Algemeen
De student kan bronnen hanteren bij het onderzoek van het verleden en kan de limieten
van deze bronnen verantwoorden.
De behandelde periodes kunnen door de student in de tijd geplaatst worden.
De voornaamste steden, landen, rijken kunnen op een kaart gesitueerd worden.
Data mogen worden afgerond; begin en einde van een tijdvak moeten evenwel kunnen
verantwoord.
Per periode
Nieuwste tijd
De oorzaken en directe aanleidingen van de Franse Revolutie verduidelijken.
oorzaak
Voor de hedendaagse geschiedenis kunnen we de impact van de Franse Revolutie moeilijk
onderschatten. Ze rekende af met de instellingen van het Ancien Régime(Met het ancien
régime wordt de periode aangeduid waarin het Franse koninkrijk door absolute vorsten werd
geregeerd, vóór de Franse Revolutie van 1789.) en betekende op politiek, sociaal-
economisch en cultureel en religieus vlak een echte breuk. Het vorstelijk absolutisme (De
absolute monarchie of het vorstelijk absolutisme is een regeringsvorm waarbij de vorst over
volledig regerende autoriteit beschikt; hij is niet door wetten gebonden, noch is hij
verantwoording verschuldigd. ) verdween, adel en clerus verloren hun bevoorrechte positie
en scheiding van Kerk en staat werd een feit. Voor het eerst ontstond terug een natie, zonder
binnengrenzen van feodale(Het feodalisme of de feodaliteit is in politieke zin het leenstelsel
dat in Europa bestond van de Val van het West-Romeinse Rijk tot in de nieuwe tijd. Grond
werd in dit stelsel door leenheren toebedeeld aan hun leenmannen, in ruil voor een
verplichting van persoonlijke trouw, militaire bijstand en belastinginkomsten.), kerkelijke of
stedelijke aard.
Ze wouden iedereen gelijk maken, maar de koning wou dit niet
In 1788 was de graanoogst mislukt zodat een jaar later de hoogste prijs van de eeuw werden
betaald voor een brood. --> vrouwen waren boos, bestormde paleis in versailles
aanleiding
De natie was ook geen privé- bezit meer (van de vorst of wie dan ook), maar opnieuw een
publieke zaak, een res publica (république Française): iedereen was gelijk. Door de geest van
de Verlichting en het succes van de wetenschappen groeide bij een grote groep mensen in de
18de eeuw de overtuiging dat de tijd rijp was voor verandering. --> revolutie
De rede of het verstand was hun instrument. Newton en andere natuurkundigen hadden
aangetoond dat de mens deel uitmaakte van een geordend universum dat onderhevig was
aan natuurwetten. Alle mensen gehoorzaamden aan deze natuurwetten en dat maakte hen
in wezen gelijk, ook in de samenleving. Met de ongelijkheid van het Ancien Régime moest
dus worden afgerekend. De (Engelse) en Franse verlichte ‘filosofen’ werkten deze ideeën
verder uit en zorgden voor een ruime verspreiding ervan in Europa. In de Encyclopédie van
Diderot zat onmiskenbaar een ondertoon van kritiek op de maatschappij en haar instellingen.
Lodewijk XVI vond het voorstel van het volk absurd.
Franse revolutie
, De derde stand scheurde zich los uit de Staten-Generaal (17 juni 1789), riep zichzelf uit tot
Assemblée Nationale en kondigde de creatie van een nieuwe grondwet aan. Door de
verstikkende economische malaise kwam ook het Parijse volk in opstand.
Op 14 juli bestormden zij het symbool van de vorstelijke willekeur, de Bastille. De gevangenis
werd ingenomen.
De leuze van de Revolutie, Liberté, égalité, fraternité,( Vrijheid gelijkheid broederschap) werd
weerspiegeld in de Verklaring van de Rechten van de Mens en van de Burger die een maand
later werd goedgekeurd door de Assemblée. De burgerlijke en politieke vrijheden, net als de
vrijheid van pers en mening werden gegarandeerd.
besluit franse revolutie + wat het bereikt heeft
Alle burgers werden als gelijk voor de wet beschouwd. Evengoed was er aandacht voor de
scheiding van de machten en de volkssoevereiniteit (= natie) werd aanvaard als het basisprincipe
voor politiek gezag. Lodewijk XVI weigerde dit document te ondertekenen en werd daarvoor naar
Parijs verbannen. Een paar jaar later zou hij zelfs terechtgesteld worden.
Grondwet (frankrijk)
In de grondwet (1791) werd bepaald dat de wetgevende kamer door cijnskiesrecht en getrapte
verkiezingen zou worden samengesteld. Het werd duidelijk dat het gewone volk, het voetvolk van de
Revolutie, ook van de burgerij geen inspraak mocht verwachten.
