Volledige samenvatting van het boek. Met deze samenvatting van 62 bladzijden haal je die 10 wel. Komaan gastjes!
Ik heb alles zo gestructureerd mogelijk geschreven.
Sociale en Politieke Leerstelsels
Hoofdstuk 1: De ontrafeling van de middeleeuwse orde (1450 – 1650)
Oude Grieken worden gezien als grondleggers van democratisch gedachtegoed
Periode (1450 – 1650):
wetenschappelijke vooruitgang
geleidelijke emancipatie van de politiek
einde van katholieke hemegonie/dogma (reformatie en contrareformatie)
in G-B worden eerste kiemen gelegd voor democratisch en modern principe
ontstaan van kapitalisme in Engeland
Ontstaan kapitalisme:
niet meer werken om genoeg eten op de plank te hebben (om te overleven)
maar produceren om winst te maken op de markt
Kapitalisme
maakt onderscheid tussen de arbeider en de eigenaar van de productiemiddelen
duurde lang voordat mensen principe van kapitalisme (verkoop van arbeid)
aanvaardden
vb. man maakt hamer, andere man koopt hamer en verkoopt hem voor meer
marxisme geloofde dat door de verkoop van arbeid het kapitalisme zal
instorten (klassenstrijd)
Renaissance (wedergeboorte):
- periode van op oudheid gebaseerde bloei van de kunsten en letteren
- ontstaan van nieuwe economische verhoudingen (teloorgang feodale systeem)
= oude wereldorde werd in vraag gesteld (basis voor Verlichting)
1. Leonardo Da Vinci (15de eeuw):
stelde zich de vraag “hoe zitten de dingen in elkaar?”
als je dieper in de natuur ging, zou je steeds kleinere zaken ontdekken
Italië was op dat moment verdeeld land dat bestond uit verscheidene stadstaten
mercantilisme aanwezig in stadstaten
koning/leider moet handel drijven en promoten om inkomen van land en zijn
macht te vergroten (belang van geld en luxeproducten stijgt)
manier van tonen hoe rijk de stadstaten waren
onderkant van maatschappij moest er hard worden gezwoegd
2. Machiavelli:
Schreef zijn politiek handboek: Il Principe
Verwerpt de moraal
maar doet introductie over menselijk gedrag in de maatschappij
baseert zich op empirisme (ervaring / waarneming)
“menselijke natuur is overal hetzelfde”
voor politiek moesten van een slechte menselijke natuur uitgaan
1
, Sociale en Politieke Leerstelsels
Visie op religie:
antiklerikaal
religie mag geen overkoepelende rol spelen in de maatschappij (zoals in
middel.)
seculiere manier van denken (scheiding staat en kerk)
geen antireligieuze gevoelens (staat is belangrijker dan kerk)
zag religie als sociaal cement (verbindt mensen)
Het doel heiligt de middelen (populair machiavellisme)
een koning mag geweld, listen gebruiken als dit helpt om de staat in stand te
houden
= la raison d’Etat
heerser valt samen met de staat
Bescherming van privaat bezit
staat mag geen bezit van zijn inwoners afpakken
deze zekerheid is positief voor maatschappelijke orde
Oprichting van volksleger
geen leger van huurlingen, maar van personen die vochten omdat ze iets te
verliezen hadden
3. Thomas More (eind 15de , begin 16de eeuw):
Boek (Utopia)
beschreef daarin de sociale en economische situatie in Engeland (slecht)
More geeft blijk van verlangen naar christelijke, middeleeuwse ordening
Enclosure beweging
omheinen van de landen
mensen konden niet op de landen geraken door deze omheining
hongersnood
Zijn utopie:
geen ongelijkheid, geen geweld
Visie op religie:
een christelijke samenleving volgens Gods wil en in harmonie met de natuur
Visie op economie:
handel niet gebaseerd op geld
prijs onafhankelijk van mechanisme vraag en aanbod
kon anders beïnvloed worden door illegale praktijken
Erbarmelijke en ongelijke maatschappelijke situatie
niet gevolg van Gods wil, gevolg van maatschappelijke tendensen
seculiere manier van denken
Geen revolutionair
kon/wist hervormingen/veranderingen niet in werkelijkheid omzetten
Reformatie en humanisme:
2
, Sociale en Politieke Leerstelsels
Humanisten
- Liefde voor de mens staat centraal
- Protest op misbruiken en misstanden van de Kerk
Kerk van binnenuit veranderen
4. Luther:
Opstand tegen de Kerk
tegen de decadentie van de Kerk en tegen zijn handel in aflaten
aflaten = kwijtschelding van zonden ter betaling van geld en tonen van berouw
specifieerde hij in 95 stellingen van toegeeflijkheid
Religieuze bevrijding
scheppen van directe band tussen individu en God
geen behoefte aan Kerk en kerkelijke instanties
verbonden met middeleeuwse visie omtrent politiek en economie
Onderwerping aan sterk politiek gezag
“sommigen moeten heersen, sommigen moeten dienen”
“enkel religieuze vrijheid als politieke macht gehoorzaamd wordt”
Oprichting Lutherse, Duitse Kerk
kreeg steun van adel (door Luthers visie rond economie en politiek)
Visie op economie
verbod op productie ten behoeve van productie en winst
verbod op buitenlandse handel en import uit verre landen
woeker (rente) was ergste zonde
5. Thomas Müntzer (boeren):
Opstand tegen hebzucht van edelen
legers van protestanten + katholieke kerk
vs
boerenleger onder leiding van Müntzer
eisten algehele gelijkheid en maat. waarin werk en privaat bezit gem. waren
Luther was tegen opstand en noemde het ketterij
Adviseerde harde aanpak van opstandelingen
6. Calvijn:
Lot van de mens
mens is een hulpeloos wezen in licht van Gods almacht
zijn lot staat vast (hemel/hel)
zal secularisatie in de hand werken
Visie op economie
regeling gebruik van rente door middel van strenge ethische regels (in tegenst.
met kapitalistisch princ.)
winst is resultaat van ijver en hard werk van individuen en niet zondig
geld enkel gebruiken als kapitaal (gebruiken voor economische activiteiten)
Genève werd onder Calvijn een dictatoriale theocratie
3
, Sociale en Politieke Leerstelsels
weinig vrijheid, ingetogen in het leven staan
tegenspraak of afwijking werd niet getolereerd
Calvijn was in praktijk geen vooruitstrevende denker
stond sceptisch tegenover meeste wetenschappelijke debatten
dict. theocratie was voedingsbodem voor ontw. van individuele vrijheid
Ongelijkheid
enige ongelijkheid die toegestaan werd, was die van rijkdom
maatschappelijke ongelijkheid, maar gelijkheid voor de wet
Luther en Calvijn
In eerste instantie: Kerk zuiveren
Echter: vormden voorbode van moderne tijden
Koloniale ontmoetingen: Dispuut van Valladolid
- Hoe moet Spanje oorlog voeren in Amerika en het katholicisme verspreiden?
- Encomienda:
lokale volkeren werden verplicht om goederen af te staan en voor hen te werken
(in ruil voor de ‘gift’ van het katholicisme, Spaanse taal en bescherming)
(bij verzet: extreme straffen of de dood)
echter: tekort aan arbeidskrachten (virussen) werd opgevuld door slavenhandel
7. Juan Ginés de Sepúlveda (visie 1)
Visie op kolonisatie van inheemse volkeren
gebruik van geweld toegestaan om tegenstand van in. volk. te breken
in. volk. moeten gedwongen bekeerd worden tot het christendom
in. volk. zijn barbaren
vier argumenten:
waren affgodendienaren, deden aan mensenoffers, kannibalisme en sodomie,
van nature uit slaaf (aristotelische doctrine van natuurlijke slavernij)
Verwoordde belangen van kolonisatoren
8. Bartolomé de las Casas (visie 2)
Visie op kolonisatie van inheemse volkeren
verzette zich tegen het gebruik van geweld
op vreedzame en niet gedwongen manier de in. volk. kerstenen
oorlog enkel gerechtvaardigd in specifieke omstandigheden
(wanneer in. volk. na hun kerstening het christelijke geloof afwerpen = ketterij)
in. volk. geen barbaren, maar getalenteerd en bereid om christendom te
aanvaarden
ontkende ‘natuurlijke slavernij’ niet
de wilden beschaven (= paternalistische opvatting)
Verwoordde belangen van koningshuis
! Theocratie maakte geleidelijk aan plaats voor onderschikking van religieuze aan politieke
Glorieuze Revolutie (17de eeuw)
4
, Sociale en Politieke Leerstelsels
- Conflict tussen parlement en Engels koningshuis
mondde uit in 3 burgeroorlogen met religieuze inslag
- Visie Karel I op staat
vond zichzelf vertegenwoordiger van G. op aarde en ontbond het parlement
maar het parlement inde de belastingen (probleem om legers te vormen)
riep het parlement (Long Parliament) bijeen (maar die deden moeilijk --> conflict)
- Grand Remonstrance
opsomming van bezwaren tegen beleid van monarch en rooms-katholieke kerk
parlement wilde volk mobiliseren door GR publiekelijk te maken
leidde tot 2 burgeroorlogen
9. Oliver Cromwell (puritein)
Militaire leider van parlement
Visie van Cromwell
private eigendom van burgers kwam in gevaar doordat monarch in alle vrijheid
belastingen kon heffen
godsdienstvrijheid
monarchie constitutioneel maken (niet afschaffen)
Visie op defensie
oprichting van New Model Army
geen gebruik van huurlingen, maar van soldaten die overtuigd waren van zaak
legitimatie van geweld: cruel necessity
voorloper van democratische legers
Rol in burgeroorlog
vervanging van Long Parliament door Rompparlement
3de burgeroorlog
Na burgeroorlog: Lord Protector van Engelse Republiek
Na Cromwells dood: herinvoering monarchie
10. De Levellers
Visie op staat
verzet tegen koninklijke én parlementaire heerschappij
meer directe politieke inbreng van het volk
godsdienstvrijheid (antiklerikaal)
Agreement of the People
macht moet gedelegeerd worden door verkiezingen
uitvoerende macht ligt bij Council of State (nauwkeurig beschr. bevoegdheden)
stemrecht enkel voor selecte groep mannen (geen arbeiders, werklozen…)
Visie op bezit
verdediging van bezit (inclusief vrouwen)
reden waarom soldaten vechten voor land, waarom mensen werken…
11. De Diggers
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cdricvanbecelaere. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
