemingscontracten
ook FOUTEN mogelijk
= precontractueel gedrag onderworpen aan art. 1382-1383 oud BW (= algemene
zorgvuldigheidsnorm/gedragsnorm)
DUS: er is sprake van buitencontractuele aansprakelijkheid
in deze fase is er GEEN SPRAKE van wanprestatie of contractbreuk
dus GEEN toepassing van de regels van contractuele aansprakelijkheid
WANT: er is nog geen verbintenis
wat kan er mislopen? (= BUITENCONTRACTUELE AANSPR.)
informatieplicht kan geschonden worden
= opgelegd door specifieke wet – boek X WER OF art. 1382-1383 oud BW (= zou een
normaal zorgvuldig persoon deze informatie hebben doorgegeven?); kan WEL of NIET
opzettelijk gebeuren
- bv. aankoop onroerend goed (= villa of fabriek) – verkoper doet alsof er iets wel/niet
is, terwijl dit niet zo is – bv. fabrieksgrond vroeger vuilnisbelt – moet de verkoper dit
melden? moet de koper dit onderzoeken?
- bv. McDonald’s openen – 3 eerdere McDonald’s-vestigingen – McDonald’s moet aantal
eerdere vestigingen en duur ervan doorgeven
foutief afbreken van onderhandelingen (= in vergevorderde fase)
= afbreken mag in principe wel (= contractsvrijheid); foutief afbreken echter niet (= abrupt
afbreken, zonder enige reden); rechter moet zich de vraag stellen of een redelijk
zorgvuldig persoon dit ook zou doen/op dezelfde manier zou handelen
ongeldige overeenkomst
= redelijk zorgvuldig persoon (+ evt. professioneel karakter van de persoon in kwestie +
concrete omstandigheden)
- bv. professioneel en niet-professioneel – ctt vol ongeldige clausules – rechter:
“professioneel heeft niet gehandeld als redelijk zorgvuldig persoon”
bedrog (of bedrieglijk stilzwijgen)
= evt. samen met schending informatieplicht (= fout volgens art. 1382-1383 oud BW)
LET OP: er kunnen ook ctt’en voor andere ctt’en ontstaan (= CONTRACTUELE AANSPR.)
bv. optiecontract bij aankoop gebouw – verkoper kan niet aan ander verkopen tot
afloop optiecontract – optienemer heeft optierecht (= om optie te lichten/uit te oefenen)
bv. confidentialiteitsverbintenis als “voor-contract” bij onderhandelingen
totstandkoming/sluiten van het contract
1
, (hoe) is het contract tot stand gekomen?
= contract komt tot stand als de wil van de ene partij zich inhaakt in de wil van de andere
partij; wilsovereenstemming (= minstens overeenstemming wilsuiting)
in België: wilsleer
hoe weet je wanneer er wilsovereenstemming is?
- A = A; als het aanbod aanvaard wordt heb je een contract (ALS A = A, DAN CTT)
1
bv.: gebouw tandarts – bod projectontwikkelaar – tandarts: “ik aanvaard het bod”; als
er geen aanwijzingen zijn dat er nog een substantieel element openstaat, dan is er ctt;
MAAR: bewijs? = gereglementeerd bewijsstelsel vereist akte – dit is er (= aanvaarding)
is het contract geldig tot stand gekomen? (= art. 1108 oud BW)
4 (algemene) geldigheidsvereisten:
- wil (of toestemming)
= voorwaarden om van ongeldige wil te kunnen spreken
1
dwaling (= verkeerde voorstelling van de werkelijkheid; je begaat vergissing) moet
verschoonbaar zijn; bv. aankoop verontreinigd stuk grond
2
bedrog; bv. tandarts & projectontwikkelaar – gebouw op lijst van bouwkundig erfgoed
– gebouw kan niet afgebroken worden – pas bedrog indien sprake van opzettelijk
verzwijgen door tandarts (= wel schending algemene zorgvuldigheidsnorm)
- handelingsbekwaamheid
rechtsbekwaamheid (= mbt rechten)
- voorwerp vd ctt’uele verbintenissen (= QUID/WAT?)
= de beloofde prestatie
bv.: verzekeringsovereenkomst – voorwerp: betalen verzekeringspremie + verlenen
dekking wanneer onzekere gebeurtenis (= die gedekt is) zich voordoet (bv. brand)
VW’EN: voorwerp moet geoorloofd + mogelijk + bepaald/bepaalbaar zijn
- oorzaak vd ctt’uele verbintenissen (= CUR/WAAROM?) (of ‘causa’)
= antwoordt op de vraag waarom een verbintenis is aangegaan; determinerende
beweegreden voor het aangaan van de verbintenis
VW’EN: oorzaak moet bestaan + geoorloofd zijn + mag niet vals zijn
OOK: bijzondere geldigheidsvereisten (= opgenomen in wetten) EN formaliteiten
- formaliteiten
= vormvereisten
IN BEGINSEL: consensualisme; MAAR SOMS: vormvereisten mogelijk
bv.: koop onroerend goed – onderhandse akte – moet op straffe van nietigheid (1)
vermeldingen bodemattest en (2) stedenbouwkundige vermeldingen bevatten
NIET aan geldigheidsvereisten voldaan?
