In deze samenvatting heb ik alle gekende leerstof van het vak politiek en actualiteit (Eric Van De Casteele) op een duidelijke, schematische en beknopte manier samengevat. Ik heb zelf 14/20 gehaald door deze samenvatting. Op het einde vind je ook de examenvragen van januari 2021. Veel succes!
GASTLES: VRIJHEID VAN
MENINGSUITING
1) Het ontstaan van de vrijheid van meningsuiting: Het Verlichtingsdenken:
- Waar en Wanneer?
Tijdens de Verlichting in Engeland (17de E) en Frankrijk (18e E)
- Wie?
Stedelijke burgerij
- Waarom?
Toen was dat verboden je kon bestraft worden in opdracht van katholieke kerk en
toenmalige absolute vorst (koningen)
-Wat?
Verlichtingsdenkers moesten naar beroepsrechters (werden benoemd door de koning)
Mijlpaal in geschiedenis van filosofie in het Westen
2) Het natuurlijk recht op individuele vrijheid voor iedere burger en de daaruit
voortvloeiende fundamentele rechten:
Vroeger: de hele maatschappij werd geordend als naar Gods wil
Nu: de natuur zegt dat individu vrijheid krijgt
a) De vrijheid van godsdienst, gedachte en geweten.
b) De vrijheid van meningsuiting.
c) De drukpersvrijheid DRUK: werden gepublicieerd
Vraag: Hoe deze rechten beschermen/waarborgen?
1. Als grondrechten vastleggen in een grondwet.
1831: Belgische grondwet burgerij had sterke invloed op het vastleggen
hiervan
rechten en vrijheden = grondwet
2. Naleving grondrechten/grondwet gerechtelijk afdwingbaar maken:
Hof van Assisen + Grondwettelijk Hof
HVA = bevoegd voor drukpers misdrijf iem wilt je aanklagen omdat je iets in bv
krant hebt geschreven: waarom?
, - Mensen hadden meer vertrouwen in volksjury
GWH = rechters van gwh toetsen op alle wetten, decreten en besluiten die
overeenkomstig zijn met grondwet
Indien men artikel wil veranderen of toevoegen vd grondwet moet 2/3e het
daarmee eens zijn: zo wordt Grondwet beschermd
Grondwet moet ook nageleefd werden door de overheid
Vrijheden afdwingbaar maken: iemand wil je voor de rechter dagen voor je
mening onafhankelijke rechter
3) De vier doelstellingen/grondslagen van de vrijheid van meningsuiting:
1. Waarborgen democratie
Pluralisme: meerdere opinies zijn toegelaten in een maatschappij = geen enkele opinie is
de absolute waarheid
Verdraagzaamheid en tolerantie behouden tav verschillende meningen
2. Persoonlijke ontwikkeling/ontplooiing individu
Deelname aan debat: eigen meningen verwoorden zelf nadenken hoe je gedachten
gaat formuleren gedachten uitwisselen met anderen
Iemand die nooit de kans krijgt om eigen mening te verwoorden, mist een deel van
ontplooiing van persoonlijkheid
3. Draagt bij tot achterhalen waarheid: "factchecking"
Sommige beleidsmakers liegen en ontkennen
4. Voorkomen onderdrukking "foute" of "gevaarlijke" opinies = tegengaan frustraties
Mensen mogen zogenaamde, zogezegde foute en gevaarlijke opinies uiten
Je krijgt frustraties bij een deel van de bevolking (mening over transgenders: als je er
tegen bent willen ze dat kunnen uiten)
4) De toepassing van de vrijheid van meningsuiting:
- Aanvankelijk: de nagenoeg absolute vrijheid van meningsuiting.
Er bestond geen beperking op vrijheid van meningsuiting BEHALVE majesteitsbelediging
(lachen met de koning)
- De problematische toepassing van de vrijheid van meningsuiting tijdens het interbellum
, Zeer veel democratie afgeschafd in die periode door fascisten, nationaal socialisten
(nazi’s), communisten
Zowel extreem rechts (fascisten) en extreem linksen (socialisten) gingen uit van
totalitaire staat = alle macht zit bij 1 partij (<-> democratie)
Er werd enorm veel aangezet tot haat en geweld (ook in BE) vooral de Joden
(spotprenten, affiches…)
- De toepassing tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw en de 21ste eeuw:
a) Het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (1950) en het Europees Hof van de
Rechten van de Mens
Antwoord op facisme en communisme: in EU zoveel mogelijk staten aandacht schenken
aan rechten van de mens
Vrijheid vd meningsuiting = recht op mensen te schoppen en breken, men was niet
geneigd om beperkingen op te leggen
Racisme in Europa nam sterk toe (gastarbeiders: Turken en Marokkanen) werken in
België (jaren 60: golden sixties) sprake van volledige tewerkstelling wil niet zeggen dat
iedereen rijk was, maar waren wel optimistisch op de toekomst veel Vlaamse kinderen
weigerden in de mijnen en fabrieken te werken
b) De beperkingen op de vrijheid van meningsuiting: "De hate speech"
- De antiracismewet van 1981: aanleiding, inhoud en toepassing.
Je kon gevangenisstraf krijgen indien iem aanzette tot discriminatie, haat en/of geweld
tav een groep of individuele leden daarvan behorend tot een bepaald ras, nationale
afstammeling of huidskleur (8 tot 9 jaar)
Heel veel discussie over deze wet: liberalen en christendemocraten waren ertegen
Men kon klacht indienen rechtzaak verdoordelingen MAAR veel klachten werden
geseponeerd
1980 = pessimisme over toekomst vanwege toename van de werkloosheid + racisme nam
toe + mijnen en fabrieken sluiten ongeschoolde arbeiders werden werkloos woonden
in dezelfde buurten als migranten werklozen geraken gefrusteerd stereotypering en
racisme Vlaams Blok (neoracistische partij) boekte succes in Antwerpen (Zwarte Zondag)
- De kentering: de aanklacht en de veroordeling van het Vlaams Blok (1999-2004)
Hof van Assisen
Beperkingen invoeren op vrijheid van meningsuiting: alleen zo kunnen we democratie
behouden
,- De doorbraak van extreemrechts in Europa en de bescherming van de democratie door het
EVRM
- De nieuwe Belgische wetgeving in 2007 en een drietal voorbeelden van rechtspraak:
Nogmaals wet aangepast in BE (uitgebreid)
Aanzetten tot dicriminatie, haat en geweld obv persoonskenmerken = bv seksuele
geaardheid, geslacht, politieke overtuiging, geloof…
Nieuwe criteria toegevoegd
- Het Vlaams belang en de strategie van de indirecte communicatie
5) Enkele besluiten:
a) Hoe de wetgeving in verband met strafbaar stellen van "hate speech" toepassen?
Er is heel veel discussie, de ene rechter denkt er zo over en de andere denkt er zo over:
1. Wat gaan we nu wel bestraffen en wat niet?
‘ik ben tegen holebis’ = strafbaar of niet?
2. Wat doen we met uitingen die beledigend of kwetsend zijn?
bestraft worden of niet?
3. Gaan we alleen veroordelen indien er werkelijk aanzetten zijn tot discriminatie, haat
of geweld?
4. Sommigen vinden dat je aanzetten tot haat… alleen kan bestraffen indien men van
bedreigingen uitgaat
b) Argumenten contra beperking op de vrijheid van meningsuiting en pro absolute vrijheid
van meningsuiting
Je moet iedereen de kans geven om te beledigen zodanig dat ze frustraties kunnen uiten
= één van de belangrijkste argumenten vd tegenstanders
‘Mensen zijn toch verstandig genoeg om zich daartegen te beschermen’
In heel deze discussie is er een fundamenteel verschil tussen Europa en Amerika:
1. EU: meer geëvolueerd naar aanvaarden van de wetgeving omdat we in het Europees
denken veel meer de nadruk leggen op bescherming van minderheden + op de
gemeenschap in het geheel (witte, zwarte mensen..) : als je rekening houdt met de
gemeenschap moet je rekening houden met iedereen solidair zijn
2. VS: gaat uit van pure individuele vrijheid, letten niet op gemeenschap/minderheden
(Trump) wetgeving gaat meer uit van absolute vrijheid van meningsuiting
,Hoofdstuk 1: De kenmerken van
het AR
1. Westen voelt zich superieur
Europa verviel en waren er andere werelddelen die machtiger werden (na 500) Arabische
wereld, China
Slavernij van andere landen door Europese hulpmachten heeft bijgedragen tot welvaart van
Europa
Toename van economische en militaire macht van EU is blijven duren tot Amerika kwam
(concurrentie + Rusland)
EU vindt het moeilijk om leiderspositie in de wereld te behouden
Afname van EU-invloed op:
Economisch vlak
Militair gebied
Technologisch zijn we afhankelijk van andere staten (Apple, Amazon…)
Cultureel erfgoed = EU wel top v.d. wereld
3 periodes:
- Late middeleeuwen ( 12e eeuw tot 15e eeuw)
- Moderne tijden (15e eeuw tot 17e eeuw) / Nieuwe Tijden
- Overgangsperiode van Ancien Regime naar hedendaagse tijden (1648 – 1789: Franse
revolutie)
- Nieuwste tijden
ANCIEN REGIME
1. Grote aanwezigheid van geweld
- Criminele geweld
- Onmenselijke folteringen (in opdracht van staat + katholieke kerk)
- Religieuze geweld tegenover Joden verwantschap tussen Christenen en Joden
omdat ze zich baseren op Oude Testament: Joden zoeken naar het beloofde land
Nieuwe Testament (apostelen van Jezus Christus: messius = verlosser op aarde)
Joden verwerpen dit
Katholieken beweerden dat Joden godsmoordenaars waren: werden vervloekt
Monotheïsme = beschouwen hun god als absolute waarheid (radicalen)
Haat tegenover Joden = antisemitisme
Katholieke kerk heeft eerst geprobeerd om Joden te bekeren nieuwe strategie
begin 13e eeuw: discriminerende maatregelen tegenover Joden
1. Joden werden verboden om te studeren aan toenmalige katholieke universiteit
2. Joden mochten geen functies bekleden in overheidssector of openbare sector:
toenmalige politieke leiders steunden antisemitisme
3. Joden werden verplicht om in bepaalde wijken te wonen (getto’s)
, GEVOLG = 2 groepen tegenover elkaar gezet: aanzetten tot haat kan leiden tot aanzet tot
geweld
Prediken van haat via mondelinge communicatie was bijzonder invloedrijk omdat
meeste mensen in die tijd analfabeet waren
Beeld was bijzonder belangrijk om boodschappen over te brengen: Joden op
afzichtelijke wijze afgebeeld
COMPLOTTHEORIEËN TEGENOVER DE JODEN
“Besmette ratten zorgen voor pandemie in Europa = zwarte pest”
Mensen zochten een zondebok = Joden hadden melaatsen omgekocht om bronwater te
vervuilen waardoor iedereen ziek werd
CT ontstaat wanneer complot denkers een bepaalde andere groep er valselijk (fake news =
ongecontroleerd) van beschuldigen in het geheim plannen te smeden om anderen
opzettelijk en op een of andere manier te beschadigen, te benadelen, te overmeesteren of
te vernietigen.
Daarmee gaan de complotdenkers haat en vijandelijkheid creëren t.o.v. bepaalde
groepen waarbij het risico bestaat op geweld
Gevaar bij fake news:
= moeilijk weerlegbaar: woord van de ene t.o.v. de andere omdat het niet controleerbaar is
In het geheim: kan je niet controleren
Joden zouden beslissen om Duitsland te verlaten gevlucht naar Europa en VS
Nazi’s waren geen katholieken = politiek antisemitisme
Nieuwe samenzweringstheorieën tegenover Joden:
Ontstaan in Rusland waar veel Joden op dat moment verdreven worden
Duizenden joden vluchten naar VS
Theorie wordt verspreid naar EU en VS
= Russische schrijvers schrijven in pamfletten dat Joden overal in het geheim en
ondergronds plannen smeden om zelf de macht in Europa over te nemen
Enorm veel Joden hadden enorm veel economische macht (bankiers)
Tijdsgeest
Technologische revolutie (machines)
Happy few die rijk worden maar velen verliezen werk
Lagere klasse en deel van middenklasse wordt armer
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nalu. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,89. Je zit daarna nergens aan vast.
