Algemene psychologie
les 1 (7/10):
Wat is psychologie?
→ psyche = geest & logie = studie
→ uit onderzoek blijkt dat soort zoekt soort het meest voorkomende is
→ psychologie is geen lekenpsychologie ( leke = buikgevoel, intuïtie)
→ het is ook geen pseudowetenschap (=discipline die zich voordoet als een
wetenschap → bv. grafologie)
→ psychologie is wel de wetenschap van het gedrag en de mentale processen
→ gedrag is extern → je kan dat waarnemen
→ mentaal → intern → zitten aan de binnenkant (bv. introversie,
extraversie)
→ gedrag meten → bv. intelligentie → je kan mensen testen laten invullen of
observaties doen, je kan NIET zomaar opensnijden → dus intern
Waar komt de psychologie als wetenschap vandaan?
→ officiële start in 1879 ! → wrm pas toen? → toen pas 1e psychologisch labo en
onderzoeken gedaan die overeenkomt met hedendaagse psychologische
onderzoeken
→ labo opgericht door Wilhelm Wundt
→ filosofie is de moeder van de psychologie
Waarom zo laat?
→ het idee dat de menselijke geest een studie object is, dat kan onderworpen
worden aan de wetenschappelijke methoden → dat idee heeft tijd nodig gehad
om te rijpen
→ het duurde lang vooraleer de omslag gemaakt werd vanuit het filosofisch
denken naar onderzoek van de geest
Ontwikkeling in de filosofie
→ in 500-400 v.C. was het “geocentristische model” het dominante model
→ 2 gedachten, standpunten van Plato:
● geocentrisme: geo(=alles wat met de aarde te maken heeft) en
centrisme(=centraal) ⇒ de aarde staat centraal, is het middelpunt
→ ondertussen weten we dat de aarde niet het middelpunt is
● Dualisme Plato: onderscheid tussen lichaam en geest, je ziet ze als 2 aparte
identiteiten, de geest staat los van het lichaam
⇒ Vanuit die 2 gedachten heerste het idee dat de mens = uniek wezen, we
onderscheiden ons omdat we in tegenstelling tot dieren gebruik kunnen maken van
de rede
→ weinig vooruitgang tem 15e E → ze gingen ervoor vooral vertalingen maken van
oude geschriften en overschrijven
,→ de kerk bepaalde toen wat “de waarheid” was, vanuit het geloof de mens
proberen te begrijpen via de rede → idee van de kerk was dat de mens een uniek
wezen was
● wetenschappelijke revolutie
→ veel nieuwe (wetenschappelijke) ideeën ontstaan
Copernicus:
→ katalysator (=bevorderaar) daarvoor was de ontdekking van Copernicus
→ nl. heliocentrisme ( ⇒ zon staat centraal) → 16e E
⇒ boekdrukkunst, reformatie, contacten met geleerden uit andere culturen
→ veel nieuwe dingen ontdekt ⇒ wetenschappelijke revolutie
⇒ geocentrisme werd vervangen door heliocentrisme
Descartes:
→ Rationalisme (ratio=rede) → 17e E → waarheid achterhalen door gebruik te
maken van de rede → “Je pense, donc je suis” ⇒ je kan aan alles twijfelen, behalve dat je
twijfelt ⤷ (TIP! penser doe je met de rede)
→ Nativisme ⇒ het idee dat kennis aangeboren is → bv. we kunnen plots
zomaar spreken
→ Dualisme ⇒ het idee dat mens onderzocht kan worden, maw lichaam is
een machine die onderzocht kan worden
⇒ dit was het begin van wetenschappelijk onderzoek op de mens ⇒ kennis
over de geest is een product van de rede
Locke, Hume, Hobbes (enkel Locke kennen denkik):
→ 17e-18e E.
→ Empirisme ⇒ tegenbeweging in de filosofie, gaan uit van het
tegenovergestelde van Nativisme
→ empirisme= kennis is NIET aangeboren, het idee dat kennis tot stand komt via
ervaring (empirisch = proefondervindelijk)
→ door ervaringen en dingen mee te maken ontwikkelen we kennis, dat is
niet iets wat aangeboren is
→ als we geboren worden zijn we een onbeschreven blad ⇒ tabula rasa
→ associaties (bv. 1 keer aangevallen door een kat, dan zal je associatie
leggen en volgende keer ook bang zijn) ⇒ verbanden leggen op basis van
eigen ervaringen en zo kom je tot kennis
→ Nativisme: we zijn wie we zijn door aangeboren factoren
→ Empirisme: we zijn wie we zijn door wat we meemaken, leerervaring,
opvoeding
⇒ Nature (Nativisme) vs Nurture (Empirisme) debat
Evolutietheorie (19e E)
→ Darwin: Survival of the fittest
,→ mens is eindstadium van de evolutie
→ als dieren onderzocht kunnen worden, dan kan de mens ook in zijn totaliteit
(lichaam + geest) onderzocht worden
→ in 19e E → verandering in mentaliteit → ook menselijke geest is studieobject
⇒ geesten slechts rijp voor onderzoek in 19e E → start psychologisch onderzoek
Les 2:
Psychologische scholen:
→ Blauwe scholen zijn opgebouwd vanuit de VS
→ Rode scholen zijn opgebouwd vanuit EU
→ Wilhelm Wundt ! was de grondlegger van de academische psychologie
→ 1e psychologische labo in Leipzig in 1879 !
