• Definitie – inhoudelijk: internationaal recht is het recht dat de interstatelijke betrekkingen
regelt.
- Betrekkingen tussen staten? Interstatelijke betrekkingen
- Internationale betrekkingen? Regels voor de internationale betrekkingen, maar dat
dekt niet alles.
o Onderscheid internationaal privaatrecht: regels van nationaal recht bv
commercieel geschil waar er een grensoverschrijdend aanknopingspunt is. Bij
een geschil ga je gebruik maken van het IPR en zo kun je weten welke rechter
bevoegd is en dus het recht van welk land en hoe het ten uitvoer kan gelegd
worden in het andere land.
• Oorsprong moderne internationaal recht?
- (term < J. Bentham – 1789)
- Overgang natuurrecht naar positief recht: vooral Europese oorsprong rond de 14-15de
eeuw vooral in de theologie.
o Natuurrecht: bron buiten wil soevereine staat
- Positivisten: belangen en wil van de staat zelf
o Zij maken een onderscheid tussen lex lata >< lex ferenda
§ Lex lata: het recht zoals het is op een bepaald moment: objectief vast
te stellen
§ Lex ferenda: het recht zoals ze zou moeten zijn
o Focus op formele bronnen, wat zijn de vindplaatsen van rechtsregels
§ Maar: opkomst ‘informele rechtsvorming’
• Functies: recht van co-existentie - Recht van co-operatie
- Oorspronkelijke doel is rust en stabiliteit te brengen in een vijandige omgeving en hoe
verschillen naast mekaar kunnen bestaan
- Een functie van het internationaal recht is de regeling van co-existentie: vreedzaam
samenbestaan tussen staten verzekeren à het gaat regels invoeren over
geweldgebruik, diplomatieke relaties, conflictpreventie en disputen oplossen…
- Recht van co-operatie: effectieve samenwerking tussen de staten faciliteren om
samen uitdagingen aan te gaan: er is altijd grensoverschrijdend verkeer en het
internationaal recht wil een soort rechtszekerheid creëren door handelsverdragen te
maken. Het is ook gezamenlijk het hoofd bieden aan uitdagingen die een land niet
alleen kan bv milieucrisis.
- Het internationaal recht speelt een belangrijke rol in ‘global governance’
- Het internationaal recht brengt ook grenzen aan de jurisdictie van staten
o Ratione territoriae: de jurisdictie van een staat begint, waar dat van een
andere staat eindigt nl aan de grens of waar het internationale domein begint.
Een staat kan enkel zijn bevoegdheden uitoefenen binnen zijn territorium.
o Ratione temporis:
1
, o Ratione materiae: dit is vooral relevant voor internationale organisaties
Co-existentie Co-operatie
Soevereine gelijkheid van staten Belang van de eigen soevereiniteit en hoe ze
gecombineerd kunnen worden
Staten als 1 entiteit Staten als onafhankelijke actoren
Geen gemeenschappelijke doelen tussen Gemeenschappelijke interesses en waarden
staten die niet eenzijdig beschermd kunnen
worden
Vooral vragen omtrent interstatelijke Een groot aantal beleidsvragen die vooral
relaties worden bediscussieerd tussen staten
onderling
Vooral verbodsbepalingen Voor verplichtingen
• Een horizontaal en onvolmaakt systeem – instemming van staten is cruciaal à systeem wordt
gemaakt door en voor de staten.
- Soevereine gelijkheid: gevolg à internationaal recht is gedecentraliseerd en
horizontaal
• Onvolmaakt:
- Centrale wetgever? à Neen. Geen orgaan die regels kan opleggen, de staten moeten
eerst instemmen met een verdrag omgebonden te zijn. De staten zijn de makers en
tegelijk het doelwit van de verdragen.
o VN-veiligheidsraad? Resolutie die 9/15 landen goedkeuren, dan is dat voor
iedereen bindend. Dit wil niet zeggen dat ze een centrale wetgever is, want ze
is eerder een uitvoerend orgaan. Daarnaast heeft ze slechts bevoegdheden in
de bescherming van de vrede en veiligheid. Ze bieden het hoofd aan crisissen
door evt dwangmaatregelen.
o Algemene vergadering? Nee, want ze kan enkel aanbevelingen geven: de
resoluties zijn niet bindend. Ze is wel het forum waarin heel wat verdragen tot
stand komen. MAAR de verdragen zijn maar bindend voor de staten die ze
ratificeren. (ó int gewoonterecht, want dan ben je sowieso gebonden, tenzij
je persistent objector bent). Daarnaast heeft de AV geen monopolie op het
maken van bindende verdragen.
- Centrale rechter? à Neen. Niemand bevoegd om uitspraak te doen over alle
internationale geschillen.
o Internationaal gerechtshof in den Haag: beide landen moeten dan al de
rechtsmacht van het hof erkennen. Hoe?
§ Door eenzijdige verklaring neer te leggen met staten die gelijkaardige
verklaring hebben afgelegd.
§ Het kan ook ad hoc: ze gaan overeenkomen om het voor te leggen aan
de rechter: enkel dat specifieke geval laten ze regelen.
§ Derde optie is een compromissoire clausule die bepaalde rechten en
plichten bevat: die is dus voorafgaand ó compromis.
§ Een opzegging van de instemming werkt niet retroactief: de uitspraken
blijven gelden en dat land kan in de toekomst gewoon niet meer voor
de rechter worden gedaagd.
o Ook internationale arbitragehoven hebben een erkenning van de jurisdictie
nodig.
2
, o Er zijn wel hoven met verplichte jurisdictie te vinden, maar dit gaat dan ook
om een specifiek aspect en is geen centrale rechter bv EHRM
- Centrale afdwinging? Mechanismen om een uitspraak ten uitvoer te leggen als de
tegenpartij ze niet uitvoert. à Neen.
o VN-veiligheidsraad? Want deze kan dwangmaatregelen nemen MAAR die
bevoegdheid is heel beperkt: mag enkel optreden bij een bedreiging van de
vrede of veiligheid, maar niet bij een schending van het internationaal
publiekrecht
o Kan de staat zelf het recht in handen nemen? Dit wordt niet verboden, maar
er worden wel bepaalde grenzen aan gesteld. Bv je kan je eigen verplichtingen
stoppen zodat je druk uitoefent op de andere staat of tegenmaatregelen
stellen
§ Moeten wel proportioneel zijn en tot doel hebben de overtreding van
de andere staat te stoppen. Tegenmaatregelen kunnen kan nadeel
hebben dat het leidt tot escalatie en dat beide partijen zich erop
beroepen (=misbruik).
- Waarom leven staten internationaal recht (al of niet) na?
o Staten zijn begaan met hun imago
o Ze halen er soms eigen belang en voordeel uit
o Bij het al dan niet naleven zal men als staat rationeel kijken naar de baten en
de kosten (Bv. in welke mate zal de prestige dalen, bestraffingskansen,
tegenmaatregelen, ...). Indien de baten groter zijn dan de kosten zal men het
IR niet naleven. Er is een rationele belangenafweging.
- Belang tenuitvoerlegging en afdwinging op nationaal niveau
• Onderscheid primaire en secundaire regels
• Sterke ontwikkeling internationaal recht na WO II
- Proliferatie (=groei en verspreiding) internationale en regionale organisaties
- Codificatie en opkomst nieuwe subdomeinen: milieurecht, internationaal strafrecht..
- Opkomst multilaterale verdragen
- Mensenrechten: minimumbescherming die een staat verschuldigd is aan iedere
onderhorige en waar de staat niet onderuit kan
• Versnelling na einde Koude Oorlog
- ‘the end of history’: werk waarin de extase na de Koude Oorlog uitgedrukt wordt. Men
dacht dat menop de goede baan was om de internationale rechtsorde uit te bouwen
tot dat ideale beeld in het VN-Handvest. Er wordt gezegd dat de VN-veiligheidsraad
eindelijk zijn rol kon opnemen aangezien de tegenstelling tussen Oost en West
weggevallen was. Het idee dat de Westerse liberale democratie de tweestrijd
gewonnen had is sterk aanwezig in het werk
- ‘humanization of international law’: welzijn van de mensen staat centraal eerder dan
het welzijn van de staten à internationaal recht is veranderd van aard.
- Focus op ‘Global governance’: beheer ‘global commons’ & bescherming ‘global public
goods’
o Global public goods: iedereen kan ervan profiteren. Voorbeelden van
bescherming: gevecht tegen corruptie, tegen klimaatveranderingen
- Toename juridische geschillenbeslechting: Bv. de oprichting van het Internationaal
Gerechtshof in den Haag en de oprichting van internationale straftribunalen
3
, - ‘Proliferatie’ en ‘fragmentatie’: door de bloei en het geloof in de internationale
rechtsorde ontstonden er veel internationale en regionale organisaties en begon men
bang te worden voor fragmentatie (Bv. tegenstrijdige uitspraken van verschillende
organen omdat men verschillende procedures bij verschillende instanties kan starten).
= luxeprobleem
o Cf. Thomas Franck (1995): “The time when any one scholar could give a
definitive overview of the whole of Public International Law is past.”
- Opkomst ‘informele rechtsvorming
‘All law is politics?’
• Internationaal recht is niet apolitiek; botsende belangen & politieke keuzes: internationaal
recht bevindt zich op het snijpunt tussen recht en politiek.
- Vb. Zeerecht – mare liberum >< mare closum
- Vb. Milieurecht - CBDR
• Ook een politiek project: Een duidelijk voorbeeld zijn de millenniumdoelstellingen.
- Vb. Agenda-setting MDGs & SDGs
• Internationaal recht grotendeels creatie van westerse landen in de 17-18de eeuw. Het
reflecteert dus de belangen van deze landen.
- ó spanning met opkomende landen; ‘global south’
- Universele aspiraties in vraag gesteld door critical legal studies (‘feminist approaches’,
TWAIL,…)
• Ideologische dimensie? Het promoot de westerse liberale democratie, maar het VN-Handvest
maakt geen ideologische keuze en laat plaats voor verschillende regeringsvormen
- HVN: ‘non-interventie’ & ‘domaine réserve’
- Tegenkanting
o Vb. Russia-China Declaration (2016): ze beklemtonen wat ze wel en niet
willen. Verschil met het westen?
§ Men legt vooral de klemtoon op de soevereiniteit van staten.
Internationaal strafrecht, milieurecht en mensenrechten komen niet
aan bod.
§ Ook nadruk op non-interventie en geweldverbod zoals het VN-
Handvest. Ook op respecteren van de immuniteit van de staten. Bij
het westen is dit eerder een beperkte invulling. China en Rusland
hanteren een ruimer begrip van immuniteit.
§ Ze vinden het verdrag van zeerecht belangrijk en zo halen ze uit naar
de VS die dat niet hebben geratificeerd
§ Verwerpen van economische sancties → stellen de legaliteit van deze
sancties in vraag
§ Staatsimmuniteit moet worden beperkt
§ Men verzet zich tegen extraterritoriale toepassing van nationale
wetgeving en unilaterale dwangmaatregelen (Europa en VS doen dit
vaak: eco & sociale maatregelen)
§ 2021: wel verwijzing naar mensenrechten belang van democratie. Ze
wijzen wel op het feit dat er veel soorten democratie bestaan en dat
ze waarschijnlijk hun eigen vorm zullen hanteren.
o Opkomst ‘authoritarian int’l law’?
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper helena11. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
