Mens en gezondheid
Werkcollege 1:Introductie mens en gezondheid 2 en
classificatiesysteem
Psychopathologie (= ziekteleer)
=Een deelgebied van de psychiatrie en de psychologie dat zich bezighoudt met het
beschrijven van psychische stoornissen, oorzaken daarvan en behandelingen daarvoor.
Symptoom, syndroom, co morbiditeit
Symptoom : de concrete klacht die een cliënt heeft (BV. hoofdpijn, slaapproblemen, …)
Syndroom : groep van symptomen, meestal gelinkt aan een bepaalde stoornis
Comorbiditeit : samenhang van verschillende stoornissen, syndromen, symptomen (BV.
depressieve stoornis gaat vaak gepaard met slaapstoornis)
→ Belangrijk om verder te kijken dan 1 bepaald symptoom, stoornis, …
Wat is “normaal” gedrag?
1. Wie bepaald wat normaal gedrag is?
→ De cultuur, de meerderheid, de maatschappij,…
2. Wat bepaald wat normaal gedrag is?
→ Signalen doorheen de tijd
3. Vanaf wanneer is gedrag ‘normaal’ of ‘niet normaal’?
→ Na een tijdje kan ‘afwijkend’ gedrag ook als normaal gezien worden
BV. homoseksualiteit werd vroeger gezien als stoornis, nu is dit gezien normaal gedrag
BV. lobotomie was vroeger een normale manier om mensen met psychoses te behandelen
Vanaf wanneer spreken we over abnormaal of afwijkend gedrag?
Criteria van afwijkend gedrag:
• Uitzonderlijk
• Sociaal afwijkend – hangt af van de context
• Foute perceptie of interpretatie van de realiteit (BV. eetstoornis / grootheidswaanzin)
• Aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon (BV. angststoornissen)
• Ongepast of contraproductief gedrag
• Gevaar
Conformisme: Deelnemen aan afwijkend gedrag dat anderen stellen
BV. wanneer je uitgaat en iedereen danst, zal je zelf sneller meedansen. En wanneer iedereen blijft zitten, zal je
niet zo snel gaan dansen
,Psychodiagnostische cyclus
Diagnoses stellen
• Klinisch interview
• Tests
• Neuropsychologische beoordeling
• Gedragsbeoordeling
• Fysiologische beoordeling en beeldende technieken
Hoeveel psychologische stoornissen zijn er?
DSM-V: 347 psychische stoornissen - Stelt criteria op voor alle stoornissen maar is GEEN
diagnostisch materiaal!
DSM-V
20 categorieën → stoornissen opgenomen o.b.v. :
• Emotioneel lijden
• Effect op functioneren
• Persoonlijk lijden
• Lange tijd en niet "normaal" binnen bepaalde context
! Differentiële diagnostiek
Voordelen Nadelen
Communicatie Banden farmaceutische sector
Betrouwbaarheid Psychiatrische normale belevingen
Didactische functie Biologisch reductionisme
Voorspellen Culturele bias (CCMD)
Betrouwbaarheid en validiteit
Geen aandacht voor sterktes
Vaagheid
Wat voor gevaar schuilt er achter een boek dat alles omschrijft?
→ Overdiagnostiseren, snel een label plakken, niets is nog “normaal”, vergeten om naar
context – en omgevingsfactoren te kijken, hokjes denken + stigma’s
,Hokjes denken – mensen categoriseren - stigma’s
Hoeft niet altijd slecht te zijn – voordelen:
• diagnose kan ervoor zorgen dat mensen zich begrepen voelen
• diagnose kan opluchting/verklaring bieden
• diagnose vaak nodig om gepaste hulp te krijgen
Wat met socioculturele factoren?
Lage SES / hoge SES / sociaal geschoold / financiële ondersteuning / sociaal
vangnet / effecten op gezin / geloof / …
→ andere houding naar stoornissen
Prognose van psychische stoornissen
Hoe ziet de toekomst eruit met een bepaalde stoornis:
• ADL
→ algemeen dagelijks leven wordt sterk beïnvloed
• Verminderd functioneren
• Behandeling
→ wordt opgesteld – heeft impact op het leven/humeur v/d cliënt
• Begeleiding
→ intiem, persoonlijk, sterke band, tijdens dieptepunt van iemands leven
• Terugvalpreventie (indien van toepassing)
→ moeilijk om een stoornis voor altijd te doen verdwijnen, altijd kans op terugval
Werkcollege 2:Historiek, psychotherapeutische stromingen en
depressie
Verschillende stromingen/visies
Perspectieven
1) Biologisch perspectief
Nature (biologisch) – nurture (aangeleerd)
Alle eigenschappen van het individu zijn bepaald door: aanleg + genetisch materiaal +
opvoeding
, Psychofarmaca (= alle medicatie die inwerkt op het brein)
• Hypnotica
• Sedativa (kalmerend of verdovend)
• Anxiolytica (bij angst, maar verslavende werking)
• Antipsychotica (bij psychoses, hallucinaties)
• Stemmingsstabilatoren
• Antidepressiva
2) Psychologisch perspectief
Verschillende modellen:
1. Psychodynamisch
→ werpt een blik op het onbewuste; het onbewuste bewust maken
2. Behavioristisch
→ gedragsmatige visie (goed gedrag belonen, slecht gedrag afleren)
3. Humanistisch
→ mensgerichte visie
4. Cognitief
→ problemen zoeken in het denken
3) Sociaal-cultureel perspectief
Waar ligt de ‘fout’?
→ Volgens Thomas Szasz zoekt de maatschappij een manier om met mensen om te gaan die
niet sociaal wenselijk gedrag vertonen, volgens hem bestaan aandoeningen niet.
4) Bio-psycho-sociaal perspectief
- uitbreiding van een medisch model over menselijk functioneren
- aandacht voor biomedische, psychologische en sociale factoren
- mee bepalend voor ziekte en het genezingsproces
Stoornissen, to be or not to be ?
Hoe ontstaat een psychische stoornis?
Diathese-stress-model
-> gebaseerd op het idee dat afwijkend gedrag te maken heeft met de interactie tussen
kwetsbaarheid of aanleg, en stressvolle/ingrijpende levensgebeurtenissen.