Napoleon
Frankrijks beginjaren na de Revolutie werden getekend door grote politieke veranderingen en een
opeenvolging van staatsgrepen. Politieke stabiliteit leek er te komen met Napoleon Bonaparte
(1799),
Op binnenlands vlak
Eerst als consul en later als keizer (1804) – beide titels wijzen op de inspiratie die de Franse
revolutionairen haalden uit de Romeinse res publica - bestendigde hij op binnenlands vlak (dus ook in
ons land!) een groot aantal hervormingen. Zo voerde hij de Code Napoleon in, zijn rechtboeken
waarop ons huidige recht nog steunt. Gemeenten werden vanaf nu verplicht om officiële lijsten bij te
houden van geboorte, huwelijk en overlijden. Dit zijn nog steeds de taken van de burgerlijke stand.
Familienamen werden verplicht, al nam niet iedereen dat even ernstig. Huisnummers vervingen
huisnamen, het kadaster werd georganiseerd
Op buitenlands vlak
Op buitenlands vlak slaagde hij erin om grote delen van Europa te veroveren. In 1812 boden alleen
Engeland (Continentale Blokkade) en bondgenoot Portugal nog weerstand. Toen de Russische tsaar
zijn bondgenootschap met Napoleon opzegde en toenadering zocht tot Engeland organiseerde de
keizer een veldtocht naar Rusland. Maar verslagen door de winterkoude liep die uit op een zwaar
verlies voor de Fransen. Verslagen door de Europese staten moest hij troonsafstand doen, maar na
honderd dagen zat hij alweer op zijn vertrouwde plek. De definitieve nederlaag volgde in Waterloo
(1815).
, Portugal en Engeland à bondgenoten
Frankrijk en rusland à bondgenotenà rusland had er genoeg vanà einde bondgenootschap
Frankrijk organiseert veldtocht naar rusland als wraak, maar verloor door winterkoude
Napoleon moet troonafstand doen, na 100 dagen weer terug
Het ontstaan van het koninkrijk België verklaren en situeren in de bredere historische context.
Fransen in ons land
In 1794 versloegen de Franse legers de Oostenrijkers in de slag bij Fleurus. Zo werd ons land in 1795
geannexeerd.( frankrijk won van oostenrijk, daardoor namen ze belgie overà geannexeerd)
Belastingen gingen omhoog
Er werd zelfs een verplichte inlijving bij het Franse leger uitgeschreven (voor de belgen)
Als reactie brak de Boerenkrijg uit (1798), maar deze opstand werd haast onmiddellijk neergeslagen.
Napoleon verzachte de situatie (vanaf 1799)
Het antigodsdienstige karakter verdween door een concordaat met de paus.
Op economisch vlak was er ook geen reden tot klagen. Door de Continentale Blokkade viel de Engelse
concurrentie weg en konden vele importproducten onze markten niet meer overspoelen.
Het continentaal stelsel was een maatregel van de Franse keizer Napoleon I die alle handel tussen
het Europese continent en Groot-Brittannië verbood. Deze economische blokkade hield stand van
1806 tot 1814. Het kwam neer op een embargo op alle Britse producten. continentale blokkade
Omdat de liberale burgerij sterk aangesproken werd door de revolutionaire idealen, omarmde zij de
Franse overheersing. Zo kwam het dat op het einde van het Franse tijdperk de toplaag van de
bevolking in ons land Franstalig was
In de twintig jaar Franse overheersing werd ook de burgerij sterk verfranst.
NAAR DE BELGISCHE ONAFHANKELIJKHEID. Noord en Zuid weer samen onder Willem I
Na de nederlaag van Napoleon in Waterloo hertekenden de grote Europese mogendheden de
kaarten op het Congres van Wenen (1815).( Het Congres van Wenen of Weens Congres werd na de
val van Napoleon in 1814 en 1815 gehouden door de overwinnende mogendheden Pruisen,
Oostenrijk, Rusland en het Verenigd Koninkrijk met als doel de Europese vrede op effectieve wijze
gezamenlijk te regelen en vast te leggen)
Zij beoogden een restauratie van het machtsevenwicht tussen de Europese staten. Om te vermijden
dat Frankrijk opnieuw aan expansieàgroter worden zou doen, werden een aantal maatregelen
genomen. (frankrijk kreeg teveel macht en de europese staten hebben dit verminderd door
maatregelen)
Een maatregel was het oprichten van bufferstaten aan de Franse grenzen die een nieuwe expansie
onmogelijk moesten maken. Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden vormde zo’n buffer. Onder
het gezag van Willem I van Oranje werden de vroegere Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden