Sociale en politieke leerstelsels
HOOFDSTUK 1: De ontrafeling van de middeleeuwse orde (1450-1650)
1 Wetenschappelijke vooruitgang en de geleidelijke emancipatie van de politiek:
In Italië in de 15-16e eeuw:
Voor Da Vinci: Ideaalbeeld van de leiders bevond zich in het verleden.
Leonardo Da Vinci deed een geleidelijke overgang van de traditie georiënteerde houding naar een
empirische houding. Ideaalbeeld gaat naar het heden en de toekomst van de mensheid.
Het geld dat werd verdiend door de handel vormde de kern van de macht van de Italiaanse steden en
deed, zeer geleidelijk aan, ook de door de katholieke Kerk ondersteunde visie op rijkdom en
economische activiteiten veranderden. De klassieke visie van de Kerk waarbij interest verboden
werd, brokkelt nu steeds meer en meer af. De verzuchting naar nog meer luxe een belangrijke
drive was voor de bedrijvigheid van de stadstaten. De Renaissance brak me de enge
middeleeuwse visie van de Kerk op rijkdom.
Een nieuwe dynamische visie: Mercantilisme: Economische politiek die erop gericht is om de
rijkdom van het eigen land te vergroten, door import te verkleinen en export te vergroten. En zo de
macht te vergroten door de commerciële ontwikkeling van de natie te vergroten.
Stadstaten werden niet meer geleid door secularisering/ontkerkelijking.
Politiek werd zo niet meer het beheer van een door God gewilde ordening maar eerder een
kunstwerk, gedragen door de kunst van het staatsmanschap.
Machiavelli brak met de vorstenspiegels (leerboek voor toekomstige vorsten, zodat hij zijn gedrag
erop kon richten.+ de idealen van het koningschap werden opgesomd) die de heerser adviseerden
hoe zich te gedragen als godvrezende leider. I.p.v. die visie gebruikte hij zijn eigen visie:
Machiavellisme: Pol theorie die stelt dat alles is toegestaan voor het verwerpen of behouden van
macht, onafhankelijk van het de rechten van een mens en het moraal.
De heerser valt samen met de staat
Overtuiging, list, bedrog konden en moesten, indien nodig, aangewend worden
Een volksleger Leger dat bereid was om te vechten omdat het iets te verliezen had en niet
huurlingen die enkel om een beloning vochten
Zekerheid = vrijheid
Onaantastbaarheid van privébezit
De heerser poogde geliefd te zijn bij bevolking
Maakte het voor de kerk moeilijker om macht te legitimeren
Privébezit is onschendbaar = vrijheid
In Engeland 16-17e eeuw:
Thomas Moore was diepchristelijke man die ervan overtuigd was dat de staat er eigenlijk moest zijn
voor haar leden en voelde mee met de extreme armoede die een aanzienlijk deel van de Engelsen
trof. In zijn bekendste werk “Utopia” heeft hij 2 delen:
1. In het eerste deel beschrijft hij de sociale en economische verwoestingen van het Britse
platteland in de 16e eeuw. Negatief beeld over GB. De eerste enclosure- beweging
(omheining van gronden) veranderde de traditionele landbouw die gemeenschappelijke
openvelden had in een systeem van particulier grondbezit die werden gescheiden door
omheiningen of hagen. Dramatische gevolgen voor boeren Massaal beroofd van hun
, bestaansmogelijkheid. Samen met het privaat bezit en intrede van kapitalisme. Zo
ontstond Moderne armoede.
2. In het tweede deel beschrijft hij het ideale eiland. (positief beeld van GB) Gebaseerd op
gemeenschappelijk bezit van productiemiddelen en kent geen handel gebaseerd op geld.
More zag als oorzaak van de ellende in Gb: Private accumulatie van rijkdom. Zijn visie op
geld kwam nog grotendeels overeen met het standpunt van de Katholieke Kerk. Hij besefte
ook dat illegale praktijken beïnvloed konden worden in het voordeel van de
maatschappelijke geprivilegieerden. Hij besefte ook zeer goed dat armoede en ongelijkheid
samengingen met de oprukkende nieuw sociaaleconomische verhoudingen.
2 Het einde van de katholieke hegemonie: Reformatie en contrareformatie
In Duitsland 15 en 16e eeuw
Luther had sympathie voor humanisten, maar liet zich afzijdig van het geschil omdat hij meer
geïnteresseerd was in de zoektocht naar God en de directe ervaring van vroomheid, in tegenstelling
tot het filosofische denken van de humanisten of de dogma’s van de scholastici.
Humanisten verzetten zich tegen de scholastische argumenten en redeneringen, maar waren niet
antireligieus. Zoals alle hervormingsbewegingen was het protest van de humanisten vooral gericht op
de misstanden en misbruiken van de Kerk. Ze bekritiseerden de geestelijkheid, maar niet het
christendom.
Op 31 oktober 1517 nagelde Luther 95 stellingen van toegeeflijkheid aan de poort van de kerk in
Wittenberg. Opstand tegen de decadentie van de Kerk. Hij protesteerde in eerste instantie tegen
de vergaande vercommercialisering van de aflaten omdat die het geloof zelf ondermijnden. Hij
streefde dus naar een religieuze bevrijding van de mens het scheppen van een directe band tussen
individu en god, Zonder tussenkomst van een kerkelijke instelling.
Hij had het gedachte dat iedereen zijn plaats heeft in de maatschappij: sommige moeten werken en
andere niet. Sommigen moeten gehoorzamen aan een politiek gezag en sommigen zijn deel van dit
gezag.
Radicalisme: Het nastreven van ingrijpende veranderingen in de samenleving, die een gevaar kunnen
opleveren voor de democratische rechtsorde (doel). Was verbonden met het politiek
conservatisme en een economische visie die over het algemeen middeleeuws bleef. Luther had zelf
geen organisatie in gedachten maar hij benadrukte dat alle gelovigen zich moesten onderwerpen aan
een sterk gezag.
1. Kreeg hij steun van de humanisten de kritiek van Luther op het exces en de zondigheid van
de Kerk. Maar toen beseften ze dat hij de kerk zelf aanviel en ze niet wou hervormen.
Humanisten keren hun rug naar hem.
2. Duitse vorsten ridders, handelaren en boeren steunden hem om politieke en economische
redenen. Ze zagen hem als een ideale bondgenoot tegen de Italiaanse pausen.
Hij onttrok de Duitse staten aan het gezag van Rome en kan worden beschouwd als een pionier van
een grotere Duitse eenheid.
Thomas Munzer was een humanist geïnspireerd door Luther.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hanneflamez. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.