Samenvatting
Samenvatting hoofdstuk 10 CEL 3 : LIPIDEN
- Vak
- CEL III
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
volledige samenvatting inclusief figuren van hoofdstuk 10 van CEL 3, gedoceerd door prof. Peelman
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 23 pagina's
Voorbeeld 3 van de 23 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
10. Lipiden10.1. Inleiding
Lipiden: overwegend apolair en hydrofoob
→afgeleid van vetzuren
o galactocerebrosiden
o fosfolipiden
o triacylglycerolen
o cholesterol
Functie van lipiden:
o Belangrijkste energiebron en energiereserve
→stockeren van vetzuren onder de vorm van
TAGs veel efficiënter dan het stockeren van
glycogeen: vetten zijn oxideerbaar (C-atomen
enkel gebonden aan waterstof)
+ vetten worden watervrij opgeslagen
o Structurele functie in de cel en weefsels: (cel)membraan, myelineschede
o Signaalmoleculen: fosfoïnositiden (PIP3, IP3), steroïdhormonen (geslachtshormonen,
corticosteroïden), vitamine D, eicosanoiden (prostaglandines, thromboxanen en
leukotriënen)
o Fysische barrière: bescherming tegen schokken (bv. vet rond organen) + thermisch
isolerend
Fosfolipiden en galactocerebrosiden zijn amfipatisch: hydrofiele en hydrofobe zijde
→ hydrofiele zijde richt zich naar waterig milieu, hydrofobe ketens klitten samen
→ °fosfolipidendubbellaag
10.2. Chemische structuur en eigenschappen van vetzuren en acylglycerolen
Vetzuur: lineaire molecule met een hydrofobe koolwaterstofstaart (alkyl-groep) en een
hydrofiele kop (-COOH) => “acyl-groep”
o Door hun amfipatische structuur kunnen vrije vetzuren micellen vormen:
hydrofobe staarten naar binnen gericht, hydrofiele carboxylgroep naar water of
positief geladen ionen
o Hoge concentraties aan vrije
vetzuren/micellen kunnen membranen
oplossen of beschadigen: concentratie
aan vrije vetzuren laag houden in cel
→ Vandaar dat vetzuren als onderdeel van
complexe lipiden voorkomen (bv. als
acylglycerol)
,Verzadigde vetzuren
o Geen dubbele bindingen
o Algemene formule:
CH3(CH2)n-COOH
Onverzadigde vetzuren
o 1 of meerdere dubbele bindingen
o steeds cis-configuratie
o keten krijgt hierdoor een ‘knik’
→ molecule neemt meer plaats in
→ verhoging van de fluïditeit
o smelttemperatuur dan
verzadigde vetzuren
o 2 onverzadigde vetzuren zijn
essentiële vetzuren en moeten
we uit de voeding halen:
- linolzuur
- -linoleenzuur
Naamgeving van vetzuren
o C-nummering: beginnend bij -
COOH en lopend naar CH3
→Positie dubbele binding
6-vetzuur
vermeld vanaf laagste C-atoom
2
bv. linolzuur: 18: 2 (9, 12) C 1
o Griekse letters: , , -positie 3 cv
v
Te beginnen vanaf 2e C-atoom
o Omega-nummering: start op
6-vetzuur
laatste c-atoom (verst van
carboxyl-groep) 3-vetzuur
→6 en 3-vetzuren
Bv. linolzuur: 6-vetzuur
Triacylglycerolen
Acylglycerol= ester van een vetzuur en een glycerol
o Monoacylglycerol: 1 vetzuur veresterd met glycerol
o Diacylglycerol: 2 vetzuren veresterd met glycerol
o Triacylglycerolen: 3 vetzuren veresterd met glycerol
=> voornaamste groep van lipiden in ons lichaam
o TAG bestand is gemengd: verschillende vetzuren zijn
veresterd bv. palmitinezuur op C1 => brede waaier aan
verschillende soorten TAG’s →beïnvloed door voeding.
o Resultaat van mengvorm: C2-atoom is asymmetrisch en komt in L-vorm voor
o TAG’s ideale vorm van energiestockering: leveren 2,25x meer energie + worden
watervrij opgeslagen (glycogeen bindt 3x gewicht aan water) → 6x meer voordeel!
o Fysische eigenschappen van TAG’s zijn weerspiegeling van de vetzuursamenstelling:
langere vetzuurketens & verzadigde vetzuren => verhogen smelttemperatuur
, 10.3. Biosynthese van vetzuren
Bronnen van vetzuren
o Voeding: via spijsvertering → opgenomen in darm → lymfe → bloedbaan →
geïncorporeerd in weefsels: vetzuursamenstelling dus afhankelijk van onze voeding
o Eigen vetzuur-biosynthese (beperkt deels effect van voeding)
Algemene principes:
o Aanmaak gericht op palmitinezuur, van daaruit verdere modificaties
o Vetzuursynthese in cytosol (minder oxiderend milieu dan de mitochondriën)
o AcetylcoA directe bouwsteen voor de vetzuursynthese→ vandaar dat vetzuren even
aantal c-atomen hebben
o AcetylcoA verkregen door afbraak ketogene aminozuren en koolhydraten (grootste
hoeveelheid) + voeding
o Vetzuursynthese verloopt via sequentiële additie van geactiveerd acetylcoA aan de
groeiende vetzuurketen→ via malonyl-coA
o Gebruik van NADPH uit de pentosefosfaatroute & terug vorming van pyruvaat uit
oxaalacetaat
o Reactie van het pyruvaatdehydrogenase is irreversibel: acetyl-CoA kan niet omgezet
worden in pyruvaat → vetten kunnen niet omgezet worden in suikers
Toelevering van AcetylcoA
o Via pyruvaat en pyruvaat dehydrogenasecomplex in de mitochondriën
o Probleem: Acetyl-CoA gevormd in de mitochondriën, vetzuursynthese in cytosol
Acetyl-CoA te groot om naar cytosol geëxporteerd te worden
→ CITRAAT BYPASS
- Via citraat synthase wordt uit oxaalacetaat
&acetyl-CoA het citraat gevormd
- Citraat translocase brengt citraat door de
mitochondriale membraan naar cytosol
- Citraat lyase zet citraat terug om in oxaalacetaat
en pyruvaat m.b.v. 1 ATP & 1 HS-CoA
- Acetyl-CoA kan aangewend worden in de
vetzuursynthese, oxaalacetaat terug omgezet naar
pyruvaat via malaat dehydrogenase en het malaat
enzym
Oxaalacetaat + NADH + H → malaat + NAD
Malaat + NADP → pyruvaat + CO2 + NADPH + H
(oxidatieve carboxylering)
- NADPH gebruikt in vetzuursynthese
Prinicpe van de vetzuursynthese: (theoretisch)
Polymerisatie van acetylcoA molecules aan groeiende vetzuurketen & reductie voor het
verwijderen van de keto-groep.
→MAAR energetisch ongunstig: evenwichtsconstante sterk naar links
o Gebruik maken van MalonylCoA : acetyl-CoA activeren met ATP door het
acetylcoA-carboxylase (bevat biotine als CO2-drager) =committed step
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 890bo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53022 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen