Academiejaar 2021-2022 VERZEKERINGS
RECHT
LECTOR: HABSCH W. EN VANDENBUSSCHE F.
,INHOUD
1 de verzekeringswereld ................................................................................................... 4
1.1 Waarom verzekeren................................................................................................................. 4
1.2 De oorsprong van verzekeringen ............................................................................................. 4
1.2.1 voor Christus ............................................................................................................................ 4
1.2.2 na Christus ............................................................................................................................... 5
1.2.3 toekomst .................................................................................................................................. 6
1.3 Soorten verzekeringen ............................................................................................................. 6
1.3.1 algemeen.................................................................................................................................. 6
1.3.2 verschillende classificaties ....................................................................................................... 7
1.4 De verzekeringsovereenkomst ................................................................................................ 9
1.4.1 Definitie.................................................................................................................................... 9
1.4.2 Bestanddelen ........................................................................................................................... 9
2 riskmanagement .......................................................................................................... 12
2.1 Risico of risk ........................................................................................................................... 12
2.2 Management.......................................................................................................................... 13
2.2.1 Identificatie van het risico...................................................................................................... 13
2.2.2 Beoordeling van het risico ..................................................................................................... 14
2.2.3 Preventie ................................................................................................................................ 15
2.2.4 Financiering van het risico ..................................................................................................... 15
2.2.5 Verzekeringstechniek ............................................................................................................. 17
3 De spelers op de verzekeringsmarkt ............................................................................. 18
3.1 De verzekeraar ....................................................................................................................... 18
3.1.1 Soorten................................................................................................................................... 18
3.1.2 Diensten en structuur ............................................................................................................ 19
3.1.3 Indeling van het verzekeringsbedrijf...................................................................................... 20
3.1.4 Assuralia ................................................................................................................................. 20
3.1.5 Medeverzekering en herverzekering ..................................................................................... 20
3.2 Verzekeringstussenpersonen – verzekeringsbemiddelaar .................................................... 21
3.2.1 Situering ................................................................................................................................. 21
3.2.2 wetgevend kader - historiek .................................................................................................. 22
3.2.3 de verzekeringswet – deel 6 .................................................................................................. 22
3.3 De autoriteit voor Financiële Diensten en de Nationale Bank van België ............................. 35
3.3.1 FSMA ...................................................................................................................................... 35
3.3.2 de nationale bank van BelgiË ................................................................................................. 35
3.4 De Ombudsman van Verzekeringen ...................................................................................... 35
4 de landverzekeringsovereenkomst ............................................................................... 36
4.1 een klein beetje geschiedenis ................................................................................................ 36
4.2 Structuur van de verzekeringswet, deel IV ............................................................................ 37
4.3 Titel 1: toepassingsgebied en definities................................................................................. 39
4.3.1 toepassingsgebied.................................................................................................................. 39
,4.3.2 Dwingend recht ...................................................................................................................... 39
4.4 Titel 2: de verzekeringsovereenkomst in het algemeen ........................................................ 40
4.4.1 de verzekeringsovereenkomst ............................................................................................... 40
4.4.2 Bepalingen betreffende alle verzekeringsovereenkomsten .................................................. 41
4.4.3 Bewijs van de verzekeringsovereenkomst ............................................................................. 49
4.4.4 Verplichtingen van de verzekeringsnemer en de verzekerde ............................................... 50
4.4.5 Verplichtingen van de verzekeraar ........................................................................................ 63
4.4.6 Duur en einde van de verzekeringsovereenkomst ................................................................ 69
4.4.7 De verjaring ............................................................................................................................ 74
4.4.8 Beding ten behoeve van derden ............................................................................................ 77
4.4.9 Faillissement .......................................................................................................................... 77
4.4.10 Scheidsrechterlijke uitspraken ............................................................................................... 78
4.5 Titel 3: schadeverzekeringen ................................................................................................. 78
4.5.1 Algemeen ............................................................................................................................... 78
4.5.2 Bepalingen eigen aan de verzekeringen tot vergoeding van schade .................................... 79
4.5.3 Regels eigen aan de zaakverzekeringen ................................................................................ 87
4.5.4 Regels eigen aan de brandverzekeringen .............................................................................. 91
4.5.5 regels eigen aan de krediet- en borgtochtverzekering .......................................................... 99
4.5.6 Regels eigen aan de aansprakelijkheidsverzekering ............................................................ 101
4.5.7 Regels eigen aan de rechtsbijstandsverzekeringen ............................................................. 106
5 motorrijtuigenverzekering ...........................................................................................110
5.1 de modelovereenkomst ....................................................................................................... 110
5.1.1 kenmerken WAM-wet.......................................................................................................... 110
5.1.2 Extra ..................................................................................................................................... 110
5.1.3 voertuigcriteria volgens de WAM-wet en KB....................................................................... 111
5.2 begrippen ............................................................................................................................. 112
5.3 de waarborgen ..................................................................................................................... 112
5.3.1 De burgerlijke aansprakelijkheid ......................................................................................... 112
5.3.2 Het omschreven motorrijtuig .............................................................................................. 113
5.3.3 Motorrijtuig en motorwerktuig ........................................................................................... 114
5.3.4 Territoriale uitgestrektheid.................................................................................................. 114
5.3.5 Burgerlijke borgstelling ........................................................................................................ 114
5.3.6 Van wie wordt de aansprakelijkheid verzekerd? ................................................................. 115
5.3.7 Voor welke bedragen is men verzekerd? ............................................................................ 116
5.3.8 Vervoer van gekwetsten ...................................................................................................... 116
5.3.9 Schade aan vervoerde personen ......................................................................................... 116
5.3.10 Schade aan vervoerde voorwerpen ..................................................................................... 117
5.3.11 Eigen risico van de passagiers .............................................................................................. 117
5.3.12 Objectieve aansprakelijkheid ............................................................................................... 117
5.3.13 welke schade is van vergoeding uitgesloten? ...................................................................... 117
5.4 het vervangingsvoertuig ...................................................................................................... 118
5.5 het verzekeringsbewijs ........................................................................................................ 119
5.6 wanneer kan de verzekeraar verhaal uitoefenen ................................................................ 120
5.6.1 verhaal op verzekeringsnemer ............................................................................................ 121
,5.6.2 Verhaal op de verzekerde, dader van het schadegeval ....................................................... 122
5.6.3 Verhaal op de verzekeringsnemer of, indien gegrond, op de verzekerde die niet
verzekeringsnemer is ........................................................................................................... 123
5.6.4 verhaal op de dader of de aanprakelijke van het schadegeval ........................................... 124
5.6.5 verhaal op de verzekerde die schuld bekent ....................................................................... 124
5.6.6 Verhaal – globaal overzicht .................................................................................................. 125
5.7 ongevallen en vervolging ..................................................................................................... 127
5.7.1 andere elementen................................................................................................................ 128
5.7.2 discussie ............................................................................................................................... 128
5.7.3 verder ................................................................................................................................... 129
5.8 gemeenschappelijk motorwaarborgfonds ........................................................................... 129
5.8.1 historiek GMWF (achtergrondinformatie → niet belangrijk voor examen)........................ 129
5.8.2 opdracht ............................................................................................................................... 129
5.8.3 Informatieopdracht.............................................................................................................. 130
5.8.4 Vergoedingsopdracht........................................................................................................... 132
5.8.5 Vergoedingsgronden ............................................................................................................ 144
5.8.6 Bijkomende opdracht aan het GMWF: tariferingsbureau ................................................... 144
,de verzekeringswereld Waarom verzekeren
1 DE VERZEKERINGSWERELD
LOI - WET (fgov.be) → WV
1.1 WAAROM VERZEKEREN
Bescherming tegen talrijke en gevarieerde gevaren en risico’s (ziekte, ongeval, brand, …)
Verschillende beschermingswijzen:
- Preventieve maatregelen (bv. Gordel aandoen, voorzichtig rijden,…)
- Sparen (bv. voor het geval dat er brandschade is, …)
- Kostenspreiding over verschillende personen: solidariteit (bv. Afspreken met groep dat iedereen
bedrag stort op een bankrekening voor schade van 1 van die personen te vergoeden)
Probleem: die beschermingswijzen bieden onvoldoende bescherming
- Preventie: soms ondoelmatig, soms onmogelijk, vaak ondoeltreffend
- Sparen: schade te groot, schade komt vroeger dan verwacht
- Solidariteit (vrijwillig of verplicht): heeft slechts betrekking op bepaalde risico’s
Oplossing: DE VERZEKERING
Verzekeren is een techniek die berust op een interpersonele (meerdere personen) en intertemporele
(over langere tijdsperiode) spreiding van één of meer risico’s tussen de dragers van een gelijksoortig
risico.
➔ Privaatrechtelijk georganiseerde solidariteit
1.2 DE OORSPRONG VAN VERZEKERINGEN
Verzekeren is ontstaan uit de omstandigheden en noden die van de oudheid tot op heden de
menselijke verbeelding hebben getart en uitgedaagd.
1.2.1 VOOR CHRISTUS
Holbewoners eerste kleine gemeenschappen
- mannen: jacht
- vrouwen: kinderen + landbouw
Oogst – jacht – voorspoed – noodlot: zoenoffers aan de goden (= eerste
‘verzekeringspremies’)
- smeken dat alles goed loopt
Egypte en - Eerste verzekeringssystemen
Babylonië - Egyptenaren geloofden in leven na de dood => eerste
- 2500 v.: begrafenisverenigingen (gemeenschappelijke kassen) 500 v. Chr.
o Goud, juwelen,… in graven zodat ze verzekering hadden op
goed volgend leven.
- 1730 v. Chr.: Hammoerabi (stichter van Babylonië) – eerste
verzekeringswetgever
o 282 artikelen (bv. karavaantochten: indien 1 iemand bestolen
– solidariteit van de hele groep)
Pagina 4 van 146
,de verzekeringswereld De oorsprong van verzekeringen
Grieken en - 200 v. Chr.: begrafenisfondsen voor minder gefortuneerde burgers –
Romeinen testamenten – levenslange onderhoudsgelden (sterftetafels van Ulpianus)
o Men had sterftetafels om levensverwachting in te schatten →
levenslange onderhoudsgelden toekennen
- Grieken en Romeinen “lenen op bodemerij” (bestaat nog steeds ! Art. 1964
B.W.): geldschieter betaalt aan een reder een aanzienlijke som geld om het
schip reisklaar te maken; bij behouden terugkeer wordt een aanzienlijke
rente betaald bovenop het uitgekeerde kapitaal.
1.2.2 NA CHRISTUS
Middeleeuwen
- eerste gilden: vereniging tegen gevaar van volksverhuizingen en terreurbenden
12de eeuw
- lijfrentemodel – Venetië: Montes profani: steden inden kapitaal in ruil voor levenslange rente
13de eeuw
- verschillende vormen van leningen (woekkerrente)
- Paus Gregorius IX: 1234: verbod voor christenen om tegen intresten geld te lenen
15de eeuw
- ontstaan moderne verzekeringscontracten
o pandjeshuizen (berg van barmhartigheid)
o bruidsschat voor vrouw → als je aan de nonnen op jaarbasis een bedrag betaalt dan
zullen zij ervoor zorgen dat de bruidsschat zal worden uitbetaald.
▪ Nonnen overtuigden later om de dochter in het klooster te laten intreden.
▪ Zo moesten ze geen bruidsschat betalen.
▪ = uitzetverzekering
Eerste levensverzekeringen
- eerder een gokspel (op matrozen, bekende personen zoals de paus, de koning, …)
- 1774: Engelse wet: reglementering → verboden om te gokken op leven van anderen. Je moet
een moreel belang hebben. Je kan dus eigenlijk enkel op jezelf gokken.
- levensverzekeringen: Lorenzo Tonti => tontinebedingen
Eerste schadeverzekeringen
- Lombardische zeeverzekering
- 1666: grote brand van Londen → ontstaan van premieverzekeringen én niet alleen handelaars
maar ook particulieren gaan zich verzekeren
17de eeuw
- Lloyds of Londen (Edward Lloyd) – ‘brokers’ <> ‘underwriting members’
- Rijke families die met eigen privé patrimonium risico’s dekken
- Nu mogen enkel rechtspersonen verzekeren.
19de eeuw
Pagina 5 van 146
,de verzekeringswereld Soorten verzekeringen
- industriële vooruitgang → ontstaan van ongevallenverzekeringen (vnl.
arbeidsongevallenverzekering)
20ste eeuw
- auto → aansprakelijkheidsverzekeringen
Steeds nieuwe risico’s:
- luchtvaart (vroeger en nu)
- kernenergie
- milieurisico’s
1.2.3 TOEKOMST
9/11: grootste verzekerde catastrofe ooit
- Levensverzekeringen
- arbeidsongevallenverzekeringen
polis: terrorismedekkingen in arbeidsongevallenverzekering, BA‐auto, BA‐brand en ontploffing, brand
eenvoudige risico’s, levensverzekering, ongevallenverzekering, ziekteverzekering.
Besluit: verzekeringsrecht steeds in beweging!
- Problemen met laster via internet
- Drones: inbreuken op privacy / AH door drones te besturen → vaak uitgesloten in BA privéleven
1.3 SOORTEN VERZEKERINGEN
1.3.1 ALGEMEEN
Verschillende classificaties zijn mogelijk
Wet op de Verzekeringen hanteert twee classificaties:
- schade <> persoonsverzekering
- verzekering tot vergoeding van schade <> verzekering tot uitkering van een vast bedrag
Pagina 6 van 146
,de verzekeringswereld Soorten verzekeringen
1.3.2 VERSCHILLENDE CLASSIFICATIES
1.3.2.1 SCHADEVERZEKERING ↔ PERSOONSVERZEKERING
Schadeverzekeringen
- art. 5, 15° Verzekeringswet “verzekering waarbij de verzekeringsprestatie afhankelijk is van een
onzeker voorval dat schade veroorzaakt aan iemands vermogen”
- Bv. zaakverzekeringen (brandverzekering); rechtsbijstandsverzekeringen;
aansprakelijkheidsverzekeringen
- Artikelen 105 en 106 Verzekeringswet moeten steeds nageleefd worden
Persoonsverzekeringen
- art. 5, 16° Verzekeringswet “verzekering waarbij de verzekeringsprestatie of de premie
afhankelijk is van een onzeker voorval dat iemands leven, fysische integriteit of gezinstoestand
aantast.”
- Bv. levensverzekeringen, ziekteverzekeringen, hospitalisatieverzekeringen (= persoons-
verzekeringen andere dan levensverzekeringen)
- Artikel 158 en 159 Verzekeringswet moeten nageleefd worden!
1.3.2.2 VERZEKERING TOT VERGOEDING VAN SCHADE <> VERZEKERING TOT UITKERING
VAN EEN VAST BEDRAG
Verzekering tot vergoeding van schade (=indemnitaire verzekeringen)
- art. 55, 3° Verzekeringswet “verzekering waarbij de verzekeraar zich ertoe verbindt de prestatie
te leveren die nodig is om de schade die de verzekerde geleden heeft of waarvoor hij
aansprakelijk is, geheel of gedeeltelijk te vergoeden”
- Niet alleen eigen schade (casco), maar ook de schade aan derden (BA)
- Het gaat niet over een vast bedrag, maar de volledige bewezen schade.
- Art. 91 t.e.m. 101 Verzekeringswet
- Opm. 1: elke schadeverzekering is een indemnitaire verzekering!
- Opm. 2: een persoonsverzekering andere dan levensverzekering KAN een indemnitaire
verzekering zijn, afhankelijk van wat partijen bepaald hebben.
o Bv. Hospitalisatieverzekering waarin is afgesproken dat je alles terugkrijgt wat je
betaalt. Je moet hier bewijs van facturen geven.
o Kan ook een forfaitaire verzekering zijn.
Verzekeringen tot uitkering van een vast bedrag (=forfaitaire verzekeringen)
- art. 55, 4° Verzekeringswet “verzekering waarbij de prestatie van de verzekeraar niet afhankelijk
is van de omvang van de schade.”
- Een vast bedrag onafhankelijk van de schade.
- Art. 102 t.e.m. 104 Verzekeringswet
- Opm. 1: een levensverzekering is steeds een verzekering tot uitkering van een vast bedrag!
- Opm. 2: een persoonsverzekering andere dan levensverzekering KAN een verzekering tot
uitkering van een vast bedrag zijn, afhankelijk van wat partijen bepaald hebben (bv. gewaarborgd
inkomen)
Pagina 7 van 146
,de verzekeringswereld Soorten verzekeringen
- Bv. Hospitalisatieverzekering met dagvergoeding van 75 euro voor zolang men in het ziekenhuis
verblijft.
1.3.2.3 WETTELIJK VERPLICHTE VERZEKERING <> CONTRACTUEEL VERPLICHTE
VERZEKERING <> VRIJ TE ONDERSCHRIJVEN VERZEKERING
Wettelijk verplichte verzekering
- BA auto
- BA jacht
- 10‐jarige aansprakelijkheid architect
- Arbeidsongevallenverzekering
- BA voor jeugd‐, cultuur‐ en sportvereniging (om subsidie te krijgen)
BA = burgerlijke aansprakelijkheid
Contractueel verplichte verzekering
- Bij aangaan van hypotheek: verplichting tot het nemen van een brandverzekering
- een schuldsaldoverzekering voor bank wanneer de persoon overlijdt voor het afbetalen van de
schuld.
- Brandverzekering is in beginsel NIET verplicht
o Vlaams Woninghuurdecreet: wettelijke verplicht voor huurder en verhuurder om een
brandverzekering af te sluiten met de waarborgen brand en waterschade
Vrij te onderschrijven verzekering
- Omniumverzekering auto (maar als men een lening aangaat kan de kredietinstelling eisen dat dit
contractueel verplicht is)
- Levensverzekering voor een gezinshoofd
- BA uitbating
- BA na levering
1.3.2.4 VERZEKERING TER BESCHERMING VAN HET PATRIMONIUM <> VERZEKERING TER
BESCHERMING VAN DE PERSONEN <> VERZEKERING TER BESCHERMING VAN
AANSPRAKELIJKHEID
Niet belangrijk
Verzekering ter bescherming van het patrimonium
- brand in een woning: brandverzekering
- diefstal van een videocamera: diefstalverzekering
- stukgaan van een computer: verzekering machinebreuk – verzekering alle risico’s
- totaal verlies van een auto: omniumverzekering
Verzekering ter bescherming van de personen
- Ongeval op het werk: arbeidsongevallenverzekering
- Beenbreuk tijdens skivakantie: reisverzekering / hospitalisatieverzekering / repatriëring
- Invaliditeit als gevolg van een ongeval: BA auto – BA familiale – inkomstenverzekering
- Gewoon overlijden: levensverzekering / uitvaartverzekering
- Loonderving bij ziekte: arbeidsongevallenverzekering / gewaarborgd inkomen
Pagina 8 van 146
, de verzekeringswereld De verzekeringsovereenkomst
Verzekering ter bescherming van aansprakelijkheid
- Je hond bijt de postbode: BA privé leven
- Je veroorzaakt een zwaar verkeersongeval: BA auto
- Als fervent jager kwets je een wandelaar: BA jacht
1.4 DE VERZEKERINGSOVEREENKOMST
1.4.1 DEFINITIE
Art. 5,14° Wet betreffende verzekeringen (WV):
“een overeenkomst, waarbij een partij, de verzekeraar, zich er tegen betaling van een vaste of
veranderlijke premie tegenover een andere partij, de verzekeringsnemer, toe verbindt een in de
overeenkomst bepaalde prestatie te leveren in het geval zich een onzekere gebeurtenis voordoet
waarbij, naargelang het geval, de verzekerde of de begunstigde belang heeft dat die zich niet
voordoet.”
1.4.2 BESTANDDELEN
1.4.2.1 DE VERZEKERAAR
art. 5,1° WV
- één van de partijen bij het wederkerig contract
- bedoeld wordt: de verzekeringsmaatschappij
- draagt het risico; verbindt zich tot het leveren van een bepaalde prestatie
1.4.2.2 DE VERZEKERINGSNEMER
geen wettelijke definitie
- één van de partijen bij het wederkerig contract
- bedoeld wordt: de persoon die de verzekeringsovereenkomst onderschrijft
- vraagt aan de verzekeraar een bepaald risico ten laste te nemen en betaalt daarvoor een premie
- Kan zowel een natuurlijke persoon zijn als een rechtspersoon
- kan desnoods zelf ook de verzekerde zijn
1.4.2.3 DE VERZEKERDE
art. 5,17° WV:
- in de schadeverzekering: degene die door de verzekering gedekt is tegen vermogensschade
- in de persoonsverzekering: degene in wiens persoon het risico van het zich voordoen van het
verzekerde voorval gelegen is.
- De verzekerde is de persoon op wie de verzekering slaat
- De verzekerde is niet altijd partij in de verzekeringsovereenkomst (bv. BA‐auto)
- De verzekerde kan de verzekeringsnemer zijn
Voorbeeld
Pagina 9 van 146