= contract bestaat (= in principe moet het ook uitgevoerd worden)
MAAR: nietigverklaring ctt kan gevraagd worden (= moet naar huidig recht door de
rechter uitgesproken worden en dus niet door 1 partij – bv. bedrogen partij); in de
toekomst zal eenzijdige/buitengerechtelijke nietigverklaring mogelijk worden
BIJ URGENTIE: rechter in kort geding (= snellere procedure; paar maanden ipv jaren) EN
NADIEN oordeel door bodemrechter/rechter ten gronde (= kan 5 tot 10 jaar duren)
wilsgebreken (= invloed op wil of toestemming)
2
, - BEDROG
rechtsgevolgen: nietigverklaring (= retroactief + restitutie/teruggave van reeds
geleverde prestaties) + soms ook schadevergoeding/-herstel (= WANT: bedrog is ook
buitencontractuele fout, normaal zorgvuldig persoon doet dit niet)
INTERMEZZO: Hoe los je een casus op?
brainstormen/linken leggen met cursus
= kernwoorden schrijven op kladblad
bv.: bedrog (= determinerend of incidenteel?) – fout (= begaan door bedrogene) –
schadevergoeding – nietigverklaring
antwoord structureren
= coherent en gestructureerd verhaal maken van kernwoorden
doe dit adhv een VRAAG
bv.: Wat kan worden gevorderd door welke partij? (1) nietigverklaring; door bedrog? –
(2) schadevergoeding
stel de klassieke basisvragen
= wie? wat? waarom? hoeveel?
maak hypotheses
= MAAR: vind geen feiten uit die niet in de casus gegeven zijn
meest voorkomende probleem/vraagstuk in contractenrecht
= interpretatieprobleem; wat hebben partijen nu eigenlijk bedoeld?
bv.: waartoe zijn farmaproducenten nu eigenlijk gehouden?
leven van het contract
waartoe zijn partijen gehouden? (= inhoud bepalen van het contract)
= wilsuiting + verplichtingen die voortvloeien uit de wet/gebruiken/goede trouw –
verplichtingen die voortvloeien uit de goede trouw
NIET ENKEL uit contractueel document of (mondelinge) wilsuiting
bv.: broodje kopen bij bakker – kassaticket – broodje bevat verborgen gebrek – koper
heel ziek door het eten van het broodje – WET: art. 1641 e.v. oud BW; vrijwaring
verborgen gebreken – GT: art. 1134, lid 3 oud BW; aanvullende functie goede trouw
bv.: fietsenhersteller – rekening = €3.000 – informatieverplichting voortvloeiend uit GT
GOEDE TROUW (GT): zowel aanvullende als matigende functie; MF: verbod van
rechtsmisbruik in contractuele zaken – contractspartij mag haar contractuele rechten niet
misbruiken (= ook ogv art. 1134, lid 3 oud BW)
bv.: verkoop sociale woning – contractuele verplichting om woning niet opnieuw te
verkopen gedurende 20 jaar (= REDEN: speculatie vermijden) – schadebeding aan gekoppeld:
toch doen = forfaitaire schadevergoeding (= bv. €60.000 betalen bij wanprestatie) – MAAR:
echtscheiding na 17 jaar + afbetaling niet meer mogelijk = verkoop – rechtsmisbruik door
huisvestigingsmaatschappij (= toetsen adhv normaal zorgvuldig persoon) – DUS: vordering
tot toepassing van het schadebeding wordt afgewezen
wat als de aangegane verbintenis niet wordt uitgevoerd? (= uitvoering van het contract)
bv.: beloofd om 1.000kg aardappelen te leveren – er gebeurt geen levering
NIET METEEN wanprestatie en/of contractbreuk; MOGELIJK overmacht
bv. coronacrisis – huurders café – moeten ze nog betalen of niet? (= RS 50/50 verdeeld)
3
, VW’EN OVERMACHT: (1) is het onmogelijk de verbintenis uit te voeren? + (2) is die
onmogelijkheid te wijten aan de schuldenaar?
OVERMACHT: niet-toerekenbare onmogelijkheid van nakoming
RISICOLEER: wie moet het risico van de overmacht dragen?
CONTRACTBREUK (= wanprestatie of toerekenbare niet-nakoming/tekortkoming):
kijken naar de soort verbintenis – inspannings-/middelenverbintenis,
resultaats-/uitslagverbintenis of garantieverbintenis
sancties bij contractbreuk
schadevergoeding (= ogv contractuele aansprakelijkheid)
uitvoering
ontbinding (= NIET HETZELFDE als nietigheidsverklaring; enkel bij geldigheidsgebrek)
vervanging van een schuldenaar (= uitvoering door een derde; op kosten oorspr. SA)
ENAC (= exceptie van niet-nakoming/niet-uitvoering; eigen verbintenissen ook opschorten)
einde van het contract
manieren waarop contract ten einde kan komen (= beëindigingsvormen)
1. nietigverklaring
2. ontbinding wegens wanprestatie
3. toepassing overmacht en risicoleer
4. overlijden contractspartij (= enkel bij ‘intuitu personae’-verbintenissen)
5. opzegging van het contract (= kan eenzijdig door elke partij bij ctt van onbepaalde duur)
post-contractuele fase
ook na einde ctt kunnen soms verbintenissen blijven lopen
bv.: arbeidsovereenkomst – niet-concurrentiebeding – blijft ook nog lopen na einde ctt
ook post-contractuele verbintenissen geven aanleiding tot contractuele aansprakelijkheid
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marie1711. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,98. Je zit daarna nergens aan vast.