→ Wat onderscheidt zijn studies ivglm de filosofie? ⇒ wetenschappelijk
onderzoek over menselijke geest → experimenten → bv. Kijken hoe lang het
duurt vooraleer mensen op een bepaald geluid reageren, welke mentale
stappen ondergaan mensen bij het maken van een rekensom?
Introspectieve methode (Wundt): onderzoeksmethode die gebruikt werd door de 1e
psychologische school (structuralisme)
→ Introspectief = naar binnen kijken → naar jezelf, welke gedachten of
gevoelens roept het op?
⇒ Kijken naar eigen bewustzijn doordat gevoelens, gedachten en
herinneringen worden opgeroepen
→ Bv. Als je ritme van een metronoom opdrijft, kan je een gevoel van
spanning opwekken
1. Structuralisme (EU):
→ Structuur van de menselijke geest, bewustzijn
→ belangrijkste onderzoekers van structuralisme: Külpe en Titchener
→ Onderzoek over structuur van bewustzijn → structuur wijst op hoe het bewustzijn
is opgebouwd
→ Titchener wou een soort van tabel van mendeljev, maar dan met elementen van
de menselijke geest → hij gebruikte introspectieve methode om die bouw
elementen van de menselijke geest te gaan achterhalen
→ introspectieve methode: de structuur van het bewustzijn proberen te
ontdekken
→ snel kritiek op introspectieve methode → nl. niet 100%
reproduceerbaar
→ limieten: bv. mensen kunnen geen ultratonen (bv. hondenfluitje)
horen
Tegenbewegingen:
1. Functionalisme (VS):
→ onderzoek naar de functie van ons bewustzijn
vb. hoe geest optimaal te laten functioneren in zijn omgeving
, → William James & John Dewey
→ evolutietheorie → individuen die het best aangepast zijn, maken
grotere kans om succesvol voort te planten
→ James ! → “stroom van bewustzijn” → idee: inhoud van het bewustzijn
verandert continu (net zoals een stroom)
⇒ functionalisten vonden dat studie naar bewustzijn nuttig moest zijn voor
maatschappij
vb. intelligentie → kan intelligentie verbeterd worden als omgeving wordt
aangepast?
⇒ Binet & Simon ontwikkelden de 1e bruikbare intelligentietest → basis
van de toegepaste psychologie
2. Gestaltpsychologie (EU):
→ focus op perceptie (=waarneming)→ het heeft geen zin om opdeling te
maken van bewustzijn, je moet het geheel bekijken
→ Gestaltpsychologie bekijkt de mens als een geheel: gedachten, gevoelens en
het lijfelijke worden niet van elkaar gescheiden, maar als een betekenisvol geheel
erkend
→ Wertheimer (!), Köhler & Koffka
→ hoe je iets waarneemt (=percipieert), gaat ons gedrag sturen
vb. visuele illusie → het totaalplaatje maakt de illusie → door het
geheel te bekijken creëer je illusie, apart is dit niet mogelijk
⇒ perceptie gaat ons gedrag beïnvloeden
3. Behaviorisme ( ⇒ Black Box ψ of S-R ψ) (VS):
→ voorstanders: Watson, Skinner (TIP! Watson → KC (S-R Ψ) +
Skinner → OC)
→ we moeten objectief(=onbevooroordeeld, feitelijk) meetbare dingen
onderzoeken→ bezighouden met het meten van het gedrag
→ het enige meetbare is volgens hen het gedrag
→ ze zeiden vergeet de introspectieve methode → we moeten
objectief observaties doorvoeren van het gedrag → kennis verwerven door
toepassen van wetenschappelijke methoden
Positivisme: zegt dat wetenschap moet streven naar objectief
verifieerbare kennis → kennis verwerven door toepassen van
wetenschappelijke methoden
S-R ψ→ Stimulus Respons:
→ input ⇒ stimulus: elke prikkel mogelijk → leidt tot output ⇒ respons:
bepaald gedrag
⇒ maw een bepaalde prikkel zal leiden tot een bepaald gedrag ⇒
conditionering ⇒ nurture perspectief
Black box ψ: we kunnen niet inwendig in ons brein kijken, we kunnen het niet
zomaar opensnijden
⇒ bezighouden met de stimulus en de respons van de mens op de
stimulus
4. Psychoanalyse (EU):
→ Freud (!) → niet bezig met onderzoek naar bewustzijn of gedrag
↔ in tegenstelling tot andere scholen hield hij zich bezig met ONbewuste
processen en impulsen → MAAR! is niet gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek
