Leverziekten (en pancreas)
Inleiding
Anatomie:
- Lever: 1,5 kg
- kleine linkerlob links van porta hepatis/leverhilus
- Grote rechterlob
- Ligamentus falciforme -> ligamentum teres
Vascularisatie:
- Arterieel bloed -> truncus coeliacus (a. hepatica) en a. mesenterica superior
- Veneus bloed -> venae portae
- Afvoer: venae hepaticae -> VCI
- Portale hypertensie -> stase in v. porta, v. lienalis en v. mesenterica superior en
inferior -> v. umbilicalis gaat terug open
Biliair apparaat:
- Intrahepatische galkanaaltjes -> ducti hepaticae-> ductus choledochus
- Ductus cysticus -> ductus choledochus
- Ductus choledochus -> papil van Vater (ook pancreaskanaal mondt hier uit)
Functies:
- Leverparenchymcellen = hepatocyten
o Opbouw, afbraak, stapeling, metabolisatie en secretie -> gal en bloed
o Proteïnenmetabolisme
Lokale structurele, bindende of enzymatische rol
Ferritine
Ligandine
Cytochroom P450
Exportproteïnen
Albumine
Bloedstollingsproteïnen
Glyco- en lipoproteïnen
Aminozuren -> ammonia -> ureum
Nucleoproteïnen -> Ureum en urinezuur
o Koolhydraten metabolisme
glycogenolyse
Gluconeogenese
Acuut leverfalen -> hypoglycemoie en melkzuuracidose
o Lipiden stofwisseling
Triglyceridensynthese
Te veel -> steatose
Endogene cholesterolsynthese
Cholesterol -> galzuren
o Vitaminen
Stapelplaats voor ferritine-ijzer
ADEK
Vitamine B12
Synthese protrombinecomplex (als vit K aanwezig is)
,Leverziekten (en pancreas)
o Metabolisme/detoxicatie
Fase 1 reacties
Oxidatie
Reductie
Hydroxylatie
Fase 2 reacties
conjugatie
- Cholangiocyten
o Water- en elektrolytensecretie en elektrolytenabsorptie
o Productie licht alkalisch bicarbonaatrijke vloeistof
o secretie
Secretine
Cholecystokinine
Gastrine
glucagon
- Sinusoïd-aflijnende cellen
o Kupffercellen
Vorming bilirubine
Fagocytose
Immunologische remodeling antigenen
o Endotheelcellen
Wandbekleding
Filterfunctie
endocytose
o Stellaatcellen
Vetstapeling
Vitamine A stapeling
Fibrogenese
Regeling leverperfusie
o Hematopoietische cellen
Acute en subacute leverziekten
Acute infectieuze hepatitis
“zeer sterke stijging van de transaminasen, gepaard met geelzucht, bij patiënten zonder
vooraf bestaand leverlijden”
- Geassocieerd aan HBV -> delta-virus
- Niet-specifieke levervirussen: EBV en CMV
- Microbiële oorzaken: Q-koorts, syfilis, spirochetosis ictero-hemorragica
- Kliniek:
o Icterus (1/3)
o Vermoeidheid
o Huiduitslag
o Gewrichtszwellingen
o GI-ongemakken (HAV)
o Herstel -> postvirale asthenie kan
,Leverziekten (en pancreas)
o Lever doet geen pijn!
- Labo:
o transaminasen (ALT/AST = GPT/GOT)
ALT = alanineaminotransferasen
AST = aspartaataminotransferasen
o bilirubine (ernstig)
Teken van ernstige cirrose
Biliaire obstructie -> galwegenproblematiek
Pancreascarcinoom
Galstenen
Cholangecarcinoom
o INR (ernstig) (>1,5!!)
- R/
o Antivirale therapie
o Bedrust
o Alle niet-levensnoodzakelijke medicatie stopzetten (ook oestrogenen)
o Corticosteroïden!!!
Acute hepatitis A (HAV)
- Feco-orale besmetting
- Incubatieduur: 2-6w
- Evolutie ~ leeftijd besmetting
o Kinderen: subklinisch
o > 45j: mortaliteit >2% (zeker indien veel medicatie)
- Oestrogenen -> cholestase
- Minderheid: bifasisch verloop
- Zelden -> chronische AIH
- S/ Vage klachten, misselijkheid, wat diarree
- Diagnose:
o bilirubine
o transaminasen (ALT, nml <40)
o + anti-hepatitis A-IgM (IgG -> ooit in contact)
- P/
o Vaccin: Havrix ! endemische gebieden (14d voor vertrek)
Schema: 0-6 maanden
- R/ dringende vaccinatie partner
Acute hepatitis B (HBV)
- Bloedcontact, seksueel contact, overdracht moeder -> kind (verticale transmissie,
niet transplacentair!)
- Vooral migranten, allochtonen
- Incubatieduur: 8-24w
- D/
o ALT/AST
o bilirubine (eventueel)
o + hepatitis B surface antigeen
, Leverziekten (en pancreas)
o + hepatitis B-DNA
- Verloop ~leeftijd
o Pasgeboren: subklinisch -> chroniciteit 90%
o Kinderen: kans chroniciteit 20%
o Ouderen: eerder acuut, 1x goed ziek van, chronisch < 10%
o Zeldzame oorzaak acuut leverfalen
- P/
o Veralgemeende vaccinatie pasgeborenen en pubers (Engerix)
Schema: 0-1-6 maanden
Anti-HB surface antistoffen 1 maand na laatste inspuiting > 10IE/l ->
levenslange immuniteit
o Combinatievaccin tegen HAV en HBV: Twinrix (schema: 0-1-6 maand)
- R/
o Overdracht moeder op kind na bevalling
Vaccin na bevalling!
Immunoglobulines (in andere arm)
Moeders met zeer hoge viremie (> 200 000IU/ml)
3e trimester -> polymeraseremmer
o Geen antivirale therapie, tenzij na enkele weken serumhepatitis B-DNA ++
Acute hepatitic C (HCV)
- Besmet bloed (‘posttransfusie hepatitis’)
- Geen klassieke SOA (ruw anaal contact)
- Verticale besmetting < 5%
- D/
o ALT/AST
o bilirubine (eventueel)
o + hepatitis C-RNA (via PCR-techniek)
o Antistoffen na 4-12w
- 75% chronisch
- Geen vaccin
- Antivirale R/ indien chronisch
- In België is bijna iedereen genezen
Acute hepatitis E (HEV)
- Verblijf endemisch gebied
- Zoönose, varkensvlees
- Bloedtransfusie
- 20% populatie IgG antistoffen
- D/
o ALST/AST
o bilirubine (eventueel)
o + anti-HEV-IgM antistoffen
o + HEV-RNA (PCR: genotype 3: Westen), 2-3w in bloed
- Meestal niet chronisch, ev. Na transplantatie
- Extrahepatische manifestaties