RECHTSBESCHERMING TEGEN DE OVERHEID
RECHTSBESCHERMING TEGEN DE OVERHEID ...................................................................................................... I
DEEL I. INLEIDENDE BEGRIPPEN M.B.T. SPECIFICITEIT VAN RECHTSBESCHERMING TEGEN DE OVERHEID .............. 1
HOOFDSTUK I. HET OVERHEIDSBEGRIP IN HET ALGEMEEN....................................................................................... 1
1. Draagwijdte van het begrip .............................................................................................................................. 1
2. Evolutie van overheid........................................................................................................................................ 3
3. Geen wettelijke definitie ................................................................................................................................... 4
4. De criteria ter bepaling van het al dan niet voorhanden zijn van een overheid .............................................. 5
4.1. Oprichting door de Overheid ....................................................................................................................................... 6
4.2. Taken van algemeen belang vervullen ........................................................................................................................ 6
4.3. Controle door de Overheid .......................................................................................................................................... 9
4.4. De eenzijdig bindende beslissingsbevoegdheid ........................................................................................................ 10
4.5. Publieke of private rechtsvorm.................................................................................................................................. 22
4.6. Andere criteria ........................................................................................................................................................... 22
4.7. Toepassing : het vrij onderwijs ................................................................................................................................. 23
4.8. Besluit......................................................................................................................................................................... 25
5. Verhouding “Administratieve overheid” tot overheden die behoren tot de wetgevende of de rechterlijke
macht in beginsel uit .......................................................................................................................................... 34
5.1. Traditionele opvatting................................................................................................................................................ 34
5.2. Evolutie in de rechtspraak ......................................................................................................................................... 41
5.3. Wisselwerking rechtspraak Grondwettelijk Hof – Raad van State en wetgever: De wet van 25 mei 1999
[zoals herhaaldelijk gewijzigd] .......................................................................................................................................... 43
5.4 Wet 20 januari 2014 (hervorming Raad van State): ................................................................................................... 47
HOOFDSTUK II. BESTUURSRECHTELIJKE HANDELING EN BESTUURSFEIT........................................................ 48
1. Algemeen .................................................................................................................................................. 48
2. De eenzijdige rechtshandeling als kenmerk van het overheidsoptreden. ................................................ 50
3. Soorten bestuurshandelingen ................................................................................................................... 55
3.1. Reglementaire vs. Individuele handelingen...................................................................................................... 55
3.2. Eénzijdige vs. Meerzijdige beslissingen ............................................................................................................ 60
3.3. Uitdrukkelijke en impliciete beslissingen.......................................................................................................... 63
4. Toepassingen ............................................................................................................................................ 67
4.1. Voorbereidende handelingen ........................................................................................................................... 67
4.2. Inlichtingen en mededelingen .......................................................................................................................... 73
4.3. Bevestigende beslissingen ................................................................................................................................ 75
4.4. Loutere materiële of uitvoeringshandelingen .................................................................................................. 77
4.5. Maatregelen van inwendige orde ..................................................................................................................... 78
4.6. Rechtserkennende en declaratieve handelingen handelingen ....................................................................... 81
4.7. Beslissingen inzake proceshandelingen ............................................................................................................ 82
4.8 Casus limiet asielregistraties ....................................................................................................................................... 82
HOOFDSTUK III. BESTUURSHANDELING EN JURISDICTIONELE HANDELING; ADMINISTRATIEF BEROEP EN
JURISDICTIONEEL BEROEP ....................................................................................................................................... 84
1. Probleemstelling ....................................................................................................................................... 84
2. Belang van het onderscheid (NIET EXHAUSTIEF) ............................................................................................ 85
3. Criteria ter bepaling van het onderscheid................................................................................................. 88
HOOFDSTUK IV. DISCRETIONAIRE BEVOEGDHEID VS. GEBONDEN BEVOEGDHEID VS. SUBJECTIEF RECHT ..... 92
1. Discretionaire bevoegdheid ...................................................................................................................... 93
2. Gebonden bevoegdheid ............................................................................................................................ 96
3. Subjectieve rechten ................................................................................................................................... 97
I
, HOOFDSTUK V. HET LEGALITEITSBEGINSEL........................................................................................................... 103
1. Wettigheidsbeginsel als onderdeel van het beginsel van de rechtsstaat ............................................... 103
2. Normen welke het bestuur in acht moet nemen .................................................................................... 107
2.1. Geschreven normen........................................................................................................................................ 108
2.2. Ongeschreven normen ................................................................................................................................... 108
HOOFDSTUK VI. MOGELIJKE ACTIES TEN AANZIEN VAN ONWETTIG OVERHEIDSOPTREDEN .............................................. 109
1. Exceptie van illegaliteit ........................................................................................................................... 112
2. Annulatieberoep/ schorsingsberoep ....................................................................................................... 116
3 Herstelmaatregelen (andere dan schadevergoeding) om aan de vastgestelde onwettigheid te verhelpen
116
4. Schadevergoeding ................................................................................................................................... 116
4.1. Buitencontractuele schadevergoeding ex art. 1382 BW ......................................................................................... 116
4.2. Schadevergoeding naar billijkheid ........................................................................................................................... 120
5. Preventieve maatregelen in kort geding ................................................................................................. 121
6. Vordering tot staking .............................................................................................................................. 121
7. De burgerlijke nietigheidsvordering ........................................................................................................ 122
8. Prejudiciële vraagstelling ........................................................................................................................ 124
9. Bemiddeling ............................................................................................................................................ 124
10. Strafrechtelijke sancties ..................................................................................................................... 125
11. Indeplaatsstelling ............................................................................................................................... 126
12. Andere ? ............................................................................................................................................. 126
HOOFDSTUK VII. VORMEN VAN ONWETTIGHEID ............................................................................................................... 133
1. Onbevoegdheid ....................................................................................................................................... 133
2. Miskenning van de vormvereisten .......................................................................................................... 135
3. Schending van de wet ............................................................................................................................. 136
4. Machtsafwending ................................................................................................................................... 136
DEEL II. PREVENTIEVE RECHTSBESCHERMING........................................................................................... 139
HOOFDSTUK I. ADVIES RAAD VAN STATE ................................................................................................................ 140
1. Toepassingsgebied .................................................................................................................................. 140
1.1. Ontwerpen of voorstellen van wetgevende akten ......................................................................................... 140
1.2. Ontwerpen van reglementaire besluiten ....................................................................................................... 142
1.3. Ook wijzigingen ........................................................................................................................................................ 143
2. Ontvankelijkheid van de adviesaanvraag ............................................................................................... 144
2.1. Vormvereisten......................................................................................................................................................... 145
2.2 Spoedeisendheid ....................................................................................................................................................... 146
3. Behandeling van de adviesaanvraag ...................................................................................................... 146
4. Inhoud van het advies ............................................................................................................................. 146
5. Waarde van het advies ........................................................................................................................... 147
6. Sanctie ..................................................................................................................................................... 147
6.1 Geen advies afdeling wetgeving ............................................................................................................................... 148
6.2 Advies 5 dagen .......................................................................................................................................................... 148
7. publicatie van de adviezen ...................................................................................................................... 149
HOOFDSTUK II. OPENBAARHEID VAN BESTUUR ............................................................................................................. 150
1. Artikel 32 van de Grondwet .................................................................................................................... 150
2. Subjectief recht ............................................................................................................................................. 151
3. Europese richtlijn milieu informatie.............................................................................................................. 152
4. De federale wet van 11 april 1994 betreffende de openbaarheid van bestuur ...................................... 152
4.1. Toepassingsgebied .......................................................................................................................................... 152
II
, 4.2. Omvang van het recht op openbaarheid ........................................................................................................ 154
4.3. Procedure........................................................................................................................................................ 157
5. De Vlaamse regeling .............................................................................................................................. 158
5.1. Toepassingsgebied .......................................................................................................................................... 158
5.2. Omvang van het recht op openbaarheid ........................................................................................................ 161
5.3. Procedure........................................................................................................................................................ 161
5.4. Uitzonderingsgronden op de principiële openbaarheid................................................................................. 162
5.5. De actieve openbaarheid van bestuur ............................................................................................................ 164
6. knelpunten .............................................................................................................................................. 164
4.1. Hoorplicht tav derde betrokkenen .......................................................................................................................... 164
4.2. Termijnverloop procedures ..................................................................................................................................... 165
4.3. Openbaarheid van bestuur versus overlegging der stukken ................................................................................... 165
4.4. Openbaarheid van (interne of externe) juridische adviezen? ................................................................................. 167
HOOFDSTUK III. BEGINSELEN VAN BEHOORLIJKE BESLUIT-VORMING ................................................................................. 169
1. Algemeen ................................................................................................................................................ 169
2. Objectiviteit en onpartijdigheid .............................................................................................................. 170
3. De hoorplicht ........................................................................................................................................... 175
4. Het zorgvuldigheidsbeginsel ......................................................................................................................... 178
5. De redelijke termijn....................................................................................................................................... 178
6. De motiveringsplicht ..................................................................................................................................... 180
6.1. De materiële motivering ................................................................................................................................. 180
6.2. De formele motivering .................................................................................................................................... 181
7. Beginselen van behoorlijk burgerschap/wederkerig bestuursrecht ............................................................. 189
HOOFDSTUK IV. OMBUDSMAN EN HET KLACHTRECHT ....................................................................................................... 192
1. Het klachtrecht........................................................................................................................................ 192
2. De ombudsman ....................................................................................................................................... 193
DEEL III. HET ADMINISTRATIEF BEROEP.................................................................................................... 197
HOOFDSTUK I. HET NIET- GEORGANISEERD BEROEP............................................................................................. 198
1. Het willig beroep (of oneigenlijk beroep) ................................................................................................ 198
2. Hiërarchisch beroep ................................................................................................................................ 199
3. Beroep bij de toezichthoudende overheid .............................................................................................. 199
HOOFDSTUK II. HET GEORGANISEERD BEROEP .................................................................................................... 202
DEEL IV. HET JURISDICTIONEEL BEROEP IN HET ALGEMEEN ....................................................................... 205
HOOFDSTUK I. GRONDRECHT OP RECHTERLIJKE RECHTSBESCHERMING? ........................................................................ 205
1. Algemeen ................................................................................................................................................ 205
2. Toepassingsgebied van artikel 6 EVRM .................................................................................................. 205
2.1. Toepassing in burgerlijke zaken ...................................................................................................................... 205
2.2. Toepassing in strafzaken ................................................................................................................................. 208
3. Waarborgen vervat in artikel 6 EVRM .................................................................................................... 209
HOOFDSTUK II. GRONDWETTELIJK RECHT OP RECHTERLIJKE RECHTSBESCHERMING? ......................................................... 214
1. Algemeen ................................................................................................................................................ 214
2. Burgerlijke vs. politieke rechten .............................................................................................................. 215
3. De toegang tot een rechter veronderstelt dat het werkelijk en rechtstreeks voorwerp gericht is op de
erkenning van een subjectief recht ................................................................................................................... 217
4. De mogelijkheid om een geschil (omtrent een ander dan een burgerlijk recht) aan een administratief
rechtscollege toe te vertrouwen ....................................................................................................................... 219
III
, 4.1. Algemeen ................................................................................................................................................................. 219
4.2. De Raad van State als hoogste administratief rechtscollege................................................................................... 222
5. De mogelijkheid om aan federale administratieve rechtscolleges de bevoegdheid toe te kennen om
te beslissen over de burgerrechtelijke gevolgen van hun beslissingen ............................................................ 223
DEEL V. HET JURISDICTIONEEL BEROEP BIJ DE RAAD VAN STATE .............................................................. 227
HOOFDSTUK I. HET ANNULATIEBEROEP BIJ DE RAAD VAN STATE.................................................................................. 227
