CONTINENTIE EN INCONTINENTIE:
MEDISCHE AANPAK
VOORKOMEN VAN INCONTINENTIE
- Ongewenst urineverlies (UI) kan op elke leeftijd voorkomen
- We spreken van incontinentie als een kind op 5-jarige leeftijd nog niet zindelijk is
- Jongens blijken meer last te hebben van incontinentie
- Een stijgende incidentie van urineverlies doet zich voor bij vrouwen rond de leeftijd van 30
jaar (reden: zwangerschap en baring)
- Urine-incontinentie bij ouderen is een van de meest voorkomende stoornissen (reden:
motorische, familiale en sociale problemen)
ANATOMIE VAN BLAAS EN URETHRA
- Lagere urinewegen = blaas en urethra
- Hogere urinewegen = nieren en ureters
BLAAS
- De blaas is een hol orgaan gelegen in het bekken onder het peritoneum, achter het os pubis.
- Bij kinderen is de blaas conisch en komt ze boven het os pubis uit
- Bij volwassenen is ze komvormig en dieper in het bekken gelegen
- In lege toestand is de blaas afgeplat, is ze gevuld dan komt ze boven het schaambeen uit
- Functie: reservoir- en ledigingsfunctie
- Dorsale blaaswand: trigonum is een driehoekig gebied dat bovenaan
begrensd is door de beide ureteropeningen en onderaan door de
urethraopening
- Tijdens de blaasvulling is de blaashals gesloten
- Tijdens mictie trekken de blaasspiervezels samen en komt de
blaashals in trechtervorm te staan
De blaaswand bestaat uit drie lagen:
- Tunica mucosa of binnenste laag: overlangs epitheel met los
onderliggend bindweefsel
- Tunica muscularis of middelste laag: glad spierweefsel à contractie
van deze spier geeft urinelozing
- Tunica adventitia of buitenste laag: collageen bindweefsel
URETHRA
De urethrawand bestaat uit verschillende lagen:
- Mucosa en submucosa sluiten de urethra af: overgangs- en plaveiselcelepitheel
- Gladde spierweefsel: inwendige longitudinale laag + uitwendige circulaire laag
- Dwarsgestreept spierweefsel: sfincter
- Tunica adventitia: bindweefsel
1
,ANATOMIE VAN DE BEKKENBODEMSPIEREN
Zowel het diafragma en de bekkenbodemspieren als de bovenste en onderste begrenzing van de
buikholte spelen een rol bij de circulatie en de druk in de buikholte à belangrijke factor bij het
ontstaan van incontinentie en prolaps
- Sluitfunctie
* Zorgen voor 1/3 van sluiting urethra
* Ook gladde spieren en mucosa, bloedvaten en zenuwen zorgen voor sluiting
- Steunfunctie: uitzakking van de bekkenorganen voorkomen
- Seksuele functie: erectie van clitoris en penis
SPIERVEZELTYPES
- Slow twitch vezels (type I, rode of tonische vezels) à rustdruk in de urethra, ondersteuning
van de bekkenorganen
- Fast twitch vezels (type II, witte of fasische vezels) à verhoogde druk (VB: hoesten, niezen)
- Type 1 > type 2
SPIEREN VAN HET OPPERVLAKKIGE PLAN
- M. sphincter ani externus (subcutaan en oppervlakkige deel)
* Doel: ophouden van stoelgang
- M. bulbospongiosus (m. bulbocavernosus)
* Vrouw: compressie diepe dorsale vene à erectie clitoris
* Man: tijdens ejaculatie door ritmische contracties sperma
langs de urethra naar buiten stuwen + tijdens mictie
laatste druppels urine naar buiten persen
- M. ischiocavernosus
* Doel: veneuze reflux verhinderen (erectie van de man
aanhouden)
- M. transversus perinei superficialis
* Doel: stabiliseren van het centrum (centrum tendineum)
SPIEREN VAN HET MIDDENPLAN
- M. transversus perinei profundus
* Doel: steunfunctie, perineum fixeren, seksuele functie =diafragma urogenitale
- M. sphincter urethrae externus
(hoefijzervormig)
* Doel: meewerken aan continentie
* Kan je testen door na 3 seconden te stoppen met plassen, er mag daarna geen
druppel meer uitgeplast worden
§ Niet elke plasbeurt testen want hierdoor gaat de blaas leren om niet meer
volledig leeggeplast te worden, dit is gevaarlijk voor urineweg infecties
§ Eénmalige test kan geen kwaad
- M. sphincter ani (diep deel)
2
, Het anorectum wordt gevormd door
het rectum, de anale mucosa en m.
sphincter ani internus. Het rectum of
zich is bekleed met een niet-sensibel
slijmvlies; het proximale en distale
deel van het anale kanaal is wel
gevoelig voor pijn en andere
sensaties.
SPIEREN VAN HET DIEPE PLAN
- M. levator ani
* M. puborectalis: anorectale hoek naar voor en boven trekken wanneer er stoelgang in
het rectum komt tot de persoon beslist dat het het geschikte moment is om kaka te
doen
* M. iliococcygeus
* M. pubococcygeus
- M. coccygeus
FYSIOLOGIE VAN DE LAGERE URINEWEGEN
De blaas heeft 2 functies:
- Het opslaan van urine
- Het op geregelde tijdstippen uitdrijven van urine
Het sluitspiercomplex heeft eveneens 2 functies:
- Contractie of omringde structuren gesloten houden
- Relaxatie of omringde structuren ontspannen/open houden
→ Voor elke vorm van incontinentie kan een verklaring gevonden worden in een falen van één of
meer van deze functies
De mictiecyclus bestaat uit:
- Vullingsfase die verschillende uren duurt
- Ledigingsfase die slechts seconden in beslag neemt
DE VULLINGSFASE
- De door de nieren geproduceerde urine wordt via de urineleiders aan de blaas doorgegeven
* Vesico-urethrale junctie = plaats waar de urineleiders in de blaas uitmonden
* Antirefluxmechanisme = in normale omstandigheden unidirectioneel, er kan geen
urine terugvloeien naar de hogere urinewegen
- De blaasvulling gebeurt aan een tempo van 5-10 mL/minuut (afhankelijk van vochtinname en
diurese)
3
, - Receptoren in de blaaswand informeren via afferente zenuwen de ruggenmergcentra en
hersenen over de vullingstoestand van de blaas
* Reflexmatig aanleiding tot verhoogde urethrale druk en een volgehouden
blaasrelaxatie
* Blaas kan verder vullen zonder de druk op te bouwen
* Alleen wanneer de maximale capaciteit bereikt is, kan er een lichte drukstijging
plaatsvinden
De urethrale druk wordt bepaald door verschillende factoren:
- De mucosa en het bloedvatennet van het urinekanaal: urinekanaal gesloten houden
* Urethrale coaptatie kan beïnvloed worden door de hormonale status van de vrouw
* Na menopauze zal bijkomstige continentiemechanisme minder goed functioneren
- De urethrale gladde spieren dragen bij tot de intra-urethrale druk
- Het dwarsgestreepte spierweefsel beïnvloedt eveneens de urethrale druk
- De positie van de blaashals en de urethra, en de mogelijke aanwezigheid van een prolaps
⨻ De vullingsfase kan gestoord zijn door:
- Te frequent plassen
- Te lang uitstellen van de mictie
DE LEDIGINGSFASE
- In eerste instantie gaan de bekkenbodemspieren ontspannen, pas nadien zal de blaasspier
effectief samentrekken om de urine de evacueren
* Mictiereflex wordt onderhouden zolang urine door de blaashals en proximale urethra
loopt
* Afferente zenuwen leiden die informatie naar hogere centra à blaas verder
samentrekken en sluitspier ontspannen
- Einde mictie: urethra neemt oorspronkelijke rusttonus aan en blaascontractie houdt op
⨻ De ledigingsfase kan gestoord zijn door:
- Het meepersen in een poging om de urine sneller te evacueren
- Het onvoldoende relaxeren van bekkenbodemspieren en sluitspier door psychische inhibitie
of niet aannemen van een ontspannen zithouding
→ Kunnen aanleiding geven tot onvolledige blaaslediging en vorming van urineresidu
→ Goede voedingsbodem voor blaasinfecties
NORMAAL WAARDEN
- Blaascapaciteit: rond 500 mL
- Gevoel van vulling:
* Eerste gevoel bij 150 mL
* Tweede gevoel bij 200-300 mL
* Derde gevoel vanaf 400 mL
- Plassen:
* Dag: 7 keer (1,5 L drinken), nacht: 0 keer
* Urineretentie = urineren is helemaal onmogelijk geworden
* Pollakisurie/frequency = te frequent urineren (≥8/dag)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sarah105. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
