Volledige samenvatting financieel beheer van de powerpoints + lessen + boek van van Prof. dr. Jeroen Trybou.
Hierbij worden in de samenvatting steeds de reeds gestelde examenvragen gezet van academiejaar 2016 t.e.m. 2022!
Financieel beheer
1 Inleiding .............................................................................................................................. 1
1.1 Doelstelling van de onderneming...................................................................................................... 1
1.2 Doelstelling van de not-for-profit onderneming ............................................................................... 2
1.3 CFO (financieel directeur).................................................................................................................. 2
2 Balans en RR ....................................................................................................................... 3
2.1 De balans ........................................................................................................................................... 3
2.2 De jaarrekening ................................................................................................................................. 4
2.3 Afschrijvingen .................................................................................................................................... 4
3 Interpretatie van balansrubrieken ....................................................................................... 4
3.1 Activa ................................................................................................................................................. 4
3.1.1 Vaste activa................................................................................................................................ 5
3.1.2 Vlottende activa......................................................................................................................... 6
3.2 Passiva ............................................................................................................................................... 7
3.2.1 Eigen vermogen ......................................................................................................................... 7
3.2.2 Schulden .................................................................................................................................... 8
3.3 Resultatenrekening............................................................................................................................ 9
3.3.1 Bedrijfsopbrengsten (70/74) ..................................................................................................... 9
3.3.2 Bedrijfskosten (60/64) ............................................................................................................. 10
3.3.3 Bedrijfsresultaat: bedrijfswinst / -verlies ................................................................................ 11
3.3.4 Financiële opbrengsten (75) .................................................................................................... 12
3.3.5 Financiële kosten (65).............................................................................................................. 12
3.3.6 Financieel resultaat: financiële winst of -verlies ..................................................................... 12
3.3.7 Uitzonderlijke opbrengsten (76).............................................................................................. 12
3.3.8 Uitzonderlijke kosten (66) ....................................................................................................... 12
3.3.9 Uitzonderlijk resultaat ............................................................................................................. 12
3.3.10 Winst/verlies van het boekjaar ............................................................................................... 12
4 Financiële analyse JR ......................................................................................................... 13
4.1 Financiële analyse van de balans..................................................................................................... 13
4.1.1 Verticale analyse...................................................................................................................... 13
4.1.2 Horizontale analyse ................................................................................................................. 15
4.1.3 Ratio-analyse van de balans .................................................................................................... 15
4.2 Financiële analyse van de RR ........................................................................................................... 16
4.2.1 Verticale en horizontale analyse ............................................................................................. 16
4.2.2 Ratio analyse............................................................................................................................ 17
4.3 Gecombineerde test ........................................................................................................................ 18
5 MAHA-analyse .................................................................................................................. 18
5.1 Cijfers 2019 ...................................................................................................................................... 19
, 5.2 COVID-19 ......................................................................................................................................... 21
6 MARA Sectoranalyse Woonzorgcentra ............................................................................... 22
6.1 Steekproef ....................................................................................................................................... 22
6.2 Balans en ratio’s .............................................................................................................................. 22
6.3 Resultatenrekening.......................................................................................................................... 24
6.4 Opbrengsten en kosten ................................................................................................................... 26
6.5 Investeringen ................................................................................................................................... 28
6.7 Personeel ......................................................................................................................................... 29
6.8 Gecombineerde test ........................................................................................................................ 30
7 Financiële planning en investeringsanalyse ........................................................................ 30
7.1 Investeringsanalyse ......................................................................................................................... 30
7.1.1 Doel investeringsproject .......................................................................................................... 30
7.1.2 Basisprincipes .......................................................................................................................... 31
7.1.3 Kasstromen .............................................................................................................................. 33
7.1.4 Valkuilen bij investeringsbeslissingen ..................................................................................... 34
7.1.5 Evaluatiemethoden ................................................................................................................. 35
7.1.6 Case studies (The advisory board) ........................................................................................... 38
7.2 Financiële planning .......................................................................................................................... 39
7.2.1 Doelstellingen van budgettering ............................................................................................. 41
7.2.2 Financiële planning en budgettering in de praktijk ................................................................. 41
7.2.3 Omgaan met onzekerheid ....................................................................................................... 42
8 Budgettering ..................................................................................................................... 42
8.1 Definitie ........................................................................................................................................... 42
8.2 Een interactief proces...................................................................................................................... 43
8.3 Ook in vzw’s? ................................................................................................................................... 43
8.4 Tijdshorizon ..................................................................................................................................... 43
8.5 Soorten budget ................................................................................................................................ 44
8.5.1 Exploitatiebudget = de geprojecteerde resultatenrekening ................................................... 44
8.5.2 De investeringsbegroting......................................................................................................... 44
8.5.3 Het liquiditeitsbudget .............................................................................................................. 45
8.6 Samenhang tussen budgetten ......................................................................................................... 45
9 Aankoopbeleid in de zorg .................................................................................................. 46
9.1 Uitdagingen in de zorgsector........................................................................................................... 46
9.2 Bouwstenen oplossing ..................................................................................................................... 48
9.2.1 Inzicht en planning................................................................................................................... 48
9.2.2 Organisatie en sturing ............................................................................................................. 49
9.2.3 Hefbomen ................................................................................................................................ 50
9.3 Bedreigingen en succesfactoren...................................................................................................... 53
10 Financieel beheer in een WZC ............................................................................................ 53
,1 Inleiding
1.1 Doelstelling van de onderneming
- 3 groepen van organisaties binnen gezondheidszorg
o For profit
o Social profit (niet puur commercieel, maar economie wel steeds belangrijker en meer aanwezig)
o Publieke zorgorganisaties (financiële hierbij is minder belangrijk)
- Algemeen: doelstelling management/onderneming is om de waarde van de onderneming te verhogen
o Wordt vrij strikt als financiële waarde gedefinieerd (vaak in beurswaarde uitgedrukt)
o Hoe verhoudt zich dit in de not-for-profit / social profit?
▪ Zij moeten soms wel inzetten op minder winstgevende aspecten, maar die wel de investering
waard zijn (bv. EPD: heeft grote impact op organisatie en zorg, maar hoge kosten is geen
primaire investering voor hoger rendement, maar zal wel bijdragen tot kwaliteit van zorg)
▪ Evenwicht zoeken tussen rendabele investeringen en inzetten op kwaliteit
o Voor wie?
▪ Waardecreatie niet zo eenvoudig toe te wijzen (verschillende stakeholders), vaak primair op
patiënt
o Hoe doe je dit? Hoe kan je proberen deze waarde te optimaliseren
Hamvraag voor de financieel manager:
Zal mijn beslissing (voldoende) waarde creëren?
Op korte of lange termijn?
▪ Aantal kosten met deze kosten zal je bepaalde input geven die output zal creëren
• Bv. bakkerij (broodjes bakken) zorgen dat inputzijde minder groot is dan output om
waarde te gaan creëren (en dus winst te gaan creëren)
- Welk objectief moet gemaximaliseerd worden bij het nemen van financiële beslissingen? Aantal zaken
om winst te gaan meten
o Absolute winst; gaat over het finale eindcijfer
▪ Absolute waarde drijfveer om bepaalde beslissingen te gaan nemen
▪ Leidt vaak tot suboptimale beslissingen
▪ Absolute winst houdt geen rekening met inputzijde… (investeringen die gemaakt zijn)
▪ Financiële kosten wegen hier niet op tegen de baten (relatief gezien ga je minder winst per
aandeel gaan halen door het doen van de investeringen)
o Winst per aandeel;
▪ Timing? (bv. verschil tussen korte en langetermijneffecten: ga je snel winst genereren of pas
op lange termijn resultaat zien)
▪ Risico? (ziekenhuis wil bv. bepaalde nieuwe behandeling gaan introduceren: je zal het
financiële plaatje eerst moeten uitklaren…)
• Vb. sensitiviteitsanalyse gaan uitvoeren
▪ Waarde voor de aandeelhouders = f (rentabiliteit, timing, risico)
• Rentabiliteit: winst ten opzichte van de investering
• Timing maakt een belangrijk onderdeel uit
• Risico: in welke mate kan je inschatten dat je een bepaald rendement zal genereren
o Zeer belangrijk (vaak moeilijk in te schatten) bv starten van een nieuwe dienst:
moeilijk te voorspellen hoeveel patiënten je zal hebben…
o Marktprijs per aandeel
1
, - Doelstelling wordt vaak niet bereikt
o Vaak wordt ander plan genomen als voorbeeld; vb. voor en na fusies gaan kijken (fusie leidt zelden
tot een waarde verhoging voor de aandeelhouder)
o Hoewel economisch denken eenvoudig lijkt, kan het soms in de praktijk iets moeilijker zijn
- Bedrijfsbelang vs maatschappelijk belang
o Doelstelling van het management/onderneming is om de waarde van de onderneming te verhogen
o Maar bedrijven hebben ook een maatschappelijke opdracht vb. ecologie, sociale componenten
▪ Bedrijfsbelang kan dus conflicteren met maatschappelijk belang financiële waarde
verhogen vaak in conflict met maatschappelijke waarde (als samenleving moet je bereid zijn
dergelijke afweging te maken)
Klassieke bedrijfseconomische benadering: “Het oplossen van deze conflicten is niet de taak v/h
management, wel de samenleving (overheid) om de economische efficiëntie soms op te offeren om
maatschappelijke redenen. Onder deze sociale en maatschappelijke beperkingen zal de financiële
leiding beslissingen nemen die de waarde van de onderneming (aandelen) zal maximaliseren.”
▪ Vb bepaalde activiteit die ecologisch niet goed scoort, we doen dit niet als de omgeving dat
van ons verlangt (vb als de klanten naar een concurrent gaat die wél ecologisch werkt)
1.2 Doelstelling van de not-for-profit onderneming
- Output in de gezondheidszorg is moeilijk te bepalen. Doordat we die output
niet puur financieel gaan waarderen, zullen we het ook moeilijker krijgen om
daar een vergelijking te maken…
- Hoe kunnen we het niet-financiële meten, afwegen en toch financieel gezond blijven als organisatie
om zo op lange termijn de maatschappelijke opdracht te kunnen blijven vervullen economische
realiteit (je moet financiële middelen hebben om je personeel, kosten… te betalen)
o Vb een therapie: binnen de gezondheidszorg veel innovatie, je weet bv dat er betere technieken
zijn, maar hier nog onvoldoende subsidies voor
▪ Dan kan je als organisaties 2 keuzes maken:
• Of je investeert in deze innovatie en probeert op andere manier winst te creëren (in de
praktijk wordt hierbij vaak meer doorgerekend aan de patiënt)
• Of je investeert niet en houdt vast aan oudere technieken, ondanks dat je weet dat
betere technieken bestaan
o Vb investeringscycli: afweging maken tussen investeringen die veel en minder budget vragen
▪ Types investeringen die leiden tot hogere inkomsten
▪ En investeringen die minder waarde, maar bv wel kwaliteit genereren
1.3 CFO (financieel directeur)
1.3.1 De rol van een CFO
- Dit is vaak een persoon die vrij ver van de zorg staat
- Geëvolueerd van rapporteren en registreren naar beleidsfunctie financieel beheer
- Volwaardig (en belangrijk) lid directieteam met een belangrijke taak naar RvB (kijken vaak naar cijfers!)
Voorbeelden om aan te tonen dat dit een heel belangrijke functie is, heel wat technische expertise binnen
dit departement
- Als financieel directeur werkt u samen met uw collega’s directieleden mee aan het definiëren van de
strategie en missie van de organisatie. Op basis hiervan werkt u een strategisch plan uit voor het
financieel departement, waartoe ook de administratieve diensten en de aankoopdienst behoren.
- U zorgt voor interne transparantie, professionele structuren en efficiënte administratieve processen,
die kwaliteitsvolle zorg ondersteunen. U motiveert de managers en diensthoofden die aan u
rapporteren en bouwt mee aan een stimulerende werkomgeving. Interne transparantie zeer belangrijk:
cijfers eenvoudiger proberen meedelen naar andere stakeholders toe
- Transversaal samenwerken rond concrete projecten is daarbij een belangrijke verwachting. Het
financieel beleid wordt gebouwd rond het financieel meerjarenplan dat u mee uitwerkt en opvolgt
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bertvandewalle. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €20,00. Je zit daarna nergens aan vast.