1. Bevoegdheid............................................................................................................................................ 227
2. Ontvankelijkheid ..................................................................................................................................... 230
2.1. Wat betreft de aard van de bestreden handeling .......................................................................................... 230
2.2. Wat betreft de auteur van de bestreden handeling....................................................................................... 231
2.3. Wat betreft de verzoeker ............................................................................................................................... 231
2.4. Wat betreft de termijn.................................................................................................................................... 248
3. Beoordeling door de raad van state................................................................................................... 252
3.1. Zie mbt de toetsingsgronden in het algemeen, deel I, hfst. VII vormen van onwettigheid .................................... 252
3.2 De ingeroepen onwettigheden moeten “substantieel” zijn om de vernietiging te kunnen verantwoorden .......... 252
4. Rechtspleging ..................................................................................................................................... 256
4.1. Algemeen ........................................................................................................................................................ 256
4.2. Eerste onderzoek door auditoraat.................................................................................................................. 260
4.3. Memorie van antwoord .................................................................................................................................. 261
4.4. Tussenkomst ................................................................................................................................................... 264
4.5. Memorie van wederantwoord/toelichtende memorie .................................................................................. 265
4.6. Auditoraatsverslag .......................................................................................................................................... 266
4.7. Laatste memories , evt. met verzoek tot voortzetting ................................................................................... 267
4.8. Terechtzitting (openbaar) ............................................................................................................................... 267
4.9. Arrest............................................................................................................................................................... 268
4.10 Publicatie......................................................................................................................................................... 269
5. Bijzondere procedures............................................................................................................................. 269
5.1. Bijzondere regeling i.v.m. beroepen die doelloos zijn of slechts korte debatten vergen .............................. 269
5.2. Het kennelijk onrechtmatig beroep ................................................................................................................ 270
5.3. Vereenvoudigde procedures .......................................................................................................................... 271
6. Draagwijdte & gevolgen van arresten .................................................................................................... 272
6.1 Vernietiging ............................................................................................................................................................... 272
6.2. Betreffende de mogelijkheid om te voorzien in de mogelijkheid van corrigerend optreden door de overheid
(“bestuurlijke lus”) [zie ar. 38 R.v.St-Wet – vernietigd door het GWHof] ...................................................................... 278
6.3. Het handhaven van de gevolgen van de vernietiging.............................................................................................. 282
6.4. Vingerwijzingen ........................................................................................................................................................ 285
6.5. Injunctierecht (art. 36, §1) ....................................................................................................................................... 285
6.6 De uitvoerbaarheid van vernietigingsarresten ......................................................................................................... 287
6.7. Substitutiebevoegdheid (art. 36, §1) ....................................................................................................................... 288
6.8 Verwerping ............................................................................................................................................................... 289
7. De rechtsmiddelen (beroep bij het hof van cassatie) ................................................................................... 289
HOOFDSTUK II. DE VORDERING TOT SCHORSING EN DE VORDERING TOT HET VERKRIJGEN VAN VOORLOPIGE
MAATREGELEN BIJ DE RAAD VAN STATE ...................................................................................................................... 290
1. Bevoegdheid............................................................................................................................................ 290
2. Algemene ontvankelijkheidseisen ........................................................................................................... 291
3. Soorten procedures ................................................................................................................................. 291
4. Inhoudelijke voorwaarden voor het kort geding .................................................................................... 291
4.1. “Ernstige middel” ............................................................................................................................................ 291
4.2. Het voorhanden zijn van spoedeisendheid .................................................................................................... 292
4.3. Bij UDN-procedures, het voorhanden zijn van “uiterst dringende noodzakelijkheid” .................................. 294
4.4. Specifieke voorschriften inzake overheidsopdrachten .................................................................................. 294
5. Belangenafweging ........................................................................................................................................ 295
6. Rechtspleging .......................................................................................................................................... 295
IV
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper CharlotteWeynants. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
