Samenvatting van enkele delen van het boekje 'Groepsdynamisch Begeleiden'. Samenvatting bevat alle hoofdstukken, BEHALVE H9 en H10.
Deze SV is gemaakt in het AJ , maar kan gebruikt worden voor het vak 'Groepsdynamisch Begeleiden'. Let er wel op dat het curriculum van Orthopedagogie veranderd ...
1 WAT IS EEN GROEP? ................................................................................................................................................................... 5
1.1 EEN DOEL ........................................................................................................................................................................... 5
1.2 EEN ONDERLINGE AFHANKELIJKHEID ................................................................................................................................ 5
1.3 INTERACTIE ........................................................................................................................................................................ 5
1.4 EEN SOCIALE EENHEID ....................................................................................................................................................... 5
1.5 WEDERZIJDSE BEÏNVLOEDING ........................................................................................................................................... 6
1.6 NORMEN EN ROLLEN......................................................................................................................................................... 6
2 WAT IS EEN TEAM? ..................................................................................................................................................................... 6
2.1 TWEE OF MEER LEDEN MET ONDERLINGE AFHANKELIJKHEID .......................................................................................... 6
2.2 EEN TAAK VERVULLEN ....................................................................................................................................................... 7
2.3 EEN GEZAMENLIJK DOEL ................................................................................................................................................... 7
2.4 HET ORGANISATORISCH VERBAND ................................................................................................................................... 7
2.5 EEN TEAM HEEFT GEDEELDE WAARDEN EN NORMEN...................................................................................................... 7
HOOFDSTUK 2: DE ONTWIKKELINGSFASES VAN TUCKMAN
1 BESPREKING VAN HET MODEL .................................................................................................................................................... 8
1.1 FORMING ........................................................................................................................................................................... 8
1.2 STORMING ......................................................................................................................................................................... 8
1.3 NORMING .......................................................................................................................................................................... 9
1.4 PERFORMING..................................................................................................................................................................... 9
1.5 ADJOURNING ..................................................................................................................................................................... 9
2 INZICHTEN EN INSPIRATIE VOOR DE GROEPS- EN TEAMBEGELEIDING .................................................................................... 10
2.1 EVEN INZOOMEN OP HET WERKEN MET EEN GROEP CLIËNTEN .................................................................................... 10
2.2 ALS BEGELEIDER HET GROEPSPROCES BEGELEIDEN ....................................................................................................... 10
2.2.1 Forming ....................................................................................................................................................................... 10
2.2.2 Storming ...................................................................................................................................................................... 10
2.2.3 Norming ...................................................................................................................................................................... 10
2.2.4 Performing .................................................................................................................................................................. 10
2.2.5 Adjourning................................................................................................................................................................... 10
3 EEN KIJK NAAR HET MODEL VANUIT DE OPLOSSINGSGERICHTE VISIE ..................................................................................... 11
3.1 FORMING ......................................................................................................................................................................... 11
3.1.1 Joinen .......................................................................................................................................................................... 11
3.1.2 Respect voor de gevoelens van ieder teamlid ............................................................................................................ 11
3.1.3 Houvast bieden ........................................................................................................................................................... 11
3.1.4 Stimuleer het tonen van de eigen handleiding ........................................................................................................... 11
3.2 STORMING ....................................................................................................................................................................... 11
3.3 NORMING ........................................................................................................................................................................ 11
3.4 PERFORMING................................................................................................................................................................... 11
1|GR O E P S D YN A M I C A
, 3.5 ADJOURNING ................................................................................................................................................................... 11
HOOFDSTUK 3: SAMENWERKEN IN TEAM
1 DE ZELFDETERMINATIETHEORIE ............................................................................................................................................... 12
2 BOUWSTENEN VAN SAMENWERKING ...................................................................................................................................... 12
2.1 AUTONOME AFHANKELIJKHEID ....................................................................................................................................... 12
2.2 EENHEID BINNEN EEN GROEP ......................................................................................................................................... 12
2.3 INDIVIDUELE EN GROEPSVERANTWOORDELIJKHEID ...................................................................................................... 12
2.4 POSITIEVE INTERACTIE .................................................................................................................................................... 12
2.5 SOCIALE VAARDIGHEDEN ................................................................................................................................................ 13
2.6 GROEPSREFLECTIE ........................................................................................................................................................... 13
3 MISVERSTANDEN OVER SAMENWERKEN IN TEAMVERBAND .................................................................................................. 13
4 NADELEN EN VALKUILEN VAN EEN SAMENWERKINGSVERBAND ............................................................................................. 13
4.1 DE MEELIFTERS PROFITEREN ........................................................................................................................................... 13
4.2 VEEL TIJD GAAT NAAR VERGADEREN EN BESLUITVORMINGEN ...................................................................................... 13
4.3 SOMMIGE MEDEWERKERS WERKEN LIEVER ALLEEN ...................................................................................................... 13
4.4 GEZAMENLIJKE VERANTWOORDELIJKHEID IS GEEN VERANTWOORDELIJKHEID ............................................................ 13
4.5 DE GROEP WORDT ONKWETSBAAR: GROEPSDENKEN .................................................................................................... 14
4.6 POLARISATIE VAN BESLUITVORMING: RISKY SHIFT ......................................................................................................... 14
4.7 NIEMAND ZEGT NEE ........................................................................................................................................................ 14
4.8 ERBIJ WILLEN HOREN: CONFORMITEIT ........................................................................................................................... 14
4.9 DE BOZE BUITENWERELD: WIJ-ZIJ-PROCESSEN ............................................................................................................... 15
4.10 DE STEM VAN DE EXPERT VERDWIJNT IN DE GROEP ...................................................................................................... 15
4.11 SPANNINGEN EN STORENDE TEAMDYNAMIEKEN ........................................................................................................... 15
5 TEAMEFFECTIVITEIT .................................................................................................................................................................. 15
5.1 WAT IS TEAMEFFECTIVITEIT? .......................................................................................................................................... 15
5.2 VERGROOT DE TEAMEFFECTIVITEIT ................................................................................................................................ 15
HOOFDSTUK 4: HET TEAM EN DE TEAMROLLEN
1 WAT IS EEN TEAMCULTUUR ..................................................................................................................................................... 16
2 HET UIT-MODEL VAN SANDERS & NEUIJEN .............................................................................................................................. 16
2.1 HET MODEL ..................................................................................................................................................................... 16
3 DE TEAMROLLEN VOLGENS BELBIN .......................................................................................................................................... 17
3.1 BESCHRIJVING VAN HET MODEL ..................................................................................................................................... 17
3.2 DE VERSCHILLENDE TEAMROLLEN (krijgen op examen!!!) ............................................................................................. 17
4 INTERPERSOONLIJK GEDRAG: DE ROOS VAN LEARY ................................................................................................................. 18
4.1 HET MODEL ..................................................................................................................................................................... 18
4.2 KWALITEITEN EN VALKUILEN VAN INTERPERSOONLIJK GEDRAG .................................................................................... 19
4.3 OMGEKEERD INTERVENIËREN ......................................................................................................................................... 21
HOOFDSTUK 5: COMMUNICATIE
1 ALGEMENE FACTOREN DIE DE COMMUNICATIE IN TEAM BEÏNVLOEDEN ............................................................................... 22
2 VENTILEREN .............................................................................................................................................................................. 23
2|GR O E P S D YN A M I C A
,3 RODDELEN................................................................................................................................................................................. 23
3.1 DEFINITIE ......................................................................................................................................................................... 23
3.2 OORZAKEN VAN RODDELEN ............................................................................................................................................ 23
3.3 RODDEL VOORKOMEN EN AANPAKKEN .......................................................................................................................... 23
4 FEEDBACK IN EEN TEAM ........................................................................................................................................................... 24
4.1 INLEIDING ........................................................................................................................................................................ 24
4.2 DRIE STAPPEN BIJ FEEDBACK ........................................................................................................................................... 25
4.3 FEEDBACK WERKT NIET ALTIJD ........................................................................................................................................ 25
5 FEEDBACK GEVEN IN EEN SAMENWERKINGSVERBAND ........................................................................................................... 25
6 DEEP DEMOCRACY .................................................................................................................................................................... 26
6.1 BESLUITVORMING IN EEN TEAMWERKING ..................................................................................................................... 26
6.2 HET ONTSTAAN VAN DEEP DEMOCRACY ........................................................................................................................ 26
6.3 HET ZEBRA-MODEL VAN FANNY MATHEUSEN ................................................................................................................ 27
6.3.1 Zeg alles ....................................................................................................................................................................... 27
6.3.2 Empower de nee-stem ................................................................................................................................................ 27
6.3.3 Breek uit ...................................................................................................................................................................... 27
6.3.4 Raak de wijsheid.......................................................................................................................................................... 27
6.3.5 Ga het conflict aan ...................................................................................................................................................... 27
6.4 DE GROEP ALS IJSBERG .................................................................................................................................................... 27
HOOFDSTUK 6: CONFLICTEN
1 KENMERKEN VAN EEN CONFLICT .............................................................................................................................................. 28
2 STIJLEN VAN CONFLICTHANTERING .......................................................................................................................................... 28
2.1 BESLUIT ............................................................................................................................................................................ 29
3 CONFLICTEN BEGELEIDEN ......................................................................................................................................................... 29
3.1 HET VOORWERK .............................................................................................................................................................. 29
3.2 WERKEN AAN DE OPLOSSING .......................................................................................................................................... 29
HOOFDSTUK 7: LEIDERSCHAP VOLGENS BLAKE & MOUTON
HOOFDSTUK 8: TEAMBUILDING
1 WAT IS TEAMBUILDING? ........................................................................................................................................................... 32
2 BOUWEN AAN EEN TEAM, MEER DAN EEN EENDAAGS PROJECT............................................................................................. 32
3 VOORWAARDEN VOOR EEN TEAMBUILDING ........................................................................................................................... 32
4 TE SPEELSE TEAMBUILDINGSACTIVITEITEN .............................................................................................................................. 32
HOOFDSTUK 9: OMGAAN MET PESTGEDRAG IN EEN GROEP
1 WAT IS PESTEN? ........................................................................................................................................................................ 33
2 HET GEPESTE KIND OF DE JONGERE ......................................................................................................................................... 33
3 DE MIDDENGROEP .................................................................................................................................................................... 34
4 DE PESTKOP............................................................................................................................................................................... 34
3|GR O E P S D YN A M I C A
,4|GR O E P S D YN A M I C A
,HOOFDSTUK 1: GROEPEN EN TEAMS
1 WAT IS EEN GROEP?
Losse verzameling i.p.v. groep
verschillende individuen die zich op zelfde moment op zelfde plaats bevinden
vormen geen eenheid
tonen geen overeenkomst
Kenmerken van een groep
− een doel
− een onderlinge afhankelijkheid
− interactie
− een sociale zekerheid
− wederzijdse beïnvloeding
− normen en rollen
→ enkel spreken van een groep als alle criteria voldaan worden
Begeleidingsgroep
Of cliëntgroep: een groep cliënten die je begeleidt
GROEPEN VINDT MEN OVERAL
heeft invloed op het individu
invloed kan positief of negatief zijn
mogelijkheid om condities te scheppen op gewenste gedrag te bekomen
hoge cohesie = goede teamgeest of sterk ‘wij-gevoel’
HECHTING OF COHESIE
→ beïnvloedbaar door 3 factoren:
1. druk van buitenaf
bv. in een oorlogssituatie is er meer nationalisme
2. een taak succesvol afronden
bv. tv-programma zorgde in één week tijd voor hechte groepen
3. moeilijk verkregen mandaat
bv. veel mensen willen tot groepje BV’s horen
1.1 EEN DOEL
Een groep is een verzameling mensen die gezamenlijk een bepaald doel willen bereiken
meer kans om doel te bereiken als groep
‘het geheel is meer dan de som van de individuen’
1.2 EEN ONDERLINGE AFHANKELIJKHEID
Een groep is een verzameling individuen die op een bepaalde manier afhankelijk zijn van elkaar
→ nadruk op afhankelijk zijn van elkaar
→ gebeurtenis beïnvloedt hele groep
1.3 INTERACTIE
Een groep is een verzameling individuen die directe contacten met elkaar onderhouden
→ accent op interactie tussen groepsleden
1.4 EEN SOCIALE EENHEID
Een groep is een sociale eenheid die uit twee of meer personen bestaat die zichzelf als lid van de groep beschouwen
5|GR O E P S D YN A M I C A
,1.5 WEDERZIJDSE BEÏNVLOEDING
Een groep is een verzameling individuen die elkaar beïnvloeden
→ zonder wederzijdse beïnvloeding is er geen groep
1.6 NORMEN EN ROLLEN
Een groep is een verzameling individuen van wie de interacties door een aantal normen en rollen gestructureerd wordt
→ schriftelijk/mondeling vastgelegd
Regels bepalen welk gedrag
− goed/fout
− gewenst/ongewenst
− normaal/abnormaal is
Groepsnormen
(Onuitgesproken) gedragsregels die gelden voor iedereen in de groep
vergemakkelijken het samenwerken + de omgang met elkaar in de groep
uitoefenen van actieve druk op leden > conformeren
= belangrijkste reden voor conformiteit en uniformiteit
Conformiteit
De mate waarin groepsleden zich aanpassen aan de geldende groepsnormen
2 WAT IS EEN TEAM?
Team (Kozłowski & Ilgen)
Twee of meer individuen waartussen er sociale interactie is en die één of meer gemeenschappelijke doelen hebben. Die
personen zijn afhankelijk van elkaar en iedereen heeft eigen toegewezen specifieke rollen of functies.
Verschil groep – team
→ team heeft geleerd zich te verbinden; samenwerken aan bepaald doel
Een groep wordt een team als
− het teambelang voorgaat op het eigenbelang
− er cohesie is
− iedereen bijdraagt aan gezamenlijk doel
− er goede samenwerking is
− iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt
− iedereen elkaar waardeert
− de communicatie op een goede manier verloopt
− successen een gezamenlijk resultaat zijn
Team in non-profit sector (Jef Stevens)
Een team bestaat uit twee of meer leden die in onderlinge afhankelijkheid en door onderling overleg de uit te voeren taken
verdelen en coördineren, met het oog op of in functie van een gezamenlijk doel, binnen een breder organisatorisch verband
2.1 TWEE OF MEER LEDEN MET ONDERLINGE AFHANKELIJKHEID
Een team bestaat uit verschillende teamleden
spreken van een team vanaf twee of meer leden
team functioneert in ruimer werkverband
volledige taak haalt individuele mogelijkheden naar boven
functionele samenwerkingsrelatie
6|GR O E P S D YN A M I C A
,2.2 EEN TAAK VERVULLEN
Teamleden zijn afhankelijk van elkaar
Taakafhankelijkheid
De mate waarin een teamlid informatie, materialen en ondersteuning nodig heeft en daarvoor afhankelijk is van andere
teamleden om zijn werk effectief te kunnen uitvoeren
taakafhankelijkheid groot = teamleden elkaar nodig
2.3 EEN GEZAMENLIJK DOEL
In een team werk je samen naar een gezamenlijk doel of een eindresultaat
− samenwerking vergroot vertrouwen + verbetert sfeer
− samenwerking is geen doel/middel → doel: welzijn cliënt
− gezamenlijk doel brengt team bij elkaar; doel op efficiënte wijze bereiken
2.4 HET ORGANISATORISCH VERBAND
Team maakt deel uit van breder verband > functioneert binnen visie/missie van de organisatie, regelgevingen en procedures
− team en organisatie beïnvloeden elkaar wederzijds
− eigen doel moet afgestemd zijn op eigen gezicht en globale doelstellingen van organisatie
2.5 EEN TEAM HEEFT GEDEELDE WAARDEN EN NORMEN
Gemeenschappelijke waarden en normen
− gelijkheid in opvattingen, doelstellingen en gedragingen
− beslissingen nemen vanuit wederzijds begrip
7|GR O E P S D YN A M I C A
,HOOFDSTUK 2: DE ONTWIKKELINGSFASES VAN TUCKMAN
1 BESPREKING VAN HET MODEL
Bruce Tuckman
→ ontwikkelde model om meer zicht te krijgen op
groepen + om groepen naar zichzelf te leren kijken
= de 5 ontwikkelingsfase van Tuckman
→ in elk stadium een (licht) verschillend doel
→ team moet verschillende stadia doorlopen om
te kunnen samenwerken/functioneren
1.1 FORMING
Forming of vormingsfase
= leden nemen afwachtende houding aan, geen groepsgevoel en individuele posities/rollen nog niet ingenomen
GEDRAG VAN HET TEAM NUTTIGE ACTIES VAN DE TEAMLEIDER
− ze gedragen zich onafhankelijk en zijn afhankelijk van de − joinen
teamleider − vertrouwen geven
− onzekerheid − informatie geven en verwachtingen duidelijk schetsen
1.2 STORMING
Storming of stormfase
= deelnemers zoeken hun eigen plaats, rol en welke invloed ze uitoefenen → weinig sprake van échte samenwerking
− rollen worden duidelijk bepaald en afgebakend
− ontstaan van onderlinge irritaties en conflicten
− leden komen op voor eigen belangen
− ik-gevoel sterker aanwezig dan wij-gevoel
− teamleider wordt bekritiseerd
− grenzen uitgetest
− vormen van coalities om eigen belangen te verdedigen
→ einde fase = bestaan van (in)formele hiërarchie
GEDRAG VAN HET TEAM NUTTIGE ACTIES VAN DE TEAMLEIDER
− team wordt hechter − stimuleren om vrijuit te spreken
− durven zich meer uit te spreken − positieve intenties zien en zichtbaar maken
− individuele persoonlijkheid wordt duidelijker − stimuleren om te luisteren naar elkaar
− angst om buiten groep te vallen (zichzelf soms beperken − niet veroordelende houding en tolerante opstelling
om mening te zeggen) − meningsverschillen en conflicten zelf laten oplossen
8|GR O E P S D YN A M I C A
, 1.3 NORMING
Norming of normfase
= leden wennen aan samenwerking, weerstand trekt stilaan weg
= regels en methoden worden in samenwerking bepaald
= gemeenschappelijke teamdoelen worden vastgesteld en gedeeld
= opdelen van belangrijke en minder belangrijke rollen
− duidelijke afspraken maken
− afwijkend gedrag tegengaan
− op gang komen van groepsbinding
− gevaar van groepsdenken
− ontstaan van wij-gevoel
− teamleden beschouwen zichzelf als groep
GEDRAG VAN HET TEAM NUTTIGE ACTIES VAN DE TEAMLEIDER
− kritiek wordt niet meer gezien als persoonlijke aanval − teamleider kan meer autonomie geven aan team
− staan open voor elkaars ideeën − mutualiseren = gemeenschappelijkheid benoemen;
− team krijgt eigen identiteit nuttig
1.4 PERFORMING
Performing of prestatiefase
= team functioneert als eenheid + groepsenergie ten goede van de taak
= teamleden werken gezamenlijk naar één doel
= duidelijk inzicht in doelen van team
= onderlinge verhoudingen bevestigd
− grote betrokkenheid onder elkaar
− grote inzet om doelen te bereiken
− ontstaan van creatieve ideeën
− aanvaarding van individuele verschillen; sterktes en zwaktes
− positieve benadering van conflicten
− flexibiliteit bij inspelen op veranderende vragen aan de groep
GEDRAG VAN HET TEAM NUTTIGE ACTIES VAN DE TEAMLEIDER
− goede sfeer − supporteren
− goede samenwerking − eigen ervaring delen
− zelfstandig − resources zichtbaar maken
− autonoom − voorbereiden op mogelijke tegenslag
1.5 ADJOURNING
Adjourning of afscheidsfase
= als taken van team voltooid zijn, kan team worden opgeheven
= onbewust bezig met afscheid van elkaar
= belang van symbolisch einde + terugblikken
GEDRAG VAN HET TEAM NUTTIGE ACTIES VAN DE TEAMLEIDER
− afstand nemen − officieel afscheid plannen
groep die zich ontbindt neemt deels afstand van elkaar (doelen ergens anders leggen)
groepsleden kunnen het moeilijk hebben met afscheid
!!! duidelijk benoemen van vertrek van groepslid bv. afscheidsfeestje
9|GR O E P S D YN A M I C A
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lauravanvaerenbergh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